حقوق بشر از دیدگاه امام خمینی(س)
پژوهشگر: فاطمه آبگول
رشته تحصیلی: فقه و مبانی حقوق اسلامی
مقطع تحصیلی: : کارشناسی ارشد/ ۱۳۸۸
محل تحصیل: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سبزوار
استاد راهنما: عباسعلی سلطانی
استاد مشاور: زهرا گواهی
چکیده: نظام اسلامی، هنجارهای فرهنگ اسلامی با موازین حقوق بشر (به مفهوم لیبرالی آن) سازگار نیست چه آن که نشو و نمای حقوق بشر در متن اسلامی آن، به دلیل مبتنی بودن بر یک جهان‌بینی خاص، منجر به ارائه صورت‌بندی منحصر به فردی از حقوق بشر می‌گردد، در همین راستا اندیشمندان مسلمان، تلاش‌هایی در جهت تطبیق و نقد و بررسی حقوق بشر بر مبنای اسلامی و لیبرالی آن نموده‌اند که از جمله ایشان، فیلسوف گرانمایه و متفکر بزرگ اسلامی امام‌خمینی(س) می‌باشد.
ایشان وجود حقوق فردی و آزادیهای عمومی را جز شروط پایه‌ای حکومتهای مردم‌سالار می‌دانند و آزادی بیان و عقیده افکار، احزاب، مطبوعات و... را در چارچوب قانون، اسلام و مصالح جامعه حق همه مردم حتی اقلیتهای مذهبی جامعه می‌دانند و به آن تعلق خاطر دارند. ایشان حکومت اسلامی را حکومتی شکل‌گرفته بر پایه مردم‌سالار دینی می‌دانند که مشارکت مردم در امور سیاسی کشور را حق مردم دانسته‌اند. از لحاظ سیاسی امام حکومت اسلامی را در تحلیل نهایی حکومتی می‌دانند که هدف نهایی آن برقراری عدالت و رعایت حقوق مردم است و مبارزه با حکومت های جور و ستم را وظیفه الهی می‌دانند، در نتیجه جنگ و دفاع را در راستای احقاق حق مظلوم و اجرای عدالت امری واجب و همگانی می‌شمارند. در همین راستا مهمترین مباحثی که مورد تحلیل قرار می‌گیرد عبارتند از: تاریخچه تحول حقوق بشر و بررسی موضوعات مهم و اساسی حقوق بشر در نظام بین‌المللی و داخلی و تطبیق آن با اندیشه‌های اسلامی و اندیشه‌های حضرت امام.
***
بررسی دیدگاه امام خمینی(س) درباره حقوق بشر اسلامی
پژوهشگر: ع‍لی ه‍اش‍می
رشته تحصیلی: علوم سیاسی
نقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد/ ۱۳۹۰
محل تحصیل: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج
استاد راهنما: یحیی ف‍وزی
استاد مشاور: فاطمه کیهانلو
چکیده: در این پایان نامه دیدگاه امام خمینی(س) به عنوان یک متفکر برجسته شیعی در مورد م‍واد اعلامیه حقوق بشر اسلامی مورد پ‍ذیرش ک‍ش‍وره‍ای اسلامی ع‍ض‍و ک‍ن‍ف‍ران‍س اسلامی مورد بررسی قرار می گیرد.
***
بررسی مقایسه ای حقوق بشر از دیدگاه امام خمینی و اعلامیه جهانی حقوق بشر
پژوهشگر: م‍ح‍م‍دج‍واد آدین‍ه ون‍د
رشته تحصیلی: اندیشه سیاسی در اسلام
مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد/ ۱۳۸۸
محل تحصیل: تهران، پ‍ژوه‍ش‍ک‍ده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی
استاد راهنما: سیدص‍درال‍دین موسوی
استاد مشاور: م‍جید انصاری
چکیده: حقوق بشر یکی از مسائل اساسی و با اهمیت جهان معاصر است و آنچه امروزه به عنوان اعلامیه جهانی حقوق بشر به عنوان یک سند بین المللی است، حاصل آرای فلاسفه غربی پس از رنسانس و هم چنین حاصل فکر کسانی است که در پی برقراری صلح جهانی و پایدار پس از دو جنگ جهانی بوده اند اینان در حقیقت با ریشه یابی علل جنگ های بشری به ویژه دو جنگ جهانی اول و دوم خواسته اند بنیان های نظری صلح را طی این اعلامیه پی ریزی می کنند و آن را براساس انسان شناسی خود که اومانیسم است قرار داده اند. و از آنجا که حقوق بشر در ایران مبتنی بر آموزه های اسلام و رویکرد توحیدی امام خمینی شکل گرفته و در قانون اساسی نیز آمده است که مدافع کرامت انسانی می باشد و معتقد است که اسلام هم حقوق بشر را محترم می شمارد و هم عمل می کند.
با توجه به اینکه حقوق بشر از دیدگاه امام خمینی با حقوق بشر مندرج در اعلامیه جهانی حقوق بشر دارای تشابهات و تفاوت هایی است که تفاوت ها عمدتاً مربوط می شود به نقش دین اسلام در زندگی انسان و نوع نگرش به انسان و هم چنین استفاده ابزاری از حقوق بشر به عنوان حربه ای علیه اسلام و مسلمین است. در حالی که حقوق بشر از دیدگاه امام خمینی جامع الاطراف تر از اعلامیه جهانی حقوق بشر است.
***
حقوق بشر از دیدگاه اسلام با نگرشی به افکار و نظرات امام خمینی(س)
پژوهشگر: محسن حسن زاده لیلا کوهی
رشته تحصیلی: فقه و مبانی حقوق اسلامی
مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد/ ۱۳۸۸
محل تحصیل: تهران، پ‍ژوه‍ش‍ک‍ده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی
استا راهنما: سیدمحمد موسوی بجنوردی
استاد مشاور: محمود علوی
چکیده: در رساله ی حاضر ابتدا به بررسی ریشه های حقوق بشر در اسلام و نیز آن دسته از حقوق اساسی انسان که در تعالیم اسلام مورد توجه قرار گرفنه و اثری از آن ها در اعلامیه ی جهانی حقوق بشر و دیگر معاهدات مربوطه دیده نمی شود، پرداخته ایم.
سپس روش های تطبیق موجود بین مفاهیم حقوق بشر و احکام اسلام را مورد توجه قرارداده، موارد اختلاف را به بررسی نشسته ایم.
در این مسیر از بیانات و ارشادات رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، امام خمینی(س) بهره برده، در نتیجه موارد اختلاف را به چهار دسته ی اصلی تقسیم نموده ایم:
1- مواردی که بررسی آن ها فائده ی عملی چندانی در بر ندارد.
2- مواردی که به آسانی می توان اختلافات را به طور نظری برطرف نمود.
3- مواردی که با وجود اختلاف نظر، می توان راهکار عملی برای اختلاف ارائه نمود.
4- مواردی که احتیاج به امعان نظر و در متقابل بیشتردارد.
در این مختصر مباحثی همچون حقوق زنان و کودکان، برده داری و شکنجه ، حقوق اقلیتهای قومی و مذهبی به طور ویژه مورد بررسی قرار گرفته است.
***
حقوق بشر و دیدگ‍اه‍ه‍ای حضرت امام خمینی(س) درباره آن
پژوهشگر: م‍ه‍دی خ‍ج‍س‍ت‍ه
رشته تحصیلی: حقوق
مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد/ ۱۳۸۲
محل تحصیل: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران م‍رک‍زی، دانشکده حقوق
استاد راهنما: ع‍ب‍دال‍ل‍ه علوی
استاد مشاور: محمد ق‍اری سید ف‍اطمی
چکیده: هدف پژوهش رسیدن به یک ن‍ق‍طه نظر م‍ش‍ت‍رک در باب حقوق بشر از دیدگاه اسناد بین المللی غرب و همچنین اسلام، از زب‍ان حضرت امام و همچنین ش‍ن‍اخ‍ت جایگاه واق‍عی حقوق بشر در دنیای ام‍روز است روش پژوهش ب‍ص‍ورت ک‍ت‍اب‍خ‍ان‍ه‌ای، ب‍ات‍وج‍ه به منابع موجود دراین خ‍ص‍وص در مقایسه با نظرات امام خمینی است نتیجه ک‍لی: خ‍لا موجود در دنیای ام‍روز، ع‍دم ضمانت اجرای حقوق بشر می باشد که از بی توجهی به مسائل اخلاقی و تقوای درونی افراد و گ‍ردان‍ن‍دگ‍ان حقوق بشر در جهان ن‍اشی میشود ت‍وح‍ه دادن به این خ‍لاآ از سوی حضرت امام، م‍ا را در خ‍ص‍وص ش‍ن‍اس‍ایی حقوق افراد و همچنین رعایت و اح‍ت‍رام ن‍س‍ب‍ت به آن، یاری خواهد نمود.
***
حقوق بشر دوستانه در دیدگاه امام خمینی(س)
پژوهشگر: محمدرضا ربانی قازانچانی
رشته تحصیلی: اندیشه سیاسی در اسلام
مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد/ ۱۳۸۸
محل تحصیل: تهران، پ‍ژوه‍ش‍ک‍ده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی
استاد راهنما: اسدالله بیات
استاد مشاور: محمد سلیمی، نورالله قیصری
چکیده: توجه به جایگاه والای انسان و اهمیت آن در اندیشه های سیاسی از یک سو و نیز با عنایت به فراگیر شدن مباحث نوین در موضوع حقوق بشردوستانه و ابعاد داخلی و بین المللی آن که آثار و پیامدهای متعددی از جمله وظایف نوینی برای حکومت ها در پی دارد از سوی دیگر پرداختن به موضوع حقوق بشردوستانه از منظر حضرت امام خمینی را از دو جنبه دارای اهمین می گرداند: اولاً: روشن نمودن بخشی از نظریه عام سیاسی حضرت امام(س) در باب حکومت و وظایف آن در ابعاد حقوقی بالاخص بعد بین المللی آن با عنایت به بنیان های نظری انسان شناختی و هستی شناختی نظریه حضرت امام(س) که تاکنون تلاش قابل توجهی در این مورد صورت نپذیرفته است.
ثانیا: موضوع حقوق بشردوستانه از جمله موضوعات بین المللی است که جزو مباحث روز ادبیات حقوق بشر بوده و نیز یکی از مسائل چالش زا در عرصه مناسبات بین المللی پیش روی ایران است فلذا با عنایت به دیدگاه و نگرش متفاوت جمهوری اسلامی که منبعث از اندیشه های حضرت امام ره و مکتب اسلام است، توجه به موضوع حقوق بشردوستانه و همچنین تبیین نگرش حضرت امام(س) در این مورد و در ادامه یافتن پاسخ خایی برای این نوع چالش ها می تواند مفید باشد.
پژوهش حاضر در پنج فصل و یک نتیجه گیری در انتها سعی در تبیین اندیشه حضرت امام(رض) علیه در ارتباط با حقوق بشردوستانه دارد.
***
مسائل حقوق بشر و آزاد یهای عمومی در آثار فارسی حضرت امام خمینی(س)
پژوهشگر: محمدرضا کاوسی
رشته تحصیلی: حقوق عمومی
مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد/ 1374
محل تحصیل: دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی
استاد راهنما: عباسعلی عمید زنجانی
استاد مشاور: تقی زاده انصاری، موسوی
چکیده: با بهره‌گیری از مجموعه نظرات حضرت امام(س) می‌توان اقدام به ایجاد یک نظام حقوق بشر و آزادی های عمومی برای یکدولت اسلامی کرد، نظامی که هم حقوق و آزادایهای اساسی را برای همه افراد و گروه ها تامین کند و هم به اقتدار و حاکمیت دولت اسلامی خدشه‌ای وارد نشود. اجرای چنین نظامی برای دولت اسلامی وجهه شرعی و مردمی درخشانی بوجود خواهد آورد. مهمترین موارد و مصادیق حقوق بشر دراین رساله از دید حضرت امام(س) مطالعه شد و نشان داده شد که آن حضرت درباره همه این موارد نظرات جالب توجهی دارند. بعبارت دیگر، نمی‌توان یکی از موارد مهم حقوق بشر و آزادی های عمومی را یافت که ایشان به اندازه کافی در باره آن اظهارنظر نکرده باشند. مبانی نظری حقوق بشر و آزادی های عمومی مانند کرامت انسانی و حقوقی مانند آزادی بیان، آزادی مطبوعات، آزادی دین، تساوی در برابر قانون، حق شرکت در انتخابات، حقوق زنان، حقوق اقلیتهای دینی در جامعه اسلامی، و حقوق احزاب و گروههای سیاسی، تماما از موضوعات مهم این شاخه از علم حقوق (عمومی) هستند، که با تکیه بر نظرات معظم له بررسی شده است. از نظر کیفی نیز، نظرات حضرت امام(س) در موضوعات مذکور، در مقایسه با نظرات دانشمندان غربی یا مندرجات اسناد بین‌المللی حقوق بشر، از برتری قابل توجهی برخوردار است. توجه به شرافت انسانی و شئونات اخلاقی و مقررات شریعت که باید در یک نظام حقوق بشر مورد توجه قرار گیرد، در اسناد بین‌المللی حقوق بشر یا به کنار گذاشته شده یا کم رنگ است و حال آنکه حضرت امام(س) به این نکات توجه خاصی کرده‌اند. همانگونه که در قسمتهای مختلف این رساله اشاره شده است ، رعایت موازین دینی - با توجهبه نقش آن در زندگی شرافتمندانه انسان - و شئونات اخلاقی باید در هر نظام حقوق بشر و آزادیهای عمومی مدنظر قرار گیرد. افزون برآن، مسئله ضمانت اجرای مقررات حقوق بشر و آزادیهای عمومی که از اهمیت فراوانی در هر جامعه سیاسی برخوردار است در نظرات حضرت امام(س) به نحو مقتضی مورد توجه قرار گرفته است. دانشمندان غربی در هنگام بررسی مسائل مربوط به ضمانت اجرای نظام حقوق بشر، عمدتا بر عوامل و نیروهای بیرونی تاکید دارند، مانند حاکمیت قانون، تفکیک قوا و استقلال دستگاه قضایی، درست است که این عوامل مهم هستند و اساسا نمی‌توان از آنها چشم پوشید، ولی این حقیقت را نیز باید پذیرفت که هیچکدام از این عوامل به نیرومندی تقوای سیاسی زمامداران نیست. در واقع بی‌توجهی، به تقوای زمامداران موجب میشود که شیوه‌های تضمین نظام حقوق بشر همواره بر پایه‌های لرزانی قرار داشته باشد. وقتی می‌توان به اجرای اصول حاکمیت قانون، تفکیک قوا، استقلال دستگاه قضایی و نظایر آنها برای تضمین اجرای مقررات حقوق بشر و آزادی های عمومی امیدوار بود، که قبلا زمامداران خود را به تقوا مجهز کرده باشند. توجه فراوان حضرت امام(س) به نقش تقوا در کار زمامداران و یادآوری خطرات عظیم وجود هوای نفس در مقامات سیاسی به همین دلیل است . عنصر دیگری که در کنار تقوای سیاسی قرار می‌گیرد و به تضمین نظام حقوق بشر در یک جامعه کمک فراوانی می کند، مشارکت و حضور سیاسی مردم است. این نکته در نگاه حضرت امام(س) از اهمیت فراوانی برخوردار است و ضامن سلامت نظام جمهوری اسلامی در هنگام تخلف زمامدارانش از موازین حقوق بشر دانسته میشود. حضرت امام(س) به این عامل چنان دید گسترده‌ای دارند که براساس آن می‌توان از مفهوم «مردم حاکم» سخن گفت دیدگاهی که از نگرش دانشمندان کنونی غرب - که اعتقاد به مفهوم «دولت حاکم» دارند - کاملا فاصله می‌گیرند. با مطالعه این رساله، مشخص میشود که ادعای غربیها و نیز غربزدگان در ناقص بودن نظام اسلامی حقوق بشر کاملا بی‌اساس است و با استفاده از منابع غنی فقه اسلامی می‌توانیم یک نظام برجسته و کامل حقوق بشر و آزادیهای اساسی بوجود آوریم بدون آنکه نیازی به منابع حقوقی غرب داشته باشیم.