نوروز در آغاز بهار، سرآغاز غبار روبی جسم و جان است که هرساله با شکوفایی طبیعت هم سو می شود. شاید بزرگان دین و مذهب نیز با این نگاه جشن نوروز را تأیید کرده و اعمال و ویژگی هایی را برای آن توصیه کرد ه اند. از آن میان: 1. صلۀ رحم که قهرها را به آشتی، کینه ها و دشمنی ها را با غبارگیری خانه دل به دوستی برمی گرداند. در کنارش، دیدار سالمندان و بزرگان و بستگان یادآور خاطرات و سپاس از زحماتی است که آنها بر دوش کشید ه اند. 2. نظافت و پاکیزگی از دیگر ویژگی جشن نوروز است که هم خانه ها و هم کوچه و خیابان، شهر و بازار همه پاکیزه می شوند.
3. انقلاب اسلامی و نوروز؛ پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شماری از متحجران و افراطیون مذهبی به نام حفظ ارزشهای دینی و مذهبی می خواستند جشن نوروز را به حاشیه رانده و از اعتبار ساقط کنند؛ اما شدنی نبود، چراکه هم رویدادهای مهم تاریخ انقلاب به گونه ای با نوروز گره خورده بود که امکان جدایی نداشت و هم رهبر و پایه گذار نظام و انقلاب خود پشتیبان و مشوق برگزاری آن بود. نوروز یادآور رخدادهای تلخ و شیرینِ تاریخ انقلاب اسلامی ایران است. تصمیم هوشمندانۀ امام خمینی در آستانۀ نوروز 1342 و اعلام عزای عمومی به منظور اعتراض به ظلم ستمشاهی (صحیفه امام؛ ج 1، ص 157) برگزاری رفراندم جمهوری اسلامی در 12 فروردین 1358 (صحیفه امام؛ ج 6، ص 431) و رهنمودهای که ایشان بعد از حلول سال جدید از سال 1357 تا آخرین پیام که در سال 1368
فرمودند، همه بیانگر توجه ایشان به استفاده مفید از این روزهای خجسته است. ایشان در پیامهای نوروزشان متناسب با حوادث روز با مردم سخن می گفتند و همگان را به پرهیز از هواهای نفس و تبعیت از سیرۀ انبیاء و ائمۀ معصومین (ع) دعوت می کردند. (صحیفه امام؛ ج 21 ، ص 324)
در اینجا به یک نمونه از آن اشاره می کنم.
نگاه اخلاقی امام به نوروز
نگاه حضرت امام خمینی به جشن نوروز با دیگر نگاههای هم سلکهای خود تفاوت داشت.
برداشت او نیز بسیار مهم و با آنچه دیگران در این باره پنداشته و می پندارند، تفاوت بسیار دارد. این نوع نگاه و این اختلاف در برداشت از آنجا ناشی می شود که امام خمینی در عین حال که اسلام را خوب و به دور از تحجر و دگم اندیشی شناخته بود و نظراً و عملاً در آن ذوب شده بود، از دیگر سو فرهنگ ملی مردم و ملیت کشور را در تضاد با دین و مذهب نمی دید. هر دو را در کنار و پیوند هم تلقی می کرد. به همین دلیل اندیشه هایش از سطح عبور می کررد و به عمقِ دلِ مردم راه می یافت. در نگاه امام خمینی عید واقعی با تغییر و تحول در جانها تحقق می یابد و با طی مراتب عالی معنویت و درجات والای تقرب به درگاه الهی امکان پذیر می شود. با همین نگاه بود که همۀ عیدهای نوروز پس انقلاب در پیامهای شفاهی و کتبی خود بر تحویل حال الی الحسن الحال تأکید داشت و
می فرمود: انشاءالله در این سال نو ما تغییرات روحی بدهیم، یعنی واقعاً تحول برایمان حاصل بشود. یکی از پیامهای مهم امام خمینی، نوروز سال 1365 بود که پر از مفاهیم اخلاقی است. این پیام که با دعا آغاز می شود، می فرماید: خدایا! ما را در این سال نو از این حالی که داریم عوض کن. ما گرفتار هواهای نفسانی هستیم و تو می دانی، و تو می توانی ما را نجات بدهی. در اینجا اگر دعوت به عمل صالح شده است، اگر دعوت به تهذیب نفس شده است، اگر دعوت به معارف شده است، تمام برگشتش به این است که آن نقطه اصلی را که در فطرت همه انسانها هست، حجاب را ازش بردارند تا انسان برسد به او، و او معرفت حق است، مقصد عالی همین است.
در ادامه می فرماید: انبیا نمی خواستند که جنگی باشد و نمی خواستند که دعوتی باشد به غیر از این دعوت، دعوت به گرفتن کشور و دعوت به اینها، هیچ وقت در آنها نبوده است. ما اگر چنانچه از آن راهی که انبیا دارند منحرف نشدیم، این سال نو بر ما مبارک است و ما پیروز هستیم و اگر خدای نخواسته، اینها اسباب یک غروری شد، اسباب یک دلبستگی به دنیا شد، ما هم بخواهیم یک توسعه ای در کشورمان حاصل بشود، حکومتی بکنیم بر مردم، ما هم با سایر ابرقدرتها فرقی نداریم، بلکه ما عقبتر از آنها هستیم. آنها به صراحت حرفهای خودشان را می زنند که ما می خواهیم دنیا را بگیریم. این را می گویند که ما همه باید چیزهایی که منافع ماست محفوظ باشد ولو به لگدمال شدن همه کشورها. ما که این طور نمی گوییم، ما که خودمان را تابع اسلام می دانیم، اگر خدای نخواسته، در قلب ما این معنا باشد که ما هم یک قدرت زیادتری پیدا بکنیم، ما هم برای خودمان یک شخصیت بیشتری پیدا بکنیم، یک حکومتی بکنیم، توسعه ای در مِلک خودمان حاصل کنیم، ما از آنها حالمان بدتر است، برای اینکه مساله ریا هم در کار می آید.