روابط عمومی موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره): مدرسۀ تخصصی فقه امام خمینی(ره) از سال 1389 به دستور یادگار گرانقدر امام خمینی فعالیت خود را آغاز کرد و مدیریت آن بر عهده آیت الله سید مجتبی طاهری خرم آبادی است. وی ضمن ارائه گزارش کاملی از فعالیت های این مرکز، معتقد است که این مدرسه در مدت زمان فعالیت خود طلبه های فاضلی را تحویل حوزه و جامعه داده است که بسیاری از آنان الان مدرس سطوح عالی هستند و مکاسب، رسائل و کفایه درس می دهند و بعضی از آنان در سطوح بالاتر هم تدریس می کنند. آنچه در ادامه از نظر می گذرد مشروح این گفتگو است که زمینه آشنایی با مدرسۀ تخصصی فقه امام خمینی(ره) را بیش از پیش فراهم می سازد:
در ابتدا برای ما بفرمایید که حضرت امام در چه سالی و چگونه این منزل را برای اقامت خود در قم انتخاب فرمودند؟
حضرت امام رضوان الله تعالی علیه در دهم اسفند1357 بعد از اینکه مدت کوتاهی در تهران بود، به قم مشرف شدند. ابتدا درمنزل دیگری غیر از اینجا ساکن شدند ولی آنجا را برای خودشان مناسب ندیدند. مرحوم حاج احمد آقا به دنبال جای مناسبی برای سکونت ایشان بودند که در نهایت این منزل را اختیار فرمودند. قبل از آن، این منزل از آن آیت الله یزدی بود. با ایشان صحبت شد و این منزل را در آن موقع موقتا در اختیار امام رضوان الله تعالی علیه قرار داده شد. مرحوم امام به این منزل آمدند و مستقر شدند. تقریبا 11 ماه، یعنی تا 25 دی ماه 1358، حضرت امام در این منزل تشریف داشتند.
رویدادهای پس از پیروزی انقلاب در آن دوره ای که امام خمینی(ره) در این منزل تشریف داشتند، کدام بودند؟
آن برهه از زمان که امام در اینجا تشریف داشتند، بسیار مقطع مهم و حساس و پر از حوادث بود. حسب آمار، تعداد ملاقات شخصیت های داخلی و خارجی و گروه های مختلف و پیام ها و سخنرانی ها و نامه ها و در مجموع حجم عظیمی از فعالیت های امام در همین منزل صورت گرفته بود. مسئلۀ لانۀ جاسوسی، حزب خلق مسلمان، حزب دموکرات، خلق عرب، منافقین و دیگر چالش های اول انقلاب، برگزاری رفراندوم جمهوری اسلامی و انتخابات خبرگان قانون اساسی، آماده سازی برای اولین دورۀ ریاست جمهوری و خیلی از مواردی که در مرحلۀ تثبیت نظام بود، زمانی اتفاق افتاد که حضرت امام در این منزل اقامت داشتند. تمام این قضایا با رهنمودها و رهبری ایشان در این مدت و از این منزل اتفاق می افتادند. برای مثال همان سفری که نمایندگان کارتر می خواستند به ایران بیایند، امام پیامی دادند که کسی حق ندارد با آن ها ملاقاتی داشته باشد؛ همچنین شکست حصر پاوه و دیگر وقایع اول انقلاب، در آن دوره ای رخ داد که حضرت امام در این منزل اقامت داشتند. بنابراین آن دوره هم به لحاظ کیفی و هم به لحاظ کمی و آماری بسیار دورۀ پربار و غنی بوده است و جا دارد که دربارۀ آن بررسی های جدیدی صورت بگیرد.
آیا در آن زمانی که امام اینجا تشریف داشتند، شما هم با ایشان دیداری داشتید؟ بعد از قضیۀ تسخیر لانۀ جاسوسی که منجر به قطع رابطۀ با آمریکا شد، بعضی از علمای لرستان از جمله عموی ما، مرحوم آیت الله سید احمد طاهری، با امام دیدار کردند. امام در آن دیدار فرمودند: «رابطۀ ما با آمریکا رابطۀ گرگ ومیش است. الهی این رابطه قطع بشود.» به خاطر دارم ایشان دست روی زانوی عمویم که کنارشان نشسته بودند، گذاشتند و فرمودند: «به حق این آقا و ما طلبه ها این رابطه قطع بشود.» توفیق داشتم در آن ایام، غیر از ملاقات عمومی، دو یا سه مرتبه در اینجا به صورت خصوصی خدمت حضرت امام مشرف شوم. مرحوم آیت الله طاهری خرم آبادی رضوان الله تعالی علیه، مرحوم محمد صالح طاهری خرم آبادی، مرحوم محمد طاهری خرم آبادی، مرحوم حاج نبی صادقی و عدۀ دیگری از اهل فکر و فرهنگ و نخبگان خرم آباد در آن جلسۀ خصوصی حضور داشتند. در ایام حضور امام در اینجا، در تثبیت نظام بسیار سرنوشت سازی بود. بسیاری از موضع گیری های مسائل داخلی و خارجی از سوی امام در این مکان اتفاق افتاد.
به پیشنهاد چه کسی و با چه انگیزه ای این مکان تبدیل به مدرسۀ علوم دینی شد؟
مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام، بعدها این منزل را از آیت الله یزدی خریداری کرد و این مکان الان در تملک این مؤسسه است. این منزل از سال1389 به پیشنهاد یادگار دانشمند و فرهیختۀ امام، جناب حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی(حفظه الله) و قبول مرحوم طاهری خرم آبادی به مدرسه ای تحت عنوان مدرسۀ تخصصی فقه امام خمینی تبدیل شد. مأموریت این مدرسه پرداختن، معرفی و ترویج اندیشه های فقهی حضرت امام است. به هر حال حضرت امام دارای ابعاد مختلف و متعددی است؛ ایشان فقیه، حکیم، رهبر و قاعد نهضت، مفسر و عارف می باشند. لذا ابعاد مختلفی در شخصیت ایشان وجود دارد. به خاطر آن حیث انقلاب و رهبری و اینکه شاگردان ایشان معمولا درگیر مسائل سیاسی بودند، آن جنبۀ علمی و فقهی امام در حوزۀ علمیه آن چنان که شایستۀ ایشان باشد، معرفی نشده و به این جنبه از شخصیت امام به خوبی پرداخته نشده است. جناب حاج سیدحسن خمینی پیشنهاد کرد مدرسه ای تأسیس بشود که مأموریت آن تدریس در سطح خارج باشد و علاوه بر ترویج دیدگاه های علما و اعلام دیگر، حتما اندیشه های امام خمینی در زمینۀ اصول و فقه هم تدریس شود و به شاگردان این مدرسه القا گردد. طلبه ها در طی دورۀ شش ساله خودشان فضلایی می شوند که با افکار امام کاملا آشنایی پیدا می کنند و بعد از آشنایی و تسلط به افکار و آرا و مبانی امام، در سطح حوزۀ علمیه مدرس می شوند و اندیشه های امام از طریق این سلسله از دانش آموختگان و فضلایی که در این مدرسه تحصیل می کنند، منتشر و رایج خواهد شد. لذا این مدرسه درسال 1389 با این مأموریت و با مسئولیت هیئت مؤسس تأسیس شد.
از چگونگی پذیرش و جذب طلبه ها به این مدرسه بفرمایید؛
این مدرسه بحمدالله تاکنون با امکانات خیلی کم و در عین حال محترمانه اداره شده است و در این چند سال حدود نود نفر از طلاب حوزۀ علمیه جذب این مدرسه شدند. دورۀ بعضی از آنان تمام شده و بعضی ها کماکان در حال تحصیل هستند. سالانه از طریق آزمون طلبه هایی که آمادگی و استعداد تحصیل در این مدرسه را داشته باشند، جذب می کنیم و به جمع دیگر طلاب اضافه می نماییم. این مدرسه تعدادی کلاس های فقه و تعدادی کلاس های اصول دارد و یک درس رجال بسیار دقیق و عمیق و حساب شده ای داریم. طلاب و فضلایی که مشغول تحصیل هستند، باید این سه درس را بگذرانند: فقه، اصول و رجال. البته دوره های موقت راجع به مباحث دیگری هم دایر کرده بودیم. طلاب باید این درس ها را به صورت تقریرات یا به صورت رساله در پایان ترم ارائه کنند. آن هایی که می خواهند درس ها را تقریر کنند، باید در طول ترم علی الدوام تقریرات درس خود را تحویل استاد بدهند و آن هایی که پایان ترم را می گذارند، باید رساله بنویسند.
یعنی این مدرسه هر ساله سه رساله از طلبه های اینجا دریافت می کند؛ دو رساله بابت دوتا ترم از سال تحصیلی و یک رساله در تابستان. سعی می شود که موضوع رساله ها در رابطه با اندیشه های حضرت امام باشد. جناب حجت الاسلام و المسلمین مسیح بروجردی، نوۀ ارزشمند حضرت امام، این مسئولیت و این زحمت را در این مدرسه تقبل فرمودند تا طلبه ها را در انتخاب رساله ها راهنمایی کنند. ایشان یکی از هیئت امنای مدرسه است. این مدرسه در این مدتی که فعالیت خود را شروع کرده، طلبه های فاضلی را تحویل حوزه و جامعه داده است که بسیاری از آنان الان مدرس سطوح عالی هستند و مکاسب، رسائل و کفایه درس می دهند و بعضی از آنان در سطوح بالاتر هم تدریس می کنند. مقالات و رساله های خیلی غنی در این سال ها به دست طلبه های این مدرسه نوشته شده است. اغلب این رساله ها در فرایندی به نقد گذاشته می شوند؛ یعنی با حضور خود طلبه های مدرسه، مقاله هایشان بررسی و نقد و ارزیابی می شود. سعی کردیم در حد ظرفیت و امکانات مدرسه خدمتی به ترویج اندیشه ها و آرای امام در حوزۀ فقه و اصول انجام بدهیم. از خداوند می خواهیم که این توفیق را برای ما تکمیل کند.
در حال حاضر چه تعداد طلبه در این مدرسه مشغول تحصیل هستند و چه تعداد فارغ التحصیل شده اند؟
در حال حاضر حدود 35 طلبه در این مدرسه مشغول تحصیل هستند و بقیه یا دورۀ شش سالۀ آن ها تمام شده یا میان دوره در مقطع دکتری مشغول تحصیل شدند و نتوانستند تحصیل خود را در اینجا ادامه بدهند. البته خود مدرسه به لحاظ امکاناتی ظرفیت بیشتر از این تعداد را ندارد؛ چون ما فقط طبقۀ بالا را داریم که در آن کلاس ها دایر می شود. طبقۀ پایین به کارهای اداری و کتابخانه اختصاص دارد. به نظرم در این مسیر با همۀ تنگناها، به لطف خدا و کمک ائمۀ معصومین و توجه روح مطهر حضرت امام، تاکنون موفق بوده ایم.
چه تسهیلات و خدماتی برای طلاب این مدرسه در نظر گرفته اید؟
کمک شهریه ای برای دانش پژوهان اینجا در نظر گرفته ایم.
آیا به فارغ التحصیلان این مدرسه مدرکی داده می شود؟
فعلا به کسی مدرکی داده نمی شود؛ اما به هر حال فعالیت این مدرسه برای بالا بردن سطح و توان طلبه های سطح سوم و چهارم بسیار مؤثر است. چون به صورت کاملا تخصصی به آن ها درس گفته می شود و با داشتن کتابخانۀ نسبتا غنی و نوشتن رساله، به نحوی قوی می شوند که توان علمی شان بالا می رود. این مدرسه این فرصت را برای آن ها فراهم می کند که به راحتی برای اخذ مدرک سطح سوم و چهارم حوزه اقدام کنند و ما نمونه های متعددی در این زمینه داشته ایم.
به طور خاص کتابی از حضرت امام تدریس می شود؟
بخش هایی از همۀ کتاب های امام تدریس می شود؛ نظریات فقهی و اصولی امام تدریس می شود. سعی می شود آثار حضرت امام هم در زمینۀ فقه و هم در زمینۀ اصول در راستای هدف تأسیس این مدرسه درس داده بشود.
چه خلأی را احساس می کردید که اقدام به تأسیس این مدرسه نمودید؟
آن خلأ که باعث شده است این مدرسه تأسیس بشود، تربیت فضلایی در همین مدرسه است که بحمدالله الان خودشان مدرس هستند و کاملا با مبانی فقهی و اصولی امام آشنایی دارند و تحویل حوزۀ علمیه شدند. خودشان به صورت مکرر اظهار می کنند که وقتی وارد بحث فقهی و اصولی می شویم، بی اختیار متوجه آرای امام می شویم و اتفاقا این همان چیزی است که ما به دنبال آن هستیم.
در این مدرسه همایش های علمی هم برگزار می شود؟
امسال را به خاطر ضیق مسائل مالی نتوانستیم همایشی برگزار کنیم. اما معمولا سالی یک یا دو بار حسب توانمان، جلسات و نشست هایی را با حضور ِاساتید و افراد شناخته شدۀ در حوزۀ علمیه برگزار می کنیم . اولین نشست علمی که برگزار کردیم، راجع به مبانی اجتهادی امام بود. در یکی دیگر از نشست های علمی به موضوع تقیه یا خطابات قانونیه در اندیشۀ فقهی امام پرداختیم. همان طور که عرض کردم این نشست ها با حضور علما و فضلا و طلبه های اهل فن برگزار می شود. ارائه کنندگان موضوع بحث هم از افراد طراز اول حوزه انتخاب کردیم. یکی از کسانی که در این نشست ها از محضرشان استفاده کردیم و اینجا تشریف آوردند، حضرت آیت الله العظمی سبحانی بود. همچنین آیت الله مؤمن و آیت الله استادی را به اینجا دعوت کردیم. در مرحلۀ بعد اساتید معظمی مانند شهیدی و سروش محلاتی به این نشست ها تشریف آوردند و بحث های خیلی قوی و غنی را مطرح کردند. اغلب مواقع شنوندگان در این نشست ها اظهار رضایت کامل و تشویق به تکرار به برگزاری بیشتر این قبیل نشست ها می کنند. بنای ما بر این است که جلسات ما علمی باشد و اتفاقا آن هم در راستای تبیین اندیشه های امام باشد. البته حوزه ها و موضوعات مختلفی از اندیشه های امام می تواند مورد بحث و گفت وگوی ما باشد؛ مثل اندیشه های سیاسی حضرت امام.
موانع و مشکلات پیشروی شما کدام هستند؟
یکی از موانع ما مسائل مالی است. به هر حال این مدرسه به جای خاصی وابسته نیست و بودجه ای از نهاد خاصی دریافت نمی کند. اعتبارات آن را تا حد محدودی مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) تأمین می کند. این مکان مربوط به امام خمینی(ره) است و هیچ کس در ایران به اندازۀ ایشان به گردن ما حق ندارد. انتظار داشتیم که در شورای مدیریت حوزه مورد استقبال قرار بگیرد. متأسفانه تا الان از جانب این شورا استقبالی از این مدرسه نشده است و ما در دوره های مختلف مدیریتی، با این موضوع را مطرح کردیم. بنده اخیرا با مدیر محترم حوزۀ علمیۀ قم، حضرت آیت الله اعرافی دیداری داشتم و به ایشان هم این موضوع را منتقل کردم. ایشان هم قول داد آن طور که شایسته است و در توانشان باشد، به ما و این مدرسه کمک کنند. مراد ما این است که این مدرسه از طرف حوزۀ علمیه به نحوی مورد استقبال قرار بگیرد که حق و شایستۀ مقام و شأن حضرت امام(ره) باشد، نه اینکه نقطۀ مقابل آن اتفاق بیفتد. بنده در اینجا تأکید می کنم که تمام حیثیت و مأموریت این مدرسه ترویج اندیشه ها و آرای حضرت امام خمینی(ره) است و اگر کسی در پی تحقق این هدف باشد، باید از این مدرسه پشتیبانی کند.(حریم امام)