پرتال امام خمینی(س): یادداشت ۶۸۷/
با پیروزی انقلاب اسلامی، این تصور مطرح شد که حاکمیت دینی و نظام جمهوری اسلامی با سینما مخالف بوده و سر سازگاری ندارد و سینما از حیات فرهنگی ایران حذف خواهد شد؛ اما با سخنان حضرت امام خمینی (س) این ذهنیت برطرف شد بطوریکه با تأیید فیلم گاو ساختهٔ داریوش مهرجویی از طرف ایشان، برداشتهای نویی در خصوص آیندهٔ سینمای ایران پدید گردید. در تقویم، بیست و یکمین روز شهریورماه به نام روز ملی سینما اختصاص یافته است. به همین مناسبت چند خاطره از سینماگران و هنرمندان عرصه هنر هفتم پیرامون امام خمینی (ره)، تقدیم حضور خوانندگان محترم می گردد:
در شرایط اوایل انقلاب «سینما» موضوع ملعونی بود ... چون می‌گفتند: سینما محل ترویج فساد است. به همین دلیل تولید فیلم به صفر رسید و سینماها تعطیل شد. وی ادامه داده بود: در این وضعیت تلویزیون به طور اتفاقی «گاو» را نشان داد و امام (س) این فیلم را مشاهده کردند و در نطقی گفتند: «ما نمی‌گوییم سینما اساساً بد است. نظیر فیلم «گاو» می‌تواند فیلم فرهنگی و آموزنده‌ای باشد و فکر و روح بیننده را تعالی دهد.»
[جمله دقیق حضرت امام: من غالباً فیلمهایی که خود ایرانیها درست می کنند به نظرم بهتر از دیگران است. مثلًا فیلم «گاو» آموزنده بود. (صحیفه امام؛ ج ۱۲، ص: ۲۹۱ - ۲۹۲)] این حرف امام برای سینمای ایران بسیار تعیین کننده بود. نه تنها نظر من، بلکه نظر تمامی مورخین این است که حضرت امام خمینی (س)، خط مشی سینمای ایران را مشخص کرد که چگونه باشد، ایشان دلیل وجودی سینما را مشخص کرد که عامل تعیین‌کننده مهمی بود. در آن زمان، همه مانده بودند که چه کار کنند
خاطره ای از داریوش مهرجویی
*********
در زمان انقلاب،به عنوان یک خبرنگار ایرانی این افتخار نصیبم شده بود که گزارش کامل اما خلاصه همه اخبار رسانه ها را در مدتی حدود ده دقیقه به اطلاع امام برسانم. در صف هشتم نماز نشسته بودیم که ناگهان امام فریاد زد: یک نفر آن در را باز کند، شگفت زده شدیم ما که نزدیک در بودیم صدای در را نشنیده بودیم.یک دختر بچه سه ساله فرانسوی از همسایگان نوفل لوشاتو آمده بود و چون دستش به زنگ نرسیده بود در حال یخ زدن بود.
خاطره ای از رسول صدر عاملی
*********
یکی از شعارهای آن زمان «پنجاه سال سلطنت، پنجاه سال خیانت» بود. بر این مبنا ما مروری داشتیم بر وقایع تاریخی از کودتای ۱۲۹۹ تا انقلاب که ببینیم چه چیزهایی این انقلاب را شکل داده است. بخش های تاریخی را با نقاشی کار می کردیم. کارمان هم به این صورت بود که از شعارهای مردم فیلم می گرفتیم و بعد ریشه تاریخ آن شعار را با نقاشی نمایش می دادیم.
خب امکان مونتاژ در ایران وجود نداشتم بنابراین ما رفته بودیم انگلیس. وقتی رفتیم «نوفل لوشاتو» شرایط خاصی پیش آمد که ما توانستیم امام را ببینیم و برای فیلم لیله القدر مصاحبه بگیریم. سؤالات هم مشخص بود، درباره آزادی، احزاب، نشریات، زن، هنر و سینما.
نظریات امام در آن موقع حیرت آور بود. بحث های امام در آن زمان به قدری جنبه اجتماعی داشت که کسی باور نمی کرد یک روحانی در این هیئت این طور درباره جامعه، زن، اقتصاد و فرهنگ حرف بزند. یک خاطره برایتان تعریف می کنم. دختر خانم فرانسوی ای بود که چادر سر می کرد و به سخنان امام گوش می داد. یک روز به من گفت: «نگاه کن! به نظر تو مارکس در هیئت مسیح ظهور نکرده؟»
حرفهایی که زدند برای من جدید بود. در دوران دانشجویی ما، مسائل روشنفکری در دین مطرح نبود. تمام روشنفکران ما چپ بودند. یک دفعه از دل یک جریان مذهبی، که ارتجاعی خوانده می شد؛ با رهبری یک روحانی، یک جریان انقلابی با کمک نیروهای جوان، تحصیل کرده و مردم شکل گرفت.
امام خمینی درباره هنر به صورت تخصصی نظر نمی داد. مفهوم کلی ای که من از ایشان گرفتم این بود که انسان زمانی که احساس مسئولیت می کند، خودش مسیر را انتخاب می کند و در برابر انتخاب خودش مسئول است. ما در فرهنگ مان هم چنین چیزی داریم. مثلا نظامی چندین هزار بیت شعر عاشقانه می سراید که در تمام آن یک کلمه مستهجن پیدا نمی شود. اینکه امام بعدها فرمودند «ما با سینما مخالف نیستیم با فحشا مخالفیم» هم منظورشان همین بود که نگذارید سینماها کاربرد دیگری پیدا کنند و منحرف شوند.
وقتی با امام درباره هنر حرف می زدیم او از انسان حرف می زد. امام می گفت هنر با انسان معنا پیدا می کند. اشتباه است که از امام درباره تکنیک هنر بپرسیم از او باید درباره انسان و جامعه بپرسیم. وظیفه من هنرمند است که این چیزها را نمایش بدهم.
آن دیدار، به من به عنوان یک آدم مذهبی جرئت و اعتماد به نفس داد، گفت تو هم می توانی فیلم خودت را بسازی و فعالیت کنی. امام شرایطی ایجاد کرد که هنرمندان امکان نفس کشیدن پیدا کنند. قبل از انقلاب محدودیت ها برای ما زیاد بود. انرژی و جراتی که امام به سینماگران مسلمان داده بود باعث شد من بتوانم در آن سال ها سربداران را بسازم و دیالوگ های قاضی شارح را بر زبان او جاری کنم.
انقلاب انرژی ای در ما به وجود آورد که منجر به شکل گیری سینمای دهه شصت شد.