و اما حجب نقصان؛ یعنی آنچه که از قسمتی از ارث جلوگیری می کند چند امر است:
اول: قتل خطایی و شبه عمد است؛ این قتل، قاتل را از ارث بردن از خصوص دیه ـ نه غیر آن از ترکۀ میت ـ جلوگیری می کند.
دوم: بزرگ ترین فرزندان ذکور است؛ که او بقیّۀ ورثه را از ارث بردن از خصوص «حبوه» جلوگیری می کند. و اگر فرزند ذکور یکی هم باشد سایر ورثه را از ارث بردن از حبوه جلوگیری می کند.
سوم: فرزند است مطلقا؛ چه مرد باشد یا زن، یکی باشد یا متعدد، بدون واسطه باشد یا با واسطه؛ که وجود فرزند (برای یکی از زوجین) زوج دیگر را از سهم اعلایش ـ یعنی نصف و ربع ـ جلوگیری می کند.
[[page 398]]چهارم: وارث است مطلقا چه نسبی باشد و چه سببی، مرد باشد یا زن، یکی باشد یا متعدد، که این وارث یکی از زوجین را از بیشتر از فریضه شان ـ نصف یا ربع یا ثمن ـ جلوگیری می کند؛ پس با زیادی ترکه از فریضه، زیادی به غیر زوجین رد می شود. البته اگر وارث منحصر به زوج و امام علیه السلامباشد زوج، نصف را به عنوان فریضه ارث می برد و نصف دیگر به او رد می شود، به خلاف آن که منحصر به زوجه و امام علیه السلامباشد؛ زیرا ربع آن مال زن و بقیه مال امام علیه السلاماست.
پنجم: ناقص بودن ترکه از سهم های مفروض است؛ که این نقص جلوگیری می کند دختر یگانه و خواهر یگانۀ پدر و مادری یا پدری را از فریضه شان که نصف است؛ و همچنین دخترهای متعدد و خواهرهای متعددی که از پدر و مادر یا از پدر باشند را از فریضه شان که دو ثلث است جلوگیری می کند؛ پس اگر میت یک دختر و پدر و مادر و شوهر یا دخترهای متعدد و پدر و مادر و شوهر داشته باشد، نقص بر دختر یا دخترها وارد می شود. و همچنین است در بقیۀ فرض ها.
ششم: خواهر پدر و مادری یا پدری است؛ که این خواهر، برادر و خواهر مادری را از رد آنچه که بر فریضه شان زیاد می آید، جلوگیری می کند. و همچنین است خواهرهای متعدد پدر و مادری یا پدری که این ها برادر یگانۀ مادری یا خواهر یگانۀ مادری را از رد آنچه که بر فریضه شان زیاد می آید جلوگیری می کنند. و همچنین است یکی از جد و جدّۀ پدری که برادر و خواهر مادری را از آنچه که بر فریضۀ آن ها زیاد می آید جلوگیری می کند. هفتم: فرزند است؛ اگرچه پایین برود ـ یکی باشد یا متعدد ـ که او پدر و مادر را از زیادتر از سدس که فرض آن ها است، جلوگیری می کند، و لیکن از زیاده به عنوان رد جلوگیری نمی کند.
هشتم: برادرها و خواهرها ـ نه اولاد آن ها ـ می باشند؛ که این ها مادر را از زیاده بر سدس به عنوان فرض و رد به شروطی جلوگیری می کنند: اول آن شرایط این است که: برادر، کمتر از دو نفر یا خواهر کمتر از چهار نفر نباشد و یک برادر و دو خواهر کفایت می کند. دوم: برادرها در وقت فوت مورّث، به دنیا آمده و زنده باشند؛ پس میت و حمل حاجب نمی باشند. سوم: برادرها از پدر و مادر یا از پدر، برادر میت باشند؛ پس برادر فقط
[[page 399]]مادری حاجب نمی باشد. چهارم: پدر میت در وقت فوت او زنده باشد. پنجم: برادرها و پدر ممنوع از ارث نباشند، به جهت کفر و رقیت و متولّد شدن برادرها از زنا و این که پدر قاتل مورث باشد، و اگر برادرها که مانع می باشند قاتل مورث باشند دارای اشکال است پس احتیاط ترک نشود. ششم: بین حاجب و محجوب مغایرت باشد. و عدم مغایرت، در وطی شبهه تصور می شود.
[[page 400]]