اصول و مبانی سیاست خارجی ای که حضرت امام (ره) مطرح نموده است را می توان در چند اصل خلاصه کرد که مهمترین مفهوم در این زمینه، استقلال و سیاست نه شرقی و نه غربی بوده است. این مفهوم به معنای انزوای ایران از جهان نبوده بلکه امام خمینی حریم واقعی ملت ایران و حرمت پایمال شده ایشان را مرتباً مورد تأکید قرار داده و هر نوع رابطه ای را در مرز اصطکاک با این اصل مورد ارزشیابی منفی یا مثبت قرار می دادند. استقلال و سیاست نه شرقی و نه غربی موجب پاره شدن تمام بندها و مجاری سلطه گردید و هر کشوری که با سوء استفاده از ضعف های داخلی و فساد حکومتگران سابق در ایران، مناسبات و منافع نامشروعی برای خود داشت از این پس باید جایگزین دیگری را دنبال می کرد و در این راستا آمریکا به صور گوناگون در منافع و نهاد ها و شئون ایران منتفذ بود و از این رهگذر آسیب های فراوان به منافع و حیثیات ما وارد ساخته بود. لذا در رأس تهاجم مشروع و انقلابی ایران قرار گرفت و این رابطه یک سویه ملغی اعلام شد.
از دیگر اصول مورد نظر حضرت امام (ره) در سیاست خارجی می توان به اصل احترام متقابل و عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر، روابط حسنه، مدارا و مسالمت آمیز و نفی سلطه گری و سلطه پذیری اشاره نمود. حضرت امام (ره) در وصیت نامه سیاسی – الهی خود ضمن اشاره به این مهم، ملت ها را به راه مستقیم الهی توصیه می نماید:
«وصیت من به وزرای خارجه در این زمان و زمانهای بعد آن است که مسئولیت شما بسیار زیاد است، چه در اصلاح و تحول وزارتخانه و سفارتخانه ها؛ و چه در سیاست خارجیِ حفظ استقلال و منافع کشور و روابط حسنه با دولت هایی که قصد دخالت در امور کشور ما را ندارند. و از هر امری که شائبه وابستگی با همه ابعادی که دارد به طور قاطع احتراز نمایید. و باید بدانید که وابستگی در بعض امور هر چند ممکن است ظاهر فریبنده ای داشته باشد یا منفعت و فایده ای در حال داشته باشد، لکن در نتیجه، ریشه کشور را به تباهی خواهد کشید. و کوشش داشته باشید در بهتر کردن روابط با کشورهای اسلامی و در بیدار کردن دولتمردان و دعوت به وحدت و اتحاد کنید که خداوند با شماست.»
«صحیفه امام، جلد 21، ص: 427»
همچنین می فرمایند: «من اکنون به ملتهای شریف ستمدیده و به ملت عزیز ایران توصیه می کنم که از این راه مستقیم الهی که نه به شرقِ ملحد و نه به غربِ ستمگرِ کافر وابسته است، بلکه به صراطی که خداوند به آنها نصیب فرموده است محکم و استوار و متعهد و پایدارْ پایبند بوده، و لحظه ای از شکر این نعمت غفلت نکرده و دست های ناپاک عمال ابرقدرت ها، چه عمال خارجی و چه عمال داخلی بدتر از خارجی، تزلزلی در نیت پاک و اراده آهنین آنان رخنه نکند؛ و بدانند که هر چه رسانه های گروهی عالم و قدرت های شیطانی غرب و شرق اشتلم می زنند دلیل بر قدرت الهی آنان است »
«صحیفه امام، جلد 21، ص: 399»
همچنین علاقمندان به آشنایی بیشتر با اندیشه های حضرت امام در این رابطه می توانند به تبیان 28 با عنوان سیاست خارجی و روابط بین الملل از دیدگاه امام خمینی (س)، مراجعه نمایند.