با توجه به مخالفت های حضرت امام با رژیم پهلوی و اقدامات روشنگرانه ایشان، به ویژه سخنرانی عصر عاشورای ۱۳خرداد ۴۲، رژیم شاه تصمیم به دستگیری امام گرفت. سحرگاهان پانزده خرداد مأموران رژیم به منزل امام هجوم آورده و پس از ضرب و شتم خدمتکار ایشان، در حالی که حضرت امام مشغول نماز شب بودند، ایشان را دستگیر و به تهران منتقل کردند. عمال رژیم ابتدا در صبح ۱۵ خرداد ایشان را به بازداشتگاه باشگاه افسران (پادگان بی سیم) بردند و سپس غروب همان روز به زندان قصر منتقل کردند که ۱۹ روز در آنجا محبوس بودند. سپس به پادگان عشرت آباد منتقل شده و پس از یک شبانه روز نگهداری سلول انفرادی، ایشان را در اتاقی زندانی کردند. [۱]
پس از بازداشت شبانه امام خمینی و انتقال ایشان به پادگان بی سیم (باشگاه افسران) بنا به دستور سر لشکر پاکروان ـ رئیس ساواک ـ قرار بازداشت موقت امام توسط بازپرس لشکر یک گارد صادر شد و به رؤیت امام رسید، حضرت امام ذیل آن تحریر کردند: «به این قرار اعتراض دارم».[۲]
آیت الله سید عباس خاتم یزدی، از یاران نزدیک حضرت امام می گفت: خود امام از خاطرات دستگیری و انتقال به تهران می فرمودند:
در بین راه قم و تهران ناگهان ماشین از جاده ی اصلی به جاده ی خاکی منحرف شد و من یقین کردم که (مأمورین ساواک) می خواهند مرا بکشند، ولی مجدداً ماشین به جاده اصلی بازگشت. من به نفس خود مراجعه کردم و دیدم هیچ تغییری در من حاصل نشده است.[۳]
داماد حضرت امام، آقای دکتر محمود بروجردی می گفت:
وقتی امام را به تهران بردند مدت نوزده روز در یک محلی نگه داشتند. سپس به مدت ۲۴ ساعت به یک سلول انفرادی بردند. بعدها امام می فرمودند: طول آن اتاق چهار قدم و نیم بود و من سه تا نیم ساعت طبق روال همه روزهام در آنجا قدم زدم. بعد از آن امام را به منزلی بردند که یک اتاق و یک حیاط کوچک و حوضچه ای داشت وقتی پاکروان معدوم خدمت امام آمد و گفت: «می بخشید چون اینجا آماده نبود دیشب در آن سلول شما را نگه داشتیم.» امام به او فرمودند: «نه خیر، شما می خواستید به ما نشان بدهید که همچون جایی هم هست.»[۴]
آیت الله صادق خلخالی نقل می کرد. امام خودشان در این باره می فرمودند:
وقتی که من رسیدم به این چاه نفت قم، گفتم که تمام بدبختی های ملت ایران زیر سر این نفت است. به خاطر این نفت است که باید قم خراب بشود، حوزه ی علمیه باید از بین برود و علمای اسلام باید بازداشت بشوند.[۵]
از ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ تا ۱۵ فروردین ۱۳۴۳، امام خمینی به مدت ۱۰ ماه در بازداشت و حصر رژیم شاه بودند. امام این مدت را در ۵ نقطه گذراندند که عبارتند از: باشگاه افسران، زندان قصر، زندان عشرت آباد، منزلی متعلق به ساواک در داوودیه تهران و منزل آقای روغنی زنجانی در قیطریه.
[۱]. انصاری، حمید، حدیث بیداری، عروج، تهران، ۱۳۷۸، ص ۵۳.
[۲]. ر.ک: صحیفه امام، بخش ضمیمه، ص ۴۸۹.
[۳]. ستوده، امیررضا، پیشین، ج ۲، ص ۲۴۲.
[۴]. همان، ص ۳۶۱.
[۵]. همان، ج ۴، ص ۹۷.