هدیه امام به کشوری مسیحی و زیر سلطه کمونیسم
12 / 10 / 91- یک محقق و پژوهشگر با اشاره به نامه امام به رهبر شوروی سابق می گوید: در این نامه برای اولین بار بود که رهبر یک امت از منافع ملی صحبت نمی کند و از مصالح بشری می گوید که این راه را گاندی شروع کرد و امام به اوج رساند.
دکتر سید علی قادری در مورد ابعاد مختلف نامه امام خمینی به گورباچف در سال 1367 اظهار داشت: به طور کلی امام در چهار حوزه معرفتی عرفان، فلسفه، فقه و سیاست مشهور هستند و مهم این است که امام این چهار حوزه را با هم ترکیب کرد و معجون خاصی را ایجاد کرد. این ترکیب یک کاریزما به امام داد و طبیعتاً وقتی این نامه را ارسال کردند در گورباچف هم اثر گذاشت که پس از همین نامه، کمونیسم دیگر اجازه بازسازی نیافت و شاید هدف امام از ارسال نامه هم همین مسأله بود.
وی با اشاره به این که امام قبل از رسیدن نامه به مسکو اجازه افشای محتوای آن را ندادند، افزود: غربی ها نسبت به این نامه حساسیت داشتند و فکر می کردند که امام پس از پایان جنگ می خواهند سیاست توجه به شرق را در پیش بگیرند و لذا نسبت به ارسال نامه سر و صدا به راه انداختند و گفتند که امام یک تیم را برای مذاکره به شوروی فرستاده است.
قادری گفت: وقتی محتوای نامه افشا شد، آنها دیدند مسائل و مواردی مانند حسن همجواری،
[[page 291]]
مذاکره و... در آن مورد اشاره قرار نگرفته، بنابراین شوکه شدند که امام بعد از جنگ به چه موضوعاتی فکر می کردند. البته گرچه محتوای نامه عرفانی - فلسفی است اما نوشتن آن یک عمل سیاسی بود و گرچه فقهی نبود اما بر مبنای سه اصل فقهی دعوت، نفی سبیل(نفی سلطه) و حفظ دارالاسلام(کشوری که مسلمانان در آن زندگی می کنند) هم بود.
این محقق و پژوهشگر تصریح کرد: مهم نبود که گورباچف به آن نامه گوش دهد یا خیر؛ بلکه مهم اثرگذاری آن بود که این اتفاق افتاد و مشخص شد که جز کمونیسم مکتب دیگری هم وجود دارد؛ زیرا در آن دوران فقط آمریکا و شوروی ابرقدرت بودند و یکباره امام از موضع بالا و از یک کشور جهان سومی حرف زدند که در نتیجه آن کمونیسم که کشورهای اقماری زیادی داشت کمرنگ شد و گورباچف امکان عملی کردن هدفش که انجام اصلاحات بود را پیدا نکرد.
وی در ادامه با اشاره به جزئیات نامه امام اظهار داشت: این نامه همزمان با آغاز سال مسیحی ارسال شد که به منزله یک هدیه برای کشوری مسیحی بود که فعلاً کمونیسم به آن تحمیل شده است. یعنی اولین شوک نامه این بود که رهبر مسلمانان به مسیحیان هدیه ای می دهد. نکته دوم هم حضور یک خانم، یک دیپلمات و یک روحانی عارف در هیأت ارسال نامه است و سوم این که بعد از پایان جنگ همگان می خواستند ببینند که چه چیزی ذهن سیاستمداران ایران را مشغول کرده است و لذا ارسال این نامه یک عمل سیاسی در سطح بالا بود.
قادری یادآور شد: در این نامه برای اولین بار بود که رهبر یک امت از منافع ملی صحبت نمی کند بلکه از مصالح بشری می گوید که این راه را گاندی شروع کرد و امام به اوج رساند. یعنی امام می گوید باید به مصالح علمی اندیشید و وقتی یک جریان راه غلط می رود باید به آن هشدار داد. در این حال «دعوت» هم در پیام امام هست و ایشان در این بخش نامه، پا در جای پای انبیاء گذاشته و نقش «بشیر» و «نذیر» را ایفا می کنند.
وی در خصوص اثرگذاری نامه امام در مخاطبان آن گفت: امام بارها گفته بودند که فرق طبیب
[[page 292]]
جسمی و طبیب روحانی در این است طبیب جسمی نسخه ای می دهد و باید به آن عمل کرد اما نسخه طبیب روحی خودش شفاست و لذا لازم نبود که گورباچف جوابی به نامه بدهد یا نماینده ای به قم بفرستد، بلکه خود نامه اثرگذار بود.
این محقق و پژوهشگر تصریح کرد: از ویژگی بحث های عرفانی امام طرب انگیز بودن است آن که نمونه آن را در تفسیر سوره حمد ملاحظه می کنیم و در نامه به گورباچف هم همین امر تکرار شده است؛ یعنی نامه طرف مقابل را عصبانی نمی کند و حتی گورباچف بعدها گفت که ای کاش به نامه امام خمینی توجه کرده بودم؛ هرچند که نامه امام اثر خود را گذاشته بود.
[[page 293]]