پرتال امام خمینی(س):دومین همایش بین المللی قرآن در اندیشه و سیره امام خمینی(س) صبح روز چهارشنبه (بیستم دیماه جاری)در حرم امام خمینی(س) برگزار شد. یکی از سخنرانان این مراسم بود. دکتر نجفقلی حبیبی در این مراسم گفت: موضوع صحبت بنده چگونگی استمرار و دائمی بودن احکام اجتماعی اسلام با توجه به تحولات روزاست. اسلام دین جاوید و آخرین دین الهی است که از طرف خداوند متعال توسط پیامبر اکرم(ص) برای راهنمایی بشریت فرستاده شده و بر این اساس حلال محمد حلال علی الیوم القیامه و حرام ایشان حرام علی الیوم القیامه است. این یعنی دیگر از جانب خداوند پیامبری نخواهد آمد.
وی افزود: اکنون سوال این است که با وجود تحولات مستمر زندگی بشر و پیشرفت علم و امکانات زندگی آیا می توان با قوانین و نظامات گذشته های دور و اسلام که تا امروز بیش از 1400 سال از عمرش می گذرد، زندگی کرد؟ با توجه به موضوع این همایش که بررسی اندیشه های امام خمینی به عنوان رهبرانقلاب اسلامی و بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی است، باید دید که آیا انطباق با قواعد اسلامی 1400 پیش شدنی است؟
حبیبی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: مهم ترین موضوع چالش برانگیز در باب حضور و حاکمیت دین، مسائل حکومت و نیز مسائل محدحدثه است. رخدادهای جدیدی که در صدر اسلام نبوده اند. مانند انواع شرکت های تجاری، بیمه ها و معاملات بانکی و ... که در تمام آنها هیچ اشکال عمده و غیرقابل حلی وجود ندارد. قرآن مجید به صراحت برای پیامبر فرمودند «وشاورهم فی امر» و برای مسلمانان نیز فرموده اند «امرهم شورا بینهم» این بدین معناست که مسلمانان می توانند با مشورت یکدیگر بر اساس همین آیات و روایات درباره تمامی مسائل جدید با مشورت یکدیگر تصمیم بگیرند و مسلما تشکیل حکومت با رعایت قواعد اخلاقی و اصول کلی اسلام به موجب همین آیه و آیاتی نظیر آن از جمله حدیث «لا ضرر و لاضرار فی الاسلام» و محکمات عقلی که مورد قبول اسلام است تحقق می یابد.
وی در قسمت دیگری از سخنان خود بیان کرد: از آنجا که نیازهای بشری به خصوص در زندگی های سیاسی و اجتماعی دائما در حال تغییر است و اغلب زندگی های خانوادگی و ملی نیز همین تغییرات را تجربه می کنند و مدام مشکلات ناشی از تحول زندگی اجتماعی پیش می آید، حضرت امام برای اینکه چنین مشکلی را حل کنند در بیانی فرموده اند: اجتهاد مصطلح در حوزه ها کافی نیست. مرحوم آیت الله العظمی موسوی اردبیلی که در ابتدای انقلاب، یک دهه بر منصب ریاست قوه قضائیه بودند در مقدمه کتابی فرموده اند برخی مسائل باید با در نظر گرفتن اجتهاد پویا که امام فرمود و نقش زمان و مکان استنباط و تبیین شوند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: بنابراین فقها همیشه باید زمان و مکان را در اجتهاد در نظر گیرند. یعنی مسائل و مشکلات و پدیده های جدید دائم باید از طریق فقها رصد شود و برای موضوعات جدید بر مبنای قواعد اجتهاد صحیح، راه حلی مناسب عرضه شود. چنین اجتهادی برای حل مشکلات و حوادث می تواند امور جامعه را در تمام شئون در حوزه تعالیم اسلامی آن حل و فصل کند.
حبیبی گفت: با پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری یک مرجعیت عالی چون حضرت امام رضوان الله تعالی علیه بر این نظریه تاکید و به آن جامه عمل پوشیده شد. چنانکه توجه به همه این مبانی یعنی اصل جاودانه بودن و تغییر ناپذیر بودن احکام اسلام، آیه شریفه وامرهم شورا بینهم و با عنایت به اجتهاد مستمر فقها با توجه به زمان و مکان و دیگر قواعد عام در منابع اسلامی اعم از کتاب و سنت و بنای عقلا و عرف مورد قبول، نظام جمهوری اسلامی ایران به تصویب ملت ایران رسید و قانون اساسی آن سامان یافت. لذا همواره باید باب اجتهاد با عنایت به زمان و مکان باز باشد.
وی در پایان گفت: چگونگی استمرار و دائمی بودن احکام اجتماعی اسلام با توجه به تحولات روز بر مبنای نظر امام کاملا قابلیت عمل یافته و اصول کلی حاکم بر این روش در قانون اساسی ایران کاملا روشن و مشخص است و همه مسائل و موضوعات پیچیده و جدیدی که پیش می آید پس از بررسی عقلا و متخصصان جامعه و اهل مشورت با اجتهاد مستمر فقهای جامع الشرایط با موازین اسلام منطبق می گردد. بدین ترتیب مشخص شد که اسلام برای اداره زندگی مسلمانان در تمام دوره ها و با همه مسائل جدیدی که مطرح می شود از طریق متخصصان و صاحب نظران و با اجتهاد مستمر فقها قابلیت اجرایی لازم را می یابد. این شبهه که اسلام بعد از 1400 سال اعتبار اجرایی لازم برای زندگی امروز بشر را ندارد و حداکثر می توان در مسائل مربوط به عبودیت به آن مراجعه کرد، ادعایی بی مورد است. چنانکه گفته شد از طریق اجتهاد مستمر هیچ گاه گرد کهنه گی بر دامن اسلام نمی نشیند. البته نمی توان انکار کرد که عمل نکردن به اجتهاد پویا و ماندن در اجتهاد مصطلح یا رفتارهای خودسرانه و خلاف مقررات، یا مثلا به جای عمل به قانون بر مبنای خطوط حزبی و جناحی عمل کردن و یا به تشخیص یک متولی جاهل یا مغرض عمل کردن و امثالهم، همواره ممکن است در جامعه اسلامی رخ دهد که ربطی به اسلام ندارد.