پرتال امام خمینی(س): یکی از پایه های اصلی تحقق انقلاب اسلامی، حضور و مشارکت گسترده مردم بوده و بدون داشتن این پشتوانه عظیم، مسلماً پیروزی محقَّق نمیشد. در همین راستا در نهم اردیبهشت سال ۱۳۵۸ ش، رهبر کبیر انقلاب اسلامی، امام خمینی(س)، طی فرمانی به شورای انقلاب، توصیه کردند که آیین نامه تدوین شوراها را تنظیم کند تا اصلِ حضور و مشارکت مردم تامین شود. با پایان جنگ و به وجود آمدن ثبات و آرامش جهت تحقق آرمانهای والای حضرت امام و پیاده شدن این اصل قانون اساسی و مشارکت مردم در سرنوشت خود، انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا در تمام نقاط کشور باحضور گسترده مردم و با شرکت بیش از ۲۴ میلیون نفر در هفتم اسفندماه سال ۱۳۷۷ برگزار شد. این شوراها در سالروز صدور فرمان امام خمینی(س) به شورای انقلاب، همزمان با بیستمین بهار انقلاب اسلامی، در نهم اردیبهشت سال ۱۳۷۸، با پیام مقام معظم رهبری، آغاز به کار نمودند. آنچه در ادامه می خوانید بازخوانی نظرات امام راحل در باره شوراها و وظیفه ای است که بر عهده شورای انقلاب نهاد تا اصل حضور و مشارکت مردم تامین گردد، که از نظر می گذرد:
برای حاکمیت مردم
در جهت استقرار حکومت مردمی در ایران و حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش، که از ضرورتهای جمهوری اسلامی است، لازم میدانم بیدرنگ به تهیه آیین نامه اجرایی شوراها برای اداره امور محلی شهر و روستا در سراسر ایران اقدام، و پس از تصویب به دولت ابلاغ نمایید تا دولت بلافاصله به مرحله اجرا درآورد. صحیفه امام، ج۷، ص: ۱۶۷
مسئله شوراها
اما قضیه اینکه کارهای هر کسی به خودش باید [...] هر جایی به خودش، این جزء برنامه های اسلام است، و بنای ما هم بر همین هست. نه تنها شما، هر جا، در هر استانی، در هر جایی که هست، همان طوری که از اول قانون هم همین معنا بوده است، باید شوراهای ولایتی باشد. اینها باید بشود، و میشود و درصدد هستند. الآن مشغول طرح ریزی آن هستند که شما برای خودتان، مسائل خودتان باشد. انتخابات مال خودتان باشد؛ خودتان انجام بدهید. کارهایتان محول به خودتان باشد. نه تنها شما؛ خراسان هم همین طور، اصفهان هم همین طور، همه جا همین طور.صحیفه امام، ج۷، ص: ۱۵۳
شوراها مناطق خود را اداره کنند
این شوراها باید همه جا باشد و هر جایی خودش اداره کند خودش را. این، هم برای ملت خوب است، هم برای دولت خوب است. دولت نمیتواند همه جا را خودش تحت نظر بگیرد؛ وقتی محول کرد کار را به خود مردم، مردم در منطقه ای که هستند برای خودشان دلسوزتر هستند، بهتر اطلاع دارند به احتیاجات خودشان. اینها یک برنامه هایی است که در دست اجراست. گمان نکنید که حالا این برنامه ها در جای دیگر پیاده شده و شما محروم مانده اید؛ چنین گمانی نکنید. صحیفه امام، ج۷، ص: ۱۵۳
تاکید بر ضرورت ایجاد شوراها
من لازم میدانم که مسئله ای که الآن محل ابتلای ماست به آقایان بگویم، که در شهرهای خودشان که رفتند تبلیغ کنند، به برادران خودشان بگویند. و آن مسئله شوراهای شهر است. این شوراها باید باشد در شهرها، بعد هم در سایر نقاط ان شاء اللَّه- تأسیس بشود. و سرنوشت هر شهرستانی، هر شهری- که آن شوراها در آن هست- با خود این شوراهاست، که از طرف مردم تعیین میشوند افرادش.صحیفه امام، ج۱۰، ص: ۲۵۰
اهمیت شوراهای شهرها
خوشوقتم که امروز با دو دسته از ورزشکارها و پهلوانها مواجه شدم. و چون آقایان از شهرهای مختلف هستند، من لازم میدانم که مسئلهای که الآن محل ابتلای ماست به آقایان بگویم، که در شهرهای خودشان که رفتند تبلیغ کنند، به برادران خودشان بگویند. و آن مسئله شوراهای شهر است. این شوراها باید باشد در شهرها، بعد هم در سایر نقاط ان شاء اللَّه- تأسیس بشود. و سرنوشت هر شهرستانی، هر شهری- که آن شوراها در آن هست- با خود این شوراهاست، که از طرف مردم تعیین میشوند افرادش. صحیفه امام، ج۱۰، ص: ۲۵۰
ویژگی های اعضای شوراهای شهرها
آن چیزی که الآن لازم است بر همه آقایان، بر همه شما جوانان، بزرگان، و بر همه قشرهای ملت، این است که چشمهایشان را باز کنند با مطالعه، با دقت، افرادی که برای شوراها تعیین میکنند صفات خاصی را داشته باشند. اول: اینکه مؤمن باشند؛ مؤمن به این نهضت باشند؛ جمهوری اسلامی را بخواهند؛ طرفدار مردم باشند؛ امین باشند؛ اسلامی باشند، و شرقی و غربی نباشند، انحرافات مکتبی نداشته باشند؛ تا اینکه کارهایی که میکنند برای نفع ملت، برای نفع خود شهرستان باشد. اگر خدای نخواسته در این امر کوتاهی بشود و شیاطینی که دوره میافتند و میخواهند افرادی را جا بزنند به مردم، آن افراد منحرف یک وقتی تعیین بشوند برای شوراهای شهر، این برای خود شهر خطر دارد؛ برای کشور خطر دارد؛ برای اسلام خطر دارد. صحیفه امام، ج۱۰، ص: ۲۵۰
لزوم تعیین صلاحیت کاندیداهای عضویت در شوراها
از این جهت، یک مسئولیتی الآن گردن همه ملت هست- که شما هم از همان ملت هستید و بحمد اللَّه پهلوانهای ملت هستید، و بعدها هم پهلوانتر میشوید- این مسئولیت بزرگ هست، که ما الآن در یک وقتی واقع هستیم که بسیاری از ریشه های رژیم فاسد سابق در بین مردم هستند، و ممکن است که خودشان را با ظاهرسازی جا بزنند. باید شناسایی بشوند در هر شهرستانی که ده، پانزده نفر مثلًا- حالا آن عددی که باید تعیین بکنند در آنجا- باید انتخاب بشود، باید این شناسایی بشود. در بین روحانیون یک نفر هست، خوب، هر کسی در شهرش میداند که کدام روحانی کسی است که صلاحیت دارد برای این کار؛ دلسوز برای ملت است. و از کسبه مثلًا، از اصناف، از تُجّار، از کارگرها، از کشاورزها، سابقه اش را باید درست مردم بدانند که این در زمان طاغوت چه کاره بوده است، و سوابقش- سوابق خانوادگی اش- چه طور بوده است. اگر چنانچه دقت در این امر نشود و مردم توجه به این امر نکنند، مسئولند پیش خدا. اگر فردا یک گرفتاری برای ملت به واسطه اینها پیش بیاید، ماها که میخواهیم تعیین کنیم افراد را، مسئول هستیم، مسئولیت ما بزرگ است.
امروز وجاهت اسلام در خطر ممکن است باشد. اگر یک افراد نابابی در جمهوری اسلام مُقدَّرات یک شهری را در دست بگیرند و بعد کارهای خلاف بکنند، علاوه بر اینکه برای خود آن شهر مُضرّ است، وجهه جمهوری اسلامی را بد نمایش میدهد. و آنهایی که با شما و با ما و با اسلام غرض دارند اینها میخواهند که یک افرادی باشند که این افراد هر چه میتوانند کار را از اسلام جدا کنند؛ مطالب را از اسلام جدا کنند. و شما و ما میخواهیم که هر چه کار میشود اسلامی باشد. بنا بر این، الآن آن چیزی ... که شاید از فردا و پس فردا این کاندیدها معرفی بشوند، و شماها باید رأی به کسی که میدهید که این در شورای شهرمان باشد، خیال نکنید که شورای شهر یک چیز آسانی است، یک چیز کمی است. صحیفه امام، ج۱۰، ص: ۲۵۲
وظایف عمده شورای شهر
شورای شهر؛ یعنی همه کارهای شهر دست اینهاست. شهردار را هم تعیین میکند. کارهای دیگر شهر را، همه را، اینها انجام میدهند. نظارت در بازار، نظارت در همه جا، دارند. اینها اختیاراتی دارند، و ممکن است که خدای نخواسته یک وقتی اشخاص ناباب تعیین بشود، رأی داده بشود به آنها، و برای شهر مُضرّ؛ برای اسلام هم مُضرّ. بنا بر این، یک مسئله مهمی است که باید شما توجه به آن داشته باشید. و برسانید به دوستان خودتان، به شهرستانهایی که میروید به دوستانتان، به اهل علم آنجا، برسانید که مردم آگاه بشوند و روی آگاهی رأی بدهند.
این یک مطلبی بود که الآن مورد نظر است؛ و لازم است ان شاء اللَّه عمل بشود. بعد، ما یک مراحل دیگری هم داریم که در موقع خودش باید از آن بحث بکنیم. یکی، قضیه مجلس شوراست. که او همه مُقدَّرات مملکت؟ باید رأی داده بشود. یکی هم رئیس جمهور است. که اینها هم دیگر بعد ان شاء اللَّه بشود.صحیفه امام، ج۱۰، ص: ۲۵۲