توضیحات کارشناس:
واجبات، شرایط صحت و مبطلات روزه مانند هر عبادت دیگر در فقه بیان و احصا شده است.
نیت در روزه شرط است و به حسب نوع روزه، وقت به خصوصی دارد. نظر امام خمینی ره در باره وقت نیت در هر یک از اقسام روزه آن است که:
1- بنا بر اقوا در واجب معیّن چه روزه ماه رمضان باشد یا غیر آن، وقت مخصوصى براى نیّت نیست و ملاک تحقق روزه است از روى تصمیم و قصدى که در نفس باقى بماند، اگر چه انسان به سبب خواب یا غیر آن، از روزه غافل شود. فرقى هم نمی‌کند که مقارن طلوع فجر تصمیم بر روزه گرفته شود یا قبل از آن. همچنین فرقى نیست که این تصمیم در شبى که در فرداى آن قصد روزه دارد حادث شود و یا قبل از آن شب. پس اگر کسی امروز مصمم شود بر روزه گرفتن در فردا و با این تصمیم تا آخر روز بعد بخوابد، بنابر اصحّ روزه‌اش صحیح است.
و اگر به خاطر عذرى، مانند فراموشى یا غفلت یا بی اطلاعی از فرا رسیدن ماه رمضان یا بیمارى یا مسافرت، نیّت روزه نکند و قبل از ظهر عذر او برطرف شود و کارى که روزه را باطل مى‌کند انجام نداده باشد، وقت نیّت روزه تا ظهر باقی است و باید نیّت کرد. و وقتى که ظهر فرا رسید دیگر وقت نیّت از دست رفته و نیّت روزه ممکن نیست.
2- وقت نیّت روزه واجب غیر معیّن تا ظهر ادامه دارد حتی در حال اختیار؛ و بعد از ظهر شرعی نمی‌توان نیت روزه کرد، پس اگر کسی بدون نیّت روزه، حتی با نیت روزه نبودن داخل صبح شود و مبطل روزه را انجام نداده باشد، جایز است که قبل از ظهر روزه قضاى ماه رمضان یا روزه کفّاره یا نذر مطلق و غیر معیّن را نیت نماید. ولی بعد از ظهر صحیح نیست.
3- وقت نیّت روزه مستحبى تا زمانی که به اندازه نیّت کردن به اذان مغرب مانده باشد، ادامه دارد و تا آن وقت مى‌توان نیّت روزه کرد.
(مراجعه شود به تحریرالوسیله؛ ج1، کتاب الصوم، القول فی النیة، مسأله 4)
قضا شدن نماز صبح مبطل روزه نیست
بر این مبنا است که امام خمینی (س) در شرایط صحت و وجوب روزه تصریح می‌فرماید:
«و یصح من النائم لو سبقت منه النیة و إن استوعب تمام النهار» (همان، القول فی شرائط صحة الصوم و وجوبه)
یعنی: روزۀ شخصی که خواب است صحیح می‌باشد اگر قبل از خواب، نیّت روزه داشته باشد؛ اگر چه تمام روز را در خواب باشد.
از همین مسأله معلوم می‌گردد که قضا شدن نماز موجب بطلان روزه نمی‌باشد چه نماز صبح باشد یا ظهر و عصر؛ حتی ترک عمدی نماز نیز گرچه گناه بزرگی است لیکن مبطل روزه نیست، زیرا اگر چنین بود جزء مبطلات روزه به شمار آمده و ذکر می‌شد.
1392/10/30