بمناسبت ۲۸ مرداد سالروز کودتای آمریکایی علیه دولت دکتر مصدق؛

روایت دکتر صادق طباطبایی از مراسم بزرگداشت دکتر مصدق در احمد آباد

در مراسم بزرگداشت دکتر مصدق در احمدآباد اولین سخنران مسعود رجوی بوده که شدیداً به ‏‎ ‎‏ارتش حمله کرده و خواهان تشکیل ارتش بی طبقه توحیدی شده بود. بعد از او آقای ‏‎ ‎‏متین دفتری سخنرانی کرده بود. او به عنوان پیشقراول جبهه ملی برای آنکه خود را با ‏‎ ‎‏شرایط نوین انقلاب منطبق بکند اعلام تشکیل جبهه دمکراتیک ملی را داد. او نیز اظهار ‏‎ ‎‏ داشته بود که بنیادها و نهادهای ضدانقلابی از جمله ارتش باید منحل شوند. اما آیت الله طالقانی به شدت به شعار انحلال ارتش حمله ‏کرد.

کد : 175939 | تاریخ : 27/05/1398

پرتال امام خمینی(ص): یادداشت۲

دکتر محمد مصدق با نگاه ملی گرایانه که دشمنیِ سیاسیِ او با بیگانگان زبانزد بود در روزگار ظلم  رضاخان در عرصه سیاسی ایران ظهور کرد و در دوره چهاردهم انتخابات مجلس شورای ملی( ۶ اسفند ۱۳۲۲) با سخنرانی در مجلس شورای ملی با طرح "موازنه منفی"که امتیاز استخراج نفت را از دولتهای بیگانه سلب می کرد سیاست خود را دنبال کرد. مصدق با نزدیک کردن دیدگاههای ملی گراها که از روزنامه نگاران، فعالان سیاسی، بیگانه ستیزها، و ...تشکیل می گردید، ملی سازی صنعت نفت ایران را به قانون تبدیل کرد. پس از تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت در ایران دکتر مصدق در اتفاقات بعدی و ترور رزم آرا به دست فدائیان اسلام و پس از دوره صدارت کوتاه اعلاء، به نخست‌وزیری رسید و علی رغم فشارهای دولتهای غربی تسلیم نشد و حتی در لاهه به دفاع از حق مالکیت مردم ایران بر منابع سرزمین خود پرداخت. انگلیسی ها بعد از این اتفاق برکناری مصدق از طریق مجلس شورای ملی و افزایش فشار داخلی را در برنامه های خود قرار دادند؛ اما دکتر مصدق توانست در مقابل این فشارها نیز پایداری کند. اقدامات دولت مصدق که یک دولت ملی به شمار می رفت، سبب دشمنی دولتهای بزرگی چون انگلیس وآمریکا شد. یکی از دلایل مخالفت انگلیس با دولت مصدق و تصمیم بر سرنگونی وی، ملی شدن صنعت نفت توسط تلاش های دکتر مصدق بود. زیرا «تصویب قانون ملی شدن نفت، موجب درگیری مستقیم مصدق، با دولت بریتانیا گردید. انگلیسی ها، 50 درصد از سهام شرکت نفت انگلیس و ایران را مالک بودند و نمی خواستند ملی شدن را به طور کامل بپذیرند. بر این اساس ملی شدن نفت ایران سبب کوتاه شدن دست انگلیس از نفت ایران شد و این خود بر اقتصاد انگلیس تأثیر بسیاری داشته است. چنانکه در این رابطه در آن زمان روزنامه اکونومیست نوشت: کمبود درآمد دولت اینروزها درست برابر درآمدی است که از نفت ایران نصیب انگلستان می شده است و ما به سبب بی لیاقتی دو سال است که از آن محرومیم. زندگینامه و مبارزات سیاسی دکتر محمد مصدق، دکتر نصرالله شیفته، ص191 در این راستا انگلیسی ها در ابتدا عملیات موفق آژاکس(اولین عملیات قهری براندازی برون مرزی سازمان سیا)، با هدف ایجاد آشوب و هرج و مرج در ایران کلید خورد و سپس با حمایت مستقیم آمریکا و با کمک طرفداران حکومت محمدرضا پهلوی، که نخست‌وزیر وقت را به نقض قانون اساسی مشروطه متهم و از برکناری او توسط شاه با همراهی ارتش دفاع می کردند، کودتا ضد دولت مصدق به رهبری سرلشکر فضل‌الله زاهدی انجام شد. گفتنی است از نظر طرفداران حکومت محمدرضا شاه نقش دولت‌های خارجی در این کودتا مردود بوده و این کودتا را «قیام و رستاخیز ملی» نامیدند! همانگونه که پیش تر اشاره گردید، در اواسط جنگ جهانی دوم و در تابستان سال 1320 رضاخان تبعید و محمدرضاشاه بجای پدر توسط آمریکایی ها و به کمک انگلیسی ها به سلطنت رسید. از دوران بی اقتداری دهه اول حکومت محمدرضا همین کافی است اشاره شود به اینکه کشور پانزده نخست وزیر(قوام، سهیلی، ساعد، حکیمی، هژیر و ...) را به خود دیده است. تغییرات وسیع و سریع در عرصه های سیاسی و برپایی محدود اصول مشروطه از برنامه های دهه اول حکومتش بود.  با پایان یافتن جنگ جهانی دوم تفکر استقلال طلبی و ضدامپریالیستی در دنیا رو به گسترش نهاد و سپهر سیاست ایران نیز مبارزات مردمی و ورود موثرتر علمای بلاد به عرصه سیاسی و تمایلات ملی گرایانه را شاهد بود. جریان فدائیان اسلام به رهبری روحانی جوان، شهید نواب صفوی از جمله آن بود. در شرایط بی ثباتی دولت، ناتوانی رهبران سیاسی، کودتای 28 مرداد با هدف بازگشت محمدرضا شاه به وقوع پیوست. زمانه ای که کم کم قدرت آمریکایی به تدریج جایگزین قدرت انگلیسی می شد. ملکه ثریا در خاطراتش می نویسد: چهارشنبه 28 مرداد از اتاقمان بیرون می آییم تا به اتفاق سرهنگ خاتمی در سالن غذا خوری هتل اکسلسیور رُم، ناهار بخوریم. تازه نشسته ایم که یک خبرنگار جوان آسوشویترپرس به سوی ما می دود و هیجان زده تلگرامی را که همان لحظه از تلکس آژانس درآمده به دست شاه می دهد. شاه به سوءِ ظن آن را می گیرد و می خواند: مصدق سقوط کرد - تهران در کنترل نظامیان و طرفداران شاه است. پس از پیروزی کودتا، مصدق بازداشت و زندانی شد و بعد از گذراندن دوران محکومیت به زادگاه خود احمدآباد تبعید شده و در همانجا به دیار باقی شتافت.

بزرگداشت دکتر مصدق در احمد آباد در پس از پیروزی انقلاب اسلامی 

‏دکتر صادق طباطبایی در جلد سوم خاطرات خود به برگزاری بزرگداشت دکتر مصدق پس از انقلاب اسلامی اشاره می کند و می نویسد: یادم‌ می‌آید درچهارده اسفند پنجاه و هفت به‌ مناسبت‌ بزرگداشت‌ دکتر مصدق‌ تجمع بزرگی در ‏‎ ‎‏احمدآباد تشکیل‌ شد که‌ شخصیتهایی چون‌ آیت‌الله ‌طالقانی در آن میتینگ شرکت‌ ‏‎ ‎‏کردند. من‌ چون‌ خودم‌ فرصت‌ نداشتم‌ در آنجا حضور داشته باشم، یکی‌ از بستگانم‌ را ‏‎ ‎‏فرستادم‌ که‌ خبر موثق‌ برای‌ من بیاورد. اولین سخنران مسعود رجوی‌ بوده که‌ شدیداً به‌ ‏‎ ‎‏ارتش حمله‌ کرده و خواهان‌ تشکیل ارتش‌ بی‌طبقه‌ توحیدی‌ شده بود. بعد از او آقای‌ ‏‎ ‎‏متین‌ دفتری‌ سخنرانی‌ کرده بود. او به عنوان‌ پیشقراول‌ جبهه‌ ملی‌ برای‌ آنکه‌ خود را با ‏‎ ‎‏شرایط‌ نوین‌ انقلاب‌ منطبق‌ بکند اعلام‌ تشکیل‌ جبهه‌ دمکراتیک‌ ملی‌ را داد. او نیز اظهار ‏‎ ‎‏‌داشته بود که بنیادها و نهادهای‌ ضدانقلابی‌ از جمله‌ ارتش‌ باید منحل‌ شوند و از ‏‎ ‎‏بازسازی‌ آنها احتراز گردد.‏ ‏نوبت‌ به‌ آیت‌الله ‌طالقانی‌ که‌ رسیده بود، ایشان‌ به‌ شدت‌ به‌ شعار انحلال‌ ارتش‌ حمله‌ ‏‎ ‎‏کرده و فرموده بودند: «...به‌ خدا قسم‌ این‌ خیانت‌ است، این‌ به‌ صلاح‌ کشور نیست، ‏‎ ‎‏بدنه‌ ارتش‌ مسلمان‌ هستند، این‌ همه‌ تجهیزات‌ و هزینه‌ و افرادی‌ که تعلیم‌ دیده‌اند و‏‎ ‎خودشان‌ را در اختیار انقلاب‌ قرار دادند، به‌ مصلحت‌ انقلاب و کشور نیست‌ که‌ ارتش‌ ‏‎ ‎‏را منحل‌ کنیم...» در هر حال‌ این‌ بلواها بود و هر یک‌ از گروهکها با اعلام‌ راهپیمایی‌ و ‏‎ ‎‏تظاهرات‌ در پی‌ نمایش‌ قدرت‌ بودند. یک‌ بار جبهه‌ دموکراتیک‌ ملی‌ به‌ خاطر اینکه‌ ‏‎ ‎‏قدرت‌ خودش‌ را به‌ رخ‌ بکشد، اعلام‌ تجمع‌ در زمین‌ چمن‌ دانشگاه‌ تهران‌ داده‌ بود، ‏‎ ‎‏قرار بود ساعت‌ 4 بعدازظهر به‌ آنجا بروند، تا ساعت سه و نیم فقط‌ سیصد چهارصد نفر ‏‎ ‎‏جمع‌ شده‌ بودند، خودشان‌ یک‌ درگیری‌ مصنوعی‌ به‌ وجود آوردند و اعلام‌ کردند که ‏‎ ‎‏نیروهای‌ ضد دمکراتیک‌ نگذاشتند تجمع‌ ما صورت‌ بگیرد. من‌ که‌ قبلاً این موضوع را پیش‌بینی می‌کردم، دو نفر را فرستادم‌ تا از نزدیک‌ اوضاع‌ را ببینند و به من گزارش ‏‎ ‎‏دهند. همین دو نفر هم‌ گفتند که‌ ساعت‌ نزدیک‌ به‌ چهار بعدازظهر بود که‌ یک‌ درگیری ‏‎ ‎‏مصنوعی ایجاد کردند و سپس‌ از طریق بلندگو و با قرائت بیانیه‌هایی‌ اعلام‌ کردند که‌ ‏‎ ‎‏افرادی‌ مخلّ نظم‌ و امنیت‌ میتینگ هستند و لذا آن‌ را ملغی‌ اعلام‌ کردند.‏

خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. ۳ صص۲۶۷-۲۶۹

انتهای پیام /*