چنانچه در سوال پرسشگر محترم آمده است، پایه مبارزات امام را امر به معروف و نهی از منکر تشکیل می داده است، چون این دو فریضه ای هستند که «بها تقام الفرائض»[کافی، ج 5، ص 56]؛ واجبات دیگر به این دو بر پا می شوند.»
مبارزه و حرکت امام خمینی(س) که همان راه انبیاء و اولیا و راه اسلام است، و دعوت آنها بر برپایی خوبی ها و جلوگیری از زشتی ها بوده است، که مهم ترین خوبی ها همان برقراری توحید و عدالت در جامعه و جلوگیری از شرک و ظلم است، و واجبات الهی و حرام های دینی، نیز جزء در جهت تحقق حق و اقامه عدل و نفی ظلم و ستم در زندگی فردی و اجتماعی نیست.
امام اهمیت این مسأله و لزوم آن را در جمهوری اسلامی، پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز بارها گوشزد کرده اند، و با توجه به معنای وسیع آن دو، و دایره آن ها که تنها در برگیرنده مسائل فردی و جزئی نیست و امور مهم جامعه و کشور همه از مصادیق آن هستند، حضور جدی مردم در این امور را خواستار شدند، تا جایی که ایشان در این راه و برای مبارزه با فساد به تشکیل یک وزرات خانه مستقل بدون پیوستگی با دولت، به عنوان امر و به معروف و نهی از منکر در سخنان دهم اسفند 57 اشاره می کنند. (صحیفه امام، جلد 6، ص: 274).
اکنون، آیا ما باید بپذیریم، به این امر مهم، آیا آن چنان که باید پرداخته نمی شود، و آیا مهجوریت آن حقیقت دارد؟ اگر جواب مثبت است، علل و عوامل آن چیست، مشکل آن در کجاست، در مسئولین امر است، در قانون است، در مردم است یا....؟
باید توجه داشت که انجام این دو فریضه الهی در مرحله اول نیاز به شناختی سیال از معروف ها و منکرهای هر زمان دارد، همزمان و مصادف با ایجاد این بستر شناختی توجه به شرایط امر به معروف و نهی از منکر و از جمله یکی از مهم ترین آنها، شرط مغفول تأثیرگذاری است. همین مسأله باعث می شود که باید معروف ها را خوب شناخت و راه تحقق آن را پیدا کرد. لذا نمی توان برای تحقق این هدف، تنها به گفتار زبانی بسنده کرد. بلکه باید با استمداد از سایر علوم راهگشا در این زمینه، راه های مختلف برای اجرای صحیح این فریضه را جست. وقتی قیام امام حسین(ع)، برای امر به معروف و نهی از منکر است پس نباید گمان کرد که این دو وظیفه تنها به وسیله تذکرهای زبانی انجام می پذیرد.
شاید یکی از علل مهجوریت این فریضه، دولتی کردن این وظیفه است، چنانکه در سال های گذشته، برای این این امر به وجود آمد و مسئولیت را از روی دوش مردم برداشت.
شاید یکی دیگر از علل مهجوریت آن، نگاه ایجاد شده در عموم مردم در این امر و اختصاص آن به آحاد جامعه، بیرون از دایره حاکمان و صاحبان قدرت باشد، و به عبارتی جایز دانستن امر به معروف و نهی از منکر برای بدنه مردم نه صاحبان قدرت.
امروز، برای خروج این دو وظیفه از مهجوریت، باید اجازه داد که آزادی بیان و انتقاد سازنده نه مخرب در قالب هایی ساختاریافته نسبت به رفتارهای اجتماعی و حکومتی انجام شود، و ملت بتواند با قدرت آن را دنبال کند، و برقراری عدل را در جامعه خواستار باشد.
بی شک متخلفان از معروف ها و مرتکبین منکرها چه در بین مردم و چه در بین صاحبان قدرت، نمی پسندند که به کار و رفتار آنها انتقاد شود و آن را دخالت می نامند، ولی باید راهی یافت که موانع این کار برداشته شود و راه تحقق آن محقق شود.
سخن از چرایی مهجوریت این دو فریضه، فراوان است و بررسی علل و عوامل آن نیز نیاز به علم و آگاهی و شناخت و در نهایت ارائه راهکار دارد که مهم ترین آن ایجاد حس مسئولیت در همه اقشار ملت و امت اسلامی است.
برای اطلاع از دیدگاه های امام، در مورد امر به معروف و نهی از منکر و شرایط و موارد آن به تبیان «امر به معروف و نهی از منکر از دیدکاه امام خمینی(س)» مراجعه شود.