در روز 19 اسفند 1358، به دنبال معرفی صادق قطب‌زاده به عنوان نماینده شورای انقلاب برای تحویل گرفتن گروگان‌های آمریکایی، دانشجویان مسلمان پیرو خط امام مستقر در لانه جاسوسی با خودداری از تحویل گروگان‌ها به وی، خواستار انتخاب نماینده‌ای غیر از قطب‌زاده شدند.
به نوشته روزنامه کیهان، متن اطلاعیه دانشجویان به این شرح است: «طبق اطلاع واصله به علت دروغ محضی که صادق قطب‌زاده، وزیر امور خارجه ایران در رابطه با تحویل گروگان‌ها اعلام کرده و آن را به امام نسبت داده‌اند از شورای انقلاب می‌خواهیم نماینده دیگری را تعیین و با حکم رسمی اعلام نمایند.»
یک شب قبل از صدور این بیانیه، به نقل از صادق قطب‌زاده اعلام شد که به امر امام و مصوبه شورای انقلاب نماینده شورای انقلاب (صادق قطب‌زاده) برای تحویل گرفتن گروگان‌ها و سفارت سابق آمریکا از دانشجویان مسلمان پیرو خط امام به محل سفارت سابق خواهد رفت.
صادق قطب‌زاده در گفت‌وگو با خبرگزاری پارس در توضیح این جمله که «به امر امام گروگان‌ها تحویل گرفته خواهند شد»، گفت: «گزارشی که به شورای انقلاب داده شده بود تصریح داشت که پیشنهاد دانشجویان مبنی بر تحویل گروگان‌ها به شورای انقلاب مورد موافقت امام قرار گرفته است، بنابراین شورای انقلاب نیز موافقت کرد که گروگان‌ها تحویل گرفته شوند. لذا مطلب اینگونه بود و امام مستقیماً دستوری در این زمینه صادر نکرده‌اند، ولی امر را به شورا واگذار نموده‌اند. در حال حاضر نیز آنچه به اینجانب مربوط است آن است که چون دانشجویان خود پیشنهاد تحویل کرده‌اند و شورای انقلاب هم موافقت نموده و مسوولیت انجام تحویل را به اینجانب محول نموده است، بنابراین برای اجرای تصمیم شورای انقلاب و حل بحران کنونی، به لانه جاسوسی می‌روم. در عین حال نیز این نکته را موکدا یادآوری می‌نمایم که تحویل گرفتن گروگان‌ها به منظور آزادی آن‌ها نیست و این امر بنا به دستور امام به عهده مجلس گذاشته شده است.»
با وجود سخنان قطب‌زاده، دانشجویان در روزهای بعد هم تاکید داشتند هر نماینده‌ای را جز قطب‌زاده می‌پذیرند. روابط عمومی دانشجویان پیرو خط امام در روز نوزدهم اسفندماه طی بیانیه‌ای اعلام کردند: «همان طوری که قبلاً گفته‌ایم ملاقات کمیسیون تحقیق با همه گروگان‌ها از نظر انحرافی و غیرممکن است ولی گروگان‌های جاسوس آمریکایی آماده تحویل به نماینده شورای انقلاب می‌باشند که طبیعتاً باید با در دست داشتن حکم و ابلاغ رسمی از طرف شورای انقلاب بین ساعات 10 صبح تا 5 بعدازظهر روز یکشنبه 58/12/19 جهت تحویل گرفتن گروگان‌ها مراجعه نمایند. البته دانشجویان نقطه‌نظر‌ها و علت تصمیم خود را مبنی بر تحویل گروگان‌ها در طی اطلاعیه‌ها و مصاحبه‌هایی که بعضی از آن‌ها سانسور گردید بیان کردند که متاسفانه آن نقطه‌نظر‌ها که در ملاقات‌ها هم مطرح بود در اطلاعیه شورای انقلاب منعکس نگردیده است. قابل تذکر است که به علت عدم پخش مفاد اطلاعیه فوق از رادیو تلویزیون، زمان فوق قابل قبول نبوده و دانشجویان زمان دیگری را جهت تحویل گروگان‌ها به نماینده شورای انقلاب اسلامی تعیین خواهند کرد.»
همزمان با انتشار خبر تحویل گروگان‌های آمریکایی به شورای انقلاب، مردم شهرستان‌های مختلف به پشتیبانی از دانشجویان مسلمان پیرو خط امام دست به راهپیمایی زدند و خواستار خودداری از تحویل گروگان‌ها به شورای انقلاب شدند و تحویل گروگان‌ها را گامی در راه سازش با امپریالیسم و برخلاف خط امام خواندند. تظاهرکنندگان که در شهرهای تبریز، تهران و شیراز به خیابان‌ها آمده بودند شعارهایی چون «مرگ بر آمریکا» و «مرگ بر سازشکار» سر دادند و برخی نیز خواستار استعفای صادق قطب‌زاده از وزارت امور خارجه شدند. دانشجویان انجمن‌های اسلامی و سازمان دانشجویان مسلمان هم با اعلام تحصن در مقابل سفارت آمریکا اعلام کردند: کار کمیسیون صرفا تحقیق درباره جنایات شاه و آمریکاست و دیدار آن‌ها با گروگان‌ها توطئه آمریکاست.
آیت‌الله مهدوی کنی: تحویل گیرنده اصلی گروگان‌ها شورای انقلاب است نه قطب‌زاده
آیت‌الله مهدوی کنی گفت: اگر مساله تحویل گروگان‌ها به نماینده شورای انقلاب و یا ملاقات هیات تحقیق جنایات شاه و آمریکا حل نشود در رابطه با امام خمینی رهبر انقلاب این مساله را حل خواهیم کرد. شورای انقلاب اصراری به تحویل گرفتن گروگان‌ها ندارد و فقط مساله این است که اعضای کمیسیون با گروگان‌ها ملاقات کند.
سرپرست وزارت کشور در گفت‌وگو با روزنامه کیهان، درباره این گفته دانشجویان که «هر نماینده‌ای غیر از قطب‌زاده معرفی شود گروگان‌ها را تحویل خواهند داد» گفت: «شورای انقلاب شب گذشته در اعلامیه‌ای اعلام کرد که گروگان‌ها باید تحویل وزارت خارجه بشود و ترتیب این مساله هم این است که مسوول تحویل و تحول آقای قطب‌زاده است. تحویل‌گیرنده اصلی شورای انقلاب است نه شخص دیگر و یا آقای قطب‌زاده.» سوال شد اگر دانشجویان از تحویل خودداری کنند فکر می‌کنید مساله به کجا خواهد انجامید؟ آیت‌الله مهدوی کنی اعلام کرد که اگر چنین بشود، در رابطه با امام رهبر انقلاب این مساله را باید حل کرد.
مهدوی کنی در پاسخ به این سوال که «آیا تحویل گرفتن گروگان‌ها از سوی شورا باعث نخواهد شد که مساله گروگان‌گیری به دولت و شورای انقلاب منتسب شود و انگیزه‌ای برای تهاجم سیاسی وسیع آمریکا و تحت فشار قرار گرفتن ایران از سوی آمریکا شود» گفت: «به عقیده من هیچ تغییری در سیاست آمریکا پیدا نخواهد شد، به خاطر اینکه دولت آمریکا می‌داند که گرچه گروگان‌ها در دست دانشجویان است ولی رهبر انقلاب و شورای انقلاب و دولت این کار آن‌ها را عملاً تایید کرده‌اند، بنابراین با وضع کنونی دولت آمریکا می‌داند که دولت ایران مسوولیت دارد و فرقی نمی‌کند که گروگان‌ها تحت نظر دانشجویان باشند و یا وزارت خارجه. دولت آمریکا می‌داند که دولت ایران تصمیمی برخلاف خواست رهبر انقلاب و ملت ایران نمی‌تواند بگیرد، روی این اصل آمریکا هیچ‌گاه تصمیمی حاد‌تر از تصمیمات قبلی نخواهد گرفت.»
تصمیم دولت برای تحویل گرفتن گروگان‌ها به اصرار دانشجویان بود
همزمان مهندس عزت‌الله سحابی، عضو شورای انقلاب با تاکید بر اینکه «دانشجویان اصرار داشتند که گروگان‌ها را تحویل دولت دهند»، گفت: «فشار دانشجویان خط امام به اعتقاد من کار درستی نبود که بگویند گروگان‌ها را تحویل دولت می‌دهیم. بایستی گروگان‌ها تحویل خودشان می‌بود، چون خودشان این کار را کرده‌اند و فقط بایستی کمیسیون تحقیق جنایات شاه مخلوع بروند و با گروگان‌ها ملاقات کنند و قرار نبوده است که گروگان‌ها را تحویل دولت بدهند. به فرض اینکه گروگان‌ها را هم تحویل دولت دهند، امام فرمودند تا زمانی که مجلس شورای ملی تشکیل نشود راجع به سرنوشت آن‌ها تصمیم گرفته نخواهد شد و دیگر اینکه از اول هم گفته شده است که تحویل گروگان‌ها منوط به استرداد شاه از سوی دولت پاناما و آمریکاست.»
مهندس سحابی در پاسخ به این سوال که آیا به این ترتیب مبارزات ضد امپریالیستی ملت ایران سست نخواهد شد و شور مردم فروکش نخواهد کرد، تاکید کرد: «البته در این کار شورا پیش‌قدم نبود و دانشجویان اصرار داشتند که دولت باید گروگان‌ها را تحویل بگیرد، برای اینکه می‌خواستند دستور دولت را اجرا نکنند در حالی که دستور دولت، دستور امام و شورای انقلاب و رییس‌جمهوری بوده است و این‌ها باید به عنوان یک عضو از این کشور دستور دولت را اجرا کنند ولی این‌ها زیر بار نرفتند و گفتند گروگان‌ها را تحویل دولت می‌دهند.» علی‌اکبر معین‌فر، وزیر نفت و دیگر عضو شورای انقلاب هم با تاکید بر اینکه دانشجویان باید از تصمیم شورای انقلاب تبعیت کنند، گفت: «شورای انقلاب نظر خود را طی اطلاعیه‌ای اعلام کرده و دلیلی ندارد که دانشجویان از تحویل گروگان‌ها به وزیر امور خارجه خودداری کنند. به هر حال نظر شورا همان است که اعلام شده است. تحویل گروگان‌ها به خواست خود دانشجویان صورت گرفت و شورا روی همین اصل تصمیم گرفت که نماینده‌ای از سوی خود تعیین کند. حتی شورای انقلاب ترجیح داد که دانشجویان حفاظت گروگان‌ها را به عهده بگیرند.»
دانشجویان: شورای انقلاب از مسیر منحرف شود اعتراض می‌کنیم
دانشجویان در واکنش به اظهارات اعضای شورای انقلاب در نشستی خبری دلایل خود را برای مخالفت با تصمیم شورای انقلاب اعلام کردند. یکی از دانشجویان پیرو خط امام در این نشست گفت: «عملی که قرار است صورت گیرد (ملاقات گروگان‌ها و اعضای کمیسیون) یک عمل انحرافی است و ما بر این حرف و ادعای خود تاکید داریم... موضوع دیگر خطایی است که از ناحیه شورای انقلاب صورت گرفته است و آن توافقی است که برای انجام ملاقات اعلام کرده‌اند. اگر عنوان می‌شود که شورای انقلاب مورد تائید امام است و بنابراین مصوباتش نیز باید مورد تایید باشد و مصوباتی است که باید به اجرا گذاشته شود، این دلیل این نیست که اگر کاری انحرافی و خطا هم انجام داد باز مورد تایید باشد و اعتراضی نشود. قضیه کمیسیون و آمدنشان به ایران صرفاً به خاطر جمع‌آوری اطلاعات راجع به جنایات شاه مخلوع و آمریکا بوده و اصلا برنامه‌ای به عنوان ملاقات مطرح نبوده است، بنابراین وقتی قرار نیست اعضای کمیسیون ملاقاتی داشته باشند و رسیدگی به وضع گروگان‌ها نیز به فرموده امام به عده نمایندگان مجلس شورای ملی است، بنابراین دلیلی ندارد موافقتی برای این ملاقات صورت بگیرد و امکانش فراهم گردد.»
پیام امام، خروج کمیسیون و منتفی شدن تحویل گروگان‌ها
بعد از چند روز کشمکش میان دولت و دانشجویان پیرو خط امام نه تنها ملاقاتی میان کمیسیون تحقیق با گروگان‌ها صورت نگرفت بلکه تحویل گروگان‌ها به دولت نیز منتفی شد. امام خمینی هم در پیامی مهم ضمن بیان اینکه «تا پایان عمر علیه آمریکا مبارزه می‌کنیم»، گروه‌ها را به تبعیت از دولت و شورای انقلاب و اتحاد با یکدیگر دعوت کرد.
در بخشی از این پیام آمده بود: «ملت شریف و مبارز ایران! جنایات شاه و امریکا چیزی نیست که احتیاج به اثبات داشته باشد. شاه و امریکا، ما را در تمام زمینه‌ها وابسته نموده‌اند. قتل و ضرب و شتم و زندان و تبعید از امور رایج این جانیان بوده است. ما تا آخر عمر، علیه دولت آمریکا مبارزه می‌کنیم، و تا آن را به جایش ننشانیم و دستش را از منطقه کوتاه نکنیم، و به تمام مبارزان راه آزادی کمک نکنیم تا آن‌ها را شکست دهند و خود مردم ایران سرنوشت خویش را به دست گیرند، از پای نمی‌نشینیم. برای ما شرق تجاوزگر و غرب جنایتکار فرقی نمی‌کند. ما می‌جنگیم و چون حق پیروز است پیروزیم. سلطه امریکا تمام بدبختی‌های ملل مستضعف را به دنبال دارد، و تجاوز شرق متجاوز روی تاریخ را سیاه نموده است.» (صحیفه امام، ج12، ص: 175)
امام خطاب به ملت با بیان اینکه «بیدار باشید که سالیان دراز مبارزه در پیش دارید، ابرقدرت‌ها برای نابودی شما هر روز نقشه می‌‌کشند... مساله‌ای که این روز‌ها عنوان شده است، قضیه امریکا و گروگان‌های جاسوس آمریکایی است که در دست دانشجویان مسلمان و مبارز است. در این مورد مطالبی چند را متذکر می‌شوم
1- رونوشت کلیه مدارک مربوط به دخالت آمریکا و شاه خائن را باید در اختیار هیات بررسی و تحقیق جنایات دولت آمریکا و شاه گذاشت و دانشجویان مسلمان هم اگر مدارکی در این مورد دارند، رونوشت آن را در اختیار این هیات بگذارند.
2- ملاقات با گروگان‌هایی که در پرونده جنایات آمریکا و شاه دخالت دارند، برای بازجویی از آنان آزاد است.
3- اگر هیات بررسی، نظر خودش را در تهران، درباره جنایات شاه مخلوع و دخالت‌های آمریکای متجاوز ابراز داشتند، ملاقات با تمامی گروگان‌ها بلامانع است.
امام در ادامه افزود: «بار دیگر پشتیبانی خود را از شورای انقلاب و شخص جناب رئیس‌جمهور اعلام می‌دارم، و از همه می‌خواهم که آنان را یاری کنند و در پشتیبانی از آنان کوتاهی نکنند و از همه قشر‌ها می‌خواهم که از اخلاق پسندیده اسلام پیروی نمایند و حقوق برادری را حفظ نمایند.» (صحیفه امام، ج12، ص: 175 و 176)
فردای آن روز، 21 اسفند 58 روزنامه کیهان نوشت: «کمیسیون تحقیق بدون ملاقات با گروگان‌ها از ایران رفت.» این روزنامه در کنار گزارش خود از خروج اعضای کمیسیون از تهران، اظهارات دکتر محمدجواد باهنر عضو شورای انقلاب را منعکس کرد. باهنر در سخنان خود که ذیل تیتر «اکثریت شورای انقلاب مخالف تحویل گرفتن گروگان‌ها بودند»، منتشر شده بود، گفت: «پیام امام پیام بسیار جالبی بود و ایشان همین مطالب را وقتی که در حضورشان بودیم فرمودند و این پیام بار دیگر تاکید قاطعی بود در مبارزه مستمر با امپریالیزم آمریکا و عدم هرگونه وابستگی به شرق و غرب و تاکید بر استقلال ملل مستضعف جهان.» دکتر باهنر سپس درباره گروگان‌ها اظهار نظر کرد و گفت: «تحویل گروگان‌ها به شورای انقلاب و دولت پیشنهاد خود دانشجویان بود و اکثریت اعضای شورای انقلاب با تحویل گرفتن گروگان‌ها از دانشجویان مخالف بودند اما به هر حال آزادی گروگان‌ها به هیچ وجه مطرح نیست و باید مجلس شورای ملی در مورد آن‌ها تعیین تکلیف کند. همان‌طور که قبلاً هم گفته شده است اگر امر استرداد شاه و اموالش انجام شود با یک درجه تخفیف گروگان‌ها آزاد خواهند شد.»
منبع: مردمسالاری