امام خمینی در خصوص روشنفکران چه نظری داشتند؟

یکی از واژه هایی که در فارسی چند معنایی شده، واژه«روشنفکر» است. گاه منظور از روشنفکر کسانی هستند که تحصیلات دانشگاهی دارند. طبیعی است که در میان تحصیلکرده ها هم افراد آگاهی پیدا می شوند و هم افرادی که...

کد : 43173 | تاریخ : 11/02/1392

یکی از واژه هایی که در فارسی چند معنایی شده، واژه«روشنفکر» است. گاه منظور از روشنفکر کسانی هستند که تحصیلات دانشگاهی دارند. طبیعی است که در میان تحصیلکرده ها هم افراد آگاهی پیدا می شوند و هم افرادی که فقط در رشته تخصصی خود اطلاعاتی دارند و ممکن است بسیار متحجر بوده و یا به واقع متجدد و یا متجدد نما باشند. به همین جهت بسیاری از اهل نظر در موضوعات سیاسی و اجتماعی از جمله مرحوم جلال آل احمد و مرحوم دکتر شریعتی شدید ترین حملات خود را به طرف گروه های تحصیلکرده دانشگاهی اما خودباخته در مقابل غرب یا متحجر در مقابل موضوعات جدید، داشته اند. برخی از فرمایشات امام خمینی(س) نیز در مورد این گروه بسیار انتقاد آمیز است.
گاه منظور از روشنفکر همان معنایی است که در ظاهر کلمه وجود دارد و به کسانی اطلاق می شود که دارای فکری روشن هستند و به موضوعات اصلی زمان خویش آگاهی دارند. در این صورت افرادی از دانشگاهیان و حوزویان و حتی کسانی که تحصیلات حوزوی و دانشگاهی هم نداشته ولی دارای مطالعات عمیق در موضوعات اجتماعی و سیاسی و دینی می باشند را شامل می گردد. در این صورت آیت الله طالقانی و امام خمینی(س) و بسیاری از شاگردان ایشان مانند شهید مطهری، شهید بهشتی، شهید مفتح، شهید باهنر ... را هم باید با چنین برداشتی در جرگه روشنفکران جای داد.
اما معنای سوم که بیشتر مد نظر اکثریت جامعه است آن دسته از تحصیل کردگان دانشگاهی را شامل می شود که چند ساحتی بوده و به موضوعات اجتماعی و سیاسی حساسیت دارد و مولد فکر محسوب شده و جامعه نیز به طور مستقیم و غیر مستقیم از افکار آنها تاثیر می پذیرد.
در میان این گروه ممکن است افرادی غرب گرا، شرق زده، باستان گرا، ملی گرا، شووینیست، اعم از مسلمان و غیر مسلمان و در میان مسلمانان سکولار یا افراد مذهبی که به جامعیت اسلام در تمام ابعاد آن باور دارند یافت می شوند. لذا امام خمینی(س) با توجه به این کثرتی که در میان آنها وجود دارد، نظرهای مختلفی داشته اند. اما در مورد آن دسته از روشنفکرانی که دین را از سیاست جدا ندانسته و برای ارتقاع دانش و بینش مردم و مبارزه با فسادها و تباهی ها همت کرده بودند، تا آنجا ابراز محبت کرده و کار آنها را ارزشمند دانسته که حتی نهضت فراگیر اسلامی ایران را «نهضت روشنفکران» نام نهادند. به جملات زیر که پیامی به اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان آمریکا و کانادا در دوم مهرماه سال 54 است بنگریم:
«...نقطه روشنی که در این آخر عمر برای من امید بخش است، همین آگاهی و بیداری نسل جوان «نهضت روشنفکران» است که با سرعت در حال رشد است؛ و با خواست خداوند تعالی به نتیجه قطعی که قطع ایادی اجانب و بسط عدالت اسلامی است خواهد رسید. شما جوانان پاکدل موظف هستید، با هر وسیله ممکنه، ملت را هر چه بیشتر آگاه کنید و از نیرنگ ها گوناگون دستگاه پرده بردارید و اسلام عدالت پرور را به دنیا معرفی کنید...»
(صحیفه امام، ج3، ص 113)

انتهای پیام /*