امام خمینی(س) در جایگاه رهبر سیاسی، مؤسس و بنیان گذار نظام سیاسی جدید در ایران دو سطح از سیره سیاسی دارد؛ اندیشه و عمل. اگرچه تفکیک و جدایی این دو از هم نادرست و ناممکن است اما برای تقریب به ذهن و تأمل واقعی تر در باب آن می توان به صورت فرضی به این تفکیک اشاره داشت. اندیشه امام خمینی(س) به نوبه خود ابعاد و جوانب مهمی دارد که مردمی بودن و مردمداری از این موارد است. بدیهی است که رهبران بزرگ اندیشه های بزرگ هم دارند و بزرگی اندیشه های آنان به این بستگی دارد که ارزش ها و فضیلت هایی که بدان باور داشته و در رابطه با دیگران معیار قرار می دهند، چه باشند.
ریشه موفقیت اندیشه های امام خمینی(س) را باید در ارزش ها و فضیلت هایی جست که ریشه در امر انسانی دارد؛ انسان کاملی که نمونه عینی اش پیامبر اکرم چونان حامل اسم اعظم خداوند، دغدغه رستگاری، سعادت و پیشرفت و زندگی خوب برای بشر دارد. امام خمینی(س) در درجه نخست مقید و پایبند فضیلت هایی بود که در نظریه انسان کامل در عرفان اسلامی و مطابق با سیره و سنت حضرت محمد(ص) به عنوان مصداق انسان کامل صورت بندی شده است. این فضیلت ها و ارزش ها در اندیشه امام خمینی(س) بروز کرده و چارچوب تشکیل نظام سیاسی قرار گرفت. سیاست برای امام خمینی(س) عرصه تحقق حقوق و وظایف انسان در گستره زندگی جمعی است. اگر فضیلت های انسانی و اسلامی مبنای سیاست قرار نگیرد دو خطر عمده در کمین خواهد بود؛ استبداد و وابستگی.
رمز موفقیت اندیشه های امام خمینی(س) و نفوذ آن در میان مردم و احساس نیاز و اقبال مردم به آن پس از سه دهه از رحلت ایشان به این باز می گردد که او صاحب اندیشه و نگاه منسجم و سازگار از حقوق و تکالیف انسان داشت. انسان در زندگی جمعی و در محیطی به نام شهر وقتی می تواند تجربه رضایت بخشی از زندگی داشته باشد که به صورت متوازن به حق و مسئولیت بیاندیشد و در عمل بدان وفادار باشد. اندیشه امام خمینی(س) دارای مؤلفه ها، مختصات و چارچوبی است که به صورت هماهنگ و متعادل به این دو بخش یعنی به حق و مسئولیت التزام توجه دارد و اگر این را بپذیریم، آنگاه اندیشه امام الگوسازی خود را نشان خواهد داد. بدین ترتیب موفقیت اندیشه امام خمینی(س) صرفاً آرای درست و پراکنده نیست، بلکه در درون خود منسجم و هماهنگ است و می تواند الگویی عملی از رفتار و سلوک را برای انسان ارائه کند. پس رمز موفقیت یک اندیشه به عوامل زیر بستگی دارد؛
1. اصالت ارزش ها و فضیلت های اسلامی و انسانی در آن
2. پیوند اندیشه با عمل(یعنی قول و فعل با هم نسبت وثیقی داشته باشد)
3. امکان الگو سازی عملی و قابل کاربست برای دیگران