در آثار امام خمینی الفاظ مرتبط با کلمه جوان 3818 بار وجود دارد که فقط 47 مورد آن در وصیت نامه دیده می شود. با مرور آنچه در مورد جوان و جوانان در وصیت نامه آمده اینگونه می توان دریافت که بخش عمده ای از آنها به دو صورت، وصف واقع می باشد:
الف: اهداف و رفتار پرورشی رژیم سابق نسبت به جوانان؛
ب: راهبردهای اسلامی نسبت به نسل جوان و نوجوان و نیز وصف فداکاری های آنها برای به ثمر رساندن اهداف انقلاب و میدان های دفاع.
در مورد بخش الف خلاصه آنچه امام(ره) در این زمینه بیان داشته اند این که نوجوانان و جوانان در رژیم گذشته به مراکز فحشا دعوت می شدند؛ با سرگرم کردن آن ها با ابزار لهو و لعب جوانان از اهداف عالیه باز می ماندند؛ بسیاری از آن ها از خودباوری دور می شدند؛ برخی جوانان غربزده یا شرقزده بار می آمدند و برخی جوانان مبارز به زندان می افتادند و یکی از علل عقب ماندگی ملل مسلمان در قرون اخیر همین نوع برنامه ریزی برای جوانان بوده است. با این وصف کم نبودند جوانانی که دارای سلامت نفس بودند و برای به ثمر نشاندن انقلاب اسلامی فداکاری کردند و برخی شهید شدند.
و در رابطه با بخش دوم، وصف واقع نسبت به وضعیت جوانان در جمهوری اسلامی که بیشتر تمجید از آن ها و توصیه هایی به خود آنها است.
امام خمنیی(ره) بخش عمده ای از دلائل پیروزی انقلاب را تحولی می داند که برای اکثریت نسل جوان پیش آمد و موجب شرکت فعال و تعیین کننده آن ها در زمینه های مختلف اعم از پاسداری از انقلاب و تأمین امنیت، شرکت فعال در سازندگی کشور و نیز فداکاری جانانه در جبنه های دفاع گردید.
همچنین امام خمینی(ره) در وصیت نامه سفارشاتی به جوانان دارند مبنی بر اینکه آن روحیه ای که موارد فوق را نتیجه داد از دست ندهند. لذا شاید تعداد 47 بار سخن گفتن از جوانان در وصیت نامه موجب شده اینگونه برداشت شود که ایشان در مورد واگذاری امورات کشور به جوانان سفارشاتی داشته اند البته برای پاکسازی دانشگاه ها مطالبی دارند که علاوه بر اشاره به موارد فوق، جوانان در اولویت قرار گرفتهاند:
« و اما در دانشگاه نقشه آن است که جوانان را از فرهنگ و ادب و ارزشهای خودی منحرف کنند و به سوی شرق یا غرب بکشانند و دولتمردان را از بین اینان انتخاب و بر سرنوشت کشورها حکومت دهند تا به دست آنها هر چه می خواهند انجام دهند. اینان کشور را به غارتزدگی و غربزدگی بکشانند و قشر روحانی با انزوا و منفوریت و شکست قادر بر جلوگیری نباشد. و این بهترین راه است برای عقب نگهداشتن و غارت کردن کشورهای تحت سلطه، زیرا برای ابرقدرتها بی زحمت و بی خرج و در جوامع ملی بی سر و صدا، هر چه هست به جیب آنان می ریزد.
پس اکنون که دانشگاهها و دانشسراها در دست اصلاح و پاکسازی است، بر همه ما لازم است با متصدیان کمک کنیم و برای همیشه نگذاریم دانشگاهها به انحراف کشیده شود؛ و هر جا انحرافی به چشم خورد با اقدام سریع به رفع آن کوشیم. و این امر حیاتی باید در مرحله اول با دست پر توان خود جوانان دانشگاهها و دانشسراها انجام گیرد که نجات دانشگاه از انحراف، نجات کشور و ملت است. و این جانب به همه نوجوانان و جوانان در مرحله اول، و پدران و مادران و دوستان آنها در مرحله دوم، و به دولتمردان و روشنفکران دلسوز برای کشور در مرحله بعد وصیت می کنم که در این امر مهم که کشورتان را از آسیب نگه می دارد، با جان و دل کوشش کنید و دانشگاهها را به نسل بعد بسپرید. و به همه نسلهای مسلسل توصیه می کنم که برای نجات خود و کشور عزیز و اسلامِ آدم ساز، دانشگاهها را از انحراف و غرب و شرق زدگی حفظ و پاسداری کنید و با این عمل انسانی- اسلامی خود دست قدرتهای بزرگ را از کشور قطع و آنان را ناامید نمایید.»
(صحیفه امام، جلد 21، صص:419-418)
لازم به ذکر است که اگر به طور واضح در وصیتنامه امام خمینی(ره) مطلبی راجع به واگذاری امورات کشور به جوانان دیده نمی شود اما در سیره سیاسی ایشان به راحتی می توان چنین معنایی را انتزاع کرد که در امور اجرایی جوان گرایی یک اصل در رفتار امام(ره) بوده است. چنانکه پس از دولت موقت تا ارتحال ایشان بخش عمده ای از اجرائیات کشور و اداره جنگ بر دوش جوانان بوده است؛ اما نباید فراموش کرد که یکی از نقاط بسیار برجسته نحوه رهبری امام خمینی(ره) حفظ تعادل در استفاده از نیروها بوده است. چنانکه به عنوان مثال اگر موضوع زن در انقلاب مطرح شود، احساس می شود که بخش عمده ای از بار انقلاب به دوش آن ها بوده است. اگر قشر کارگر مورد توجه قرار گیرد، کارگران احساس نمی کنند که مغفول مانده اند؛ حتی به فعلیت رساندن توان بالقوه عشایر در جهت اهداف جمهوری اسلامی نیز از نظر امام(ره) دور نماند.