توضیحات کارشناس:
خالق علیم و حکیم در آیه 6 سوره مبارکه مائده مؤمنین را فرمان داده است: چون خواهند برای نماز برخیزند، صورت و دست‌ها را تا آرنج بشویند و سر و پاهای خویش را تا برآمدگی پا مسح کنند.
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَی الصَّلاَةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَ أَیْدِیَکُمْ إِلَی الْمَرَافِقِ وَ امْسَحُوا بِرُءُوسِکُمْ وَ أَرْجُلَکُمْ إِلَی الْکَعْبَیْنِ وَ إِنْ کُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا وَ إِنْ کُنْتُمْ مَرْضَی أَوْ عَلَی سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْکُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لاَمَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَیَمَّمُوا صَعِیداً طَیِّباً فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکُمْ وَ أَیْدِیکُمْ مِنْهُ مَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُمْ مِنْ حَرَجٍ وَ لٰکِنْ یُرِیدُ لِیُطَهِّرَکُمْ وَ لِیُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ ﴿6﴾
پس به حکم قرآن کریم وضوء شرط صحت و درستی نماز است؛ و خود آداب و احکامی دارد که بخشی از آن در کتاب الله الکریم آمده است و بخش دیگر را در سنت باید جستجو کرد. از جمله شرایط وضوء این است که، چیزی که حاجب و مانع شستن است بر اعضاء وضوء نباشد. «مسأله 10- یجب رفع ما یمنع وصول الماء او تحریکه بحیث یصل الماء الی ما تحته...» (تحریر الوسیله ج 1، فصل فی الوضوء)
به همین دلیل لاک داشتن ناخن های دست سبب بطلان وضو می باشد. لکن کیفیّت مسح متفاوت است زیرا که بر خلاف شستن صورت و دست‌ها، در مسح پا، مسح تمام پهنای روی پا واجب نیست به همین جهت است که مسح کشیدن از روی یک انگشت پا، هر کدام که باشد کفایت می کند و لاک داشتن بقیه انگشتان پا به صحت وضو ضرری نمی زند. از این رو در مسأله 252 توضیح‌المسائل امام س عبارت «... از سر یکی از انگشت‌ها...» به کار رفته است.
«مسأله 252- پس از مسح سر، باید با تری آب وضو که در دست مانده است، روی پاها از سر یکی از انگشت‌ها تا برآمدگی روی پا، مسح شود.»
و یا در کتاب "العروة الوثقی مع تعالیق الامام الخمینی" ص 105 چنین آمده است که:
«و یکفی المسمّیٰ عرضاً و لو بعرض إصبع أو أقلّ، و الأفضل أن یکون بمقدار عرض ثلاث أصابع، و أفضل من ذلک مسح تمام ظهر القدم»
تحریر الوسیلة نیز تصریح دارد در مسح پاها، بنا بر اقوا از نظر طول، مسح از سر انگشتان تا برآمدگی روی پا کفایت می‌کند؛ اگر چه مسح تا مَفصَل احتیاط مستحب است و اما از نظر پهنا اندازه معین ندارد؛ بنا بر این به اندازه‌ای که مسمای مسح محقَّق شود کافی است و افضل بلکه احتیاط مستحب این است که مسح پا با تمام کف دست باشد. (مراجعه شود به تحریر الوسیلة، ج 1، فصل فی الوضوء، مسأله 15)
1/2/1392