تصور اختیار، آزادی و کرامت انسان در آینه ذهن امام(ره)
جناب آقای شریف لکزایی
اینکه آیا انسان دارای اختیار است یا خیر، از دیرگاه جای بحث و نظر و استدلال و معرکه آرا بوده است. شاید بتوان گفت مهمترین دغدغه ای که در طول حیات بشری ذهن آدمی را به خود مشغول داشته است، همین بحث بوده است و هم اینک نیز مورد بحث و بررسی های فراوانی است.
اگر بپذیریم آزادی و اختیار، گوهر و جوهر انسان است، در این صورت می توان از نسبت آن با کرامت انسان سؤال کرد که آیا از کرامت می توان به آزادی و اختیار رسید؟ و یا اینکه از آزادی می توان به کرامت دست یافت؟ به تعبیر دیگر، آزادی و اختیار و کرامت چه نسبتی با هم دارند و مناسبت آنها در آینه ذهن امام خمینی(ره) چگونه است؟
نگارنده با این فرض بحث را پیش خواهد برد که انسان دارای کرامت ذاتی است و این کرامت که البته دارای سطوح و مراتبی است، با توجه به بهره مندی و استفاده از عنصر اختیار و آزادی، بروز و ظهور و تحقق و عینیت می یابد. شاید بتوان گفت عنصر آزادی و اختیار است که این امکان را به انسان می دهد که شخصیت انسانی و کرامت ذاتی خویش را تحقق بخشد و انسانیت خویش را آشکار سازد.
بنابراین، کرامت ذاتی انسان، اختیار و آزادی او را اقتضا می کند؛ به دیگر سخن، اگر آدمی دارای کرامت ذاتی نبود، امکان بهره مندی از اختیار و آزادی نیز برای او مهیا نبود. از آن رو که انسان دارای کرامت و حرمت است، باید حریم مختاریت انسان مورد احترام قرار گیرد تا بتواند اهداف و نیات خویش را با هر سمت و سوی و هدفی تحقق بخشد. با توجه به چنین موقعیتی است که آزادی و اختیار نیز جزء جدانشدنی و ذاتی انسان می باشد.
[[page 90]]