بعد از جنگ جهانی دوم، کشور آمریکا به عنوان ابرقدرت جدید پا به عرصه سیاست های جهانی گذاشت. با طراحی و اجرای کودتای 28 مرداد سال 1332 در ایران ضمن مسلط شدن آمریکا به اوضاع داخلی ایران، در واقع یک جابه جایی قدرت بین این کشور و انگلستان در منطقه خلیج فارس صورت گرفت.
در ادامه برنامه ریزی های آمریکا برای گسترش نفوذ خود در منطقه، مطابق دکترین نیکسون- که معتقد بود امنیت منطقه با هزینه کمتر توسط نیروهای بومی تأمین شود- لذا رژیم شاه به عنوان ژاندارم منطقه انتخاب و ارتش شاهنشاهی ایران برای انجام این مأموریت تجهیز شد.
در همین دوره زمانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی(سابق) اصلی ترین رقیب آمریکا در حال افزایش قدرت و چینش و توازن نیروهای خود در مقابل این قدرت جهانی جدید بود، که از فاصله 20 هزار کیلومتری به حوزه نفوذ او نزدیک شده بود.
بدلیل اهمیت ژئوپلیتیک منطقه خلیج فارس، صف بندی دو ابرقدرت شرق و غرب در این منطقه از حساسیت بیشتری برخوردار بود. بنابراین حفظ رژیم شاه و تقویت ارتش در وهله اول بخاطر دفاع از اهداف و منافع آمریکا در منطقه صورت می گرفت.
مطابق اسناد موجود، روند تجهیز و تقویت ارتش در دهه آخر عمر رژیم شاه سرعت بیشتری می گیرد، بنحوی که بین سال های 1357- 1350 حجم خرید تسلیحاتی ایران از آمریکا به20 میلیارد دلار بالغ می شود. سعیده لطفیان در کتاب ارتش و انقلاب اسلامی می نویسد: در دهه1350، ایران یکی از قدرتمندترین نیروهای نظامی خاورمیانه را به وجود آورده بود و از آن برای ایفای نقش امنیتی در خلیج فارس، پس از خروج نظامی انگلستان در 1349ش/1971م استفاده می کرد. (لطفیان، ص178)
بنابراین در این دوره، ارتش ایران به عنوان یک سازمان، صحنه رقابت دو ابرقدرت شرق و غرب یعنی آمریکا و شوروی شده بود و به همین لحاظ، ارتش به عنوان یک تاکتیک درمقابل نفوذ کمونیسم، به استخدام نیروهای مذهبی که انگیزه مخالفت بیشتری با تفکرات الحادی داشتند، تمایل بیشتری نشان می داد.
گسترش نفوذ و اعمال سیاست های آمریکایی در ایران که هیچ مانعی در مقابل آن وجود نداشت، رهبران مذهبی به ویژه امام خمینی(س) را نگران کرده بود و از همین رو، ایشان علم مخالفت با سیاست های آمریکایی- صهیونیستی شاه را بر دوش گرفت و با هدایت و رهبری قیام خونین پانزدهم خرداد سال 1342 ملت ایران را هشیار ساخت.
اگرچه حضرت امام(س) در این سال توسط نیروهای نظامی و به فرمان شاه دستگیر، زندانی و تبعید شد.
اما رفتار این مرد روحانی همواره در جهت آگاهی و ارشاد آنان بود و هیچگاه با خصومت با ارتشیان صحبت نکرد بلکه از همان ابتدا به عنوان یک رهبر دینی سعی در هدایت و ارشاد طبقات ملت خود داشت.
با توجه به بافت مذهبی بدنه ارتش در میان ارتشیان، کلام امام(س) نفوذ قابل ملاحظه ای داشت به نوعی که مقلدان و دلدادگان حضرت امام(س) در ارتش، قبل از انقلاب حتّی برای ملاقات با ایشان در نجف هرگونه خطری را به جان می پذیرفتند.وقتی حضرت امام(س) در پاریس در پاسخ به خبرنگاری می فرماید ارتش دست از حمایت شاه بر می دارد و جذب ملت خواهد شد انشاءالله (صحیفه امام، ج5، ص: 241) در واقع از این رابطه دوطرفه و متقابل بین خود و مقلدان و مریدان خود در ارتش آگاهی دارند.
روابط بین ارتش و رهبر کبیر انقلاب اسلامی زمانی آشکار شد که روز 19 بهمن گروهی از کارکنان ارتش که عمدتاً از هوانیروز و نیروی هوایی بودند در مدرسه علوی به دیدار امام(س) شتافته و در مقابل رهبر انقلاب ادای احترام کردند.
در واقع با این حرکت بود که درگیری های مسلحانه روزهای پایانی رژیم شاه و پیروزی انقلاب اسلامی کلید خورد و از همین دیدار پیوستن آشکار ارتش به انقلاب و پیروزی های 22 بهمن 57 آغاز شد.
در واقع پس از یک دوره طولانی روابط پنهانی و قلبی عناصر مؤمن و مردمی ارتش با مرجع و مقتدای خود، این پیوند دیرینه از خفا بیرون آمد و ارتش همراه با طبقات دیگر مردم به یک ارگان مدافع انقلاب مبدل شد. و به دنبال بیعت با امام در ماه های نخست پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان تنها بازوی مسلح انقلاب در مقابله با ضدانقلاب شجاعانه انجام وظیفه کرد.
با یک نگاه دقیق کارشناسی به پیام امام(س) در شرایط روزهای اول انقلاب که ارتش اوضاع نا به سامان و بلا تکلیفی را سپری می کرد می بینیم که حضرت امام(س)، به کلیه مسایل و مشکلات داخلی و خارجی سازمان ارتش که گریبانگیرش بوده اشاره کرده و برای هرکدام راهکار و راه حلی اعلام فرموده بودند.
اکنون پس از گذشت 32 سال از تاریخ صدور این پیام تاریخی و روحبخش اگر چنانچه بخواهیم آثار و ارزشهای آن را برای نسل جدید انقلاب در داخل و خارج از ارتش مرور نماییم، بایستی یکبار دیگر عملکرد و کارایی و کارنامه ارتش جمهوری اسلامی ایران را در 32 سال گذشته و در چهار دوره به شرح زیر تقسیم نماییم:
1- مبارزات و خدمات ارتش در دوران انقلاب و نقش ارتش در پیروزی انقلاب
2- پس از پیروزی انقلاب و مبارزه با ضدانقلاب داخلی و تجزیه طلبی در کردستان
3- مقابله با تجاوزگری ارتش صدام و اداره هشت سال دفاع مقدس
4- فعالیتهای نظامی ارتش در طول 22 سال بعد از جنگ و نقش ارتش در بازدارندگی
نقش ارتش در پیروزی انقلاب و خدمات و مجاهدت های ارتش، در دهه اول انقلاب را امام راحل عظیم الشأن(س) که دقیقاً فعالیت ارگان های کشور و انقلاب را به ویژه در دوران جنگ تحمیلی زیر نظر داشتند و از ارزیابی عملکرد و نحوه کارایی ارتش نیز غافل نبودند، در اواخر عمر بابرکت خود یعنی 47 روز قبل از ارتحالشان به خوبی تشریح فرمودند. (صحیفه امام، ج 21، ص: 355)
حضرت امام(س) در بخش دیگری از این پیام به حوادث زمان انقلاب و توطئه شوم ضدانقلاب برای انحلال ارتش نیز اشاره می فرمایند و خنثی سازی این توطئه و بقای ارتش را نیز از الطاف خداوند متعال ذکر می کنند.
ایشان ورود ارتش به جنگ تحمیلی را بخش مهم تری از خدمات صادقانه ارتش به انقلاب ارزیابی کرده و چنین می فرمایند: واقعاً ارتش و نیروهای سپاهی و بسیجی ها مظلومانه و با کمترین امکانات جنگیدند و برگ های زرین افتخار و کرامت و شرافت و شهادت را به اسلام عزیز هدیه نمودند. ( صحیفه امام، ج21، ص: 356)
امام بزرگوار با یک نگاه الهی همه افتخارات به دست آمده را از برکت ایمان به خدا و دفاع از کشور امام زمان ارواحنا فداه و در سایه وحدت و انسجام و همدلی و برادری با یکدیگر و پشتیبانی مردم دانسته و خون شهدای گرانقدر انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی را دستمایه ای برای رسیدن به قله عزت و شوکت اسلامی می شمارند. (صحیفه امام، ج21، ص: 357)
بی تردید، سربلندی و عزت ارتش و به تبع آن نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران از آثار، پیامدها و نتایج پیامی است که آن مرد الهی برای تعیین روز ارتش در 26 فروردین سال 1358 صادر فرمودند.
منبع: ایرنا