پرتال امام خمینی(س): آیت الله مرتضی مقتدایی استاد درس خارج فقه، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و رئیس شورای عالی حوزه های علمیه خواهران کشور، در گفت وگویی پیرامون ابعاد مختلف علمی، سیاسی، اجتماعی و آثار مرحوم آیت الله ابراهیم امینی مطالبی ارائه کرد. آنچه در ادامه می خوانید روایت آیت الله مقتدایی از همراهی آیت الله امینی در نهضت امام خمینی، خصوصیات اخلاقی، شخصیت علمی و انقلابی و آثار علمی ایشان است که از نظر می گذرد:
نظر به دوستی و آشنایی دیرینه حضرتعالی با آیت الله امینی و شناختی که نسبت به ابعاد مختلف علمی و شخصیتی ایشان دارید، میخواهیم از زبان شما به ویژگیهای برجسته آن عالم عالیقدر بپردازیم.
در آغاز از شما بابت این اقدام خوب و شایسته تشکر میکنم و رحلت این شخصیت علمی و انقلابی را به همه حوزه های علمیه، رهبر معظم انقلاب، مراجع بزرگوار تقلید، طلاب، اساتید، فضلا و ملت شریف ایران تسلیت عرض میکنم. مرحوم آیت الله امینی در حوزه به عنوان شخصیت علمی برجست های مطرح بود. مجتهدی عالیقدر که سالهای سال به تحصیل و تدریس پرداخت. ایشان درس خارج هم میگفت و مراحل علمی بالایی را گذرانده بود.
اساتید برجسته ایشان چه کسانی بودند؟
مرحوم آیت الله امینی از محضر آیت الله العظمی بروجردی و مرحوم امام خمینی رحمه الله بهره گرفت و از شاگردان درس فلسفه مرحوم علامه طباطبایی نیز بود. البته فراتر از جنبه شاگردی و استادی، میانشان رفاقت و دوستی و برادری محکم و روشنی برقرار بود.
ایشان از شخصیتهای نقش آفرین در حمایت از انقلاب بود. این پشتیبانی و جذب افراد به انقلاب به چه صورت عملی میشد؟
در واقع آیت الله امینی شخصیت بارز علمی و یک مبارز انقلابی بود. از اول انقلاب نیز همراه و حامی حضرت امام و پس از رحلت ایشان هم به حمایت از رهبر معظم آیت الله خامنه ای حفظه الله معتقد بود. مرحوم آیت الله امینی شخصیت بزرگی بود که میتوانست یک الگوی جدی برای طلاب و اساتید حوزه علمیه باشد. از طرفی ایشان رابطه بسیار خوب و نزدیکی با طلاب جوان داشت. روحیۀ علمی و انقلابی و زهدش بر طلبه ها خیلی تأثیرگذار بود و ارتباط صمیمانه و برادرانه با طلاب نقش بالایی در هدایت آنها به سوی انقلاب و دین و حوزه داشت.
نظر جنابعالی در خصوص تألیفات آیت الله امینی چیست؟
خداوند مرحوم آیت الله امینی را رحمت کند. ایشان در حوزۀ علمیه غیر از جنبه های علمی و انقلابی، روحیه خوبی در تألیف کتاب داشت و در حوزههای مختلف، کتابهایی در سطوح عالی نوشت و میتوان به طور جدی ادعا کرد ایشان از دنیا نرفته است، بلکه در حوزه زنده است؛ چرا که تألیفات روشن، روان و علمی اش همچنان قابل استفاده است و الحمدلله طلاب و فضلای بسیاری از آثارشان استفاده میکنند. بطور کلی میتوان گفت که مرحوم آیت الله امینی شخصیتی برجسته از حیث علمی و انقلابی داشت که میتوانست برای طلاب و فضلا الگوی بسیار خوبی باشد.
آیت الله امینی در زمان حیات ارتباط نزدیکی با طلاب و محصلین داشت. بطوری که جلسات غیردرسی مهمی با آنها برگزار میکرد و طلبه ها خدمتشان میرسیدند و از وجودشان استفاده میکردند. متأسفانه برکات وجودی آن عالم بزرگ از حوزه گرفته شد و رحلت ایشان خسارت بزرگی برای عالم اسلام، حوزه های علمیه و به خصوص طلابی که با ایشان ارتباط داشتند، است.
آیت الله امینی در جامعه مدرسین حوزۀ علمیه چه جایگاهی داشت؟
ایشان عضو اثرگذار جامعه مدرسین بود. مدتی هم ریاست آن را بر عهده داشت که اتفاقاً در آن دوره به واسطه برخوردهای درست و به برکت مدیریت فوق العاده ایشان، افراد بسیاری جذب جامعه شدند. الان هم اعضای جامعه مدرسین برایشان احترام بالایی قائل هستند و از اینکه شیوع بیماری کرونا محدودیت هایی برای تجمعات ایجاد کرد و نتوانستند در جلسات ختم و تشییع ایشان برای برقراری نماز اقدام کنند جدا متأثرند.
در باب شیوه مدیریت و برخوردهای اثرگذار ایشان که باعث جذب افراد میشد، بیشتر توضیح بفرمایید.
عرض کردم افراد هم از بعد علمی ایشان بهره مند میشدند و هم از روش و منش و اخلاق و ساده زیستی اش اثر می پذیرفتند. مرحوم آیت الله امینی حقیقتاً زندگی روشن و ساد ه ای داشت. ایشان با وجود مناصب عالیرتبه در کمال سادگی زندگی میکرد و طلبه هایی که به منزل ایشان رفت و آمد میکردند به طور عجیبی تحت تأثیر این سادگی قرار میگرفتند. چرا که میدیدند فردی با آن سوابق علمی و انقلابی گسترده این چنین زاهدانه گذران زندگی میکند.
کیفیت حضور آیت الله امینی در مجلس خبرگان چگونه بود؟
ایشان در خبرگان رهبری هم ارتباطات بسیار صمیمانه و دوستان های با همه اعضا داشت. به طوری که اعضای مجلس خبرگان همگی تمایل داشتند به ایشان نزدیکتر شوند و از معاشرت با مرحوم آیت الله امینی بهره بگیرند و همه اینها ناشی از اخلاق نیک و برخوردهای دوستانه و اخلاص ایشان بود. در زمان ریاست بر خبرگان آنچنان متواضع برخورد میکرد که همه افراد جذب میشدند.
از دوستی و رابطه خودتان با آیت الله امینی بفرمایید.
من سالهای سال با ایشان بودم و آشنایی نزدیکی میان ما برقرار بود. من از طرز برخورد، معاشرت و رفاقت با ایشان لذت می بردم. نصیحت های بسیار مشفقانه ای در حق ما بیان میکرد. مثلاً برخی اوقات که منزل خدمتشان می رسیدیم ایشان در همان خانه، برنامه پیاده روی داشت و به ما هم توصیه میکرد که برای چنین اموری برنامه ریزی داشته باشیم و خودشان هم جدا به این امور پایبند بود. خدا این شخصیت علمی بزرگ را رحمت کند. امیدوارم تألیفات سودمند آیت الله امینی جای خال یشان را پر کند و طلاب در نبود آن بزرگوار، از آثار فاخر ایشان استفاده کنند.
با توجه به محبوبیت و جایگاه متفاوت آیت الله امینی در نماز جمعه، چه ویژگی هایی در خطبه های نماز جمعه ایشان وجود داشت که آ نها را متمایز میکرد؟
به نظرم خطبه های ایشان جداً قابل استفاده بود. چه از نظر مطالب علمی و اخلاقی که مطرح میکرد و چه از نظر آموزشی و تربیتی. سخنان ایشان بر ایمان و اعتقاد و تقوای افراد اثر داشت و فردی که پای منبرشان می نشست دگرگون می شد و در رفتارش تأمل میکرد. چنانکه گفتم سخنان روشنگرانه و صادقانه آیت الله امینی بر روحیه ایمانی انقلابی افراد مؤثر بود و مخاطب را جذب اسلام و انقلاب میکرد. به همین دلیل افراد انقلابی و مؤمن زیادی در مکتب ایشان تربیت شدند.
رابطه آیت الله امینی با امام خمینی و آیت الله خامنه ای چگونه بود؟
عمل ایشان نمایانگر منویاتش است. به همین شکل، علاقه به امام و انقلاب و رهبری را در مقام عمل هویدا میکرد. یعنی یک انقلابی به تمام معنا بود. در سخنانش بر اهمیت پیروی از امام خمینی و سیره ایشان تأکید فراوان داشت و نسبت به مقام معظم رهبری نیز اظهار محبت میکرد. من شاهد بودم که این محبت دو طرفه بود و مقام معظم رهبری هم به ایشان علاقه بسیار داشت.(منبع: حریم امام، شماره چهارصد و چهارده)