تاثـیر امام خمینی بر شعر معاصر عرب
پژوهشگر: سید غنی نظری خانقاه
رشته، مقطع و محل تحصیل: زبان و ادبیات عرب، کارشناسی ارشد/ 1382، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، واحد علوم و تحقیقات
استاد راهنما و استاد مشاور: هوشنگ زندی، محمود شکسب
چکیده: امام خمینی یکی از شخصیت های برجسته و ممتاز عصر حاضر در بین تمامی رهبران و اندیشمندان دنیا در طول جندین دهه گذشته می باشد و جهان چنین شخصیت بی نظیری چون او را در عصر کنونی بخود ندیده است. هم او بود که با انقلاب عظیم اسلامی اش عزت و عظمت و دیرینه رابه اسلام برگرداند. و از این رو زندگی ایشان همیشه راه اعتلای اسلام، جهاد درراه خدا، احیای ارزشهای دینی و مبارزه علیه استعمارگران و مستکبران گذشت. امام خمینی چه در دوران حیات خویش و چه در بعد از ارتحال ملکوتی شان تأثیری بس شگرف در ادبیات معاصر عرب بجای گذاشتند و شاعران زیادی در مدح و رثای امام شعرها سرودند و در آن به بیان ما فی الضمیر و عواطف پاک قلبی با بهره گیری از قریحه ها و مضمون آفرین های تازه در قالب های متفاوت شعری پرداختند وهمچنین تاثیر اندیشه های متعالی امام خمینی در اشعار شاعران معاصر عرب کاملاً مشهود می باشد. این تحقیق تلاشی است در جهت انعکاس اشعاری از شاعران در جهت تبین میزان تاثیر زندگی، انقلاب و ارتحال امام خمینی برجوامع عرب بخصوص شاعران آن منطقه که از لابه لای اشعاری بی شمار گردآوری و سپس گلچین و توضیح داده شده است.
بازتاب زندگی و اندیشه های امام خمینی(س) در آینه شعر معاصر (با ت‍اکید بر ده شاعر برجسته)
پژوهشگر: اب‍راهیمی ش‍ه‍رآب‍اد، رقیه
رشته، مقطع و محل تحصیل: زبان و ادبیات فارسی، کارشناسی ارشد/ ۱۳۸۶، دانشگاه ق‍م
استاد راهنما و استاد مشاور: م‍ح‍م‍درض‍ا یوس‍فی، علیرضا ح‍ج‍ازی
چکیده: موضوع این رساله بررسی بازتاب زندگی و اندیشه های امام خمینی(س) در آینه شعر معاصراست با تکیه بر اشعار ده شاعر برجسته: قیصر امین پور، مهرداد اوستا، فاطمه راکمی، حمیدسبزواری، طاهره صفارزاده، علیرضا قزوه، سپیده کاشانی، محمدعلی مردانی، عباس مشفق کاشانی و علی معلم. در این پژوهش محقق به دنبال دستیابی به این مسائل است که تةثیر امام واندیشه های او بر شعر معاصر تا چه حد می تواند باشد و شاعران در چه زمینه هایی به وصف امام و تصویر آفرینی از او و انقلابش پرداخته اند همچنین شاعران برای بیان مقاصد خد چه تعابیر وتصاویری در این زمینه خلق کرده اند. تصاویری که آنها آفریده اند تا چه حد قبل از این دوران درشعر فارسی رواج داشته است و نیز محقق درصدد است تا تصاویر و تعابیری را که شاعران فقطمخصوص امام و نهضت او آفریده اند بیابد، بازتاب شخصیت امام را در شعر بیان کند و اینکه شاعران بر چه بعدی از شخصیت او در دورانهای مختلف تکیه کرده اند. برای بررسی بهتر، زندگی امام به سه دورة قبل از پیروزی، بعد از پیروزی و دوران بعد از رحلت تقسیم شد و هر دوره به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد تأثیر امام بر شعر معاصر در هر دوره تفاوت هایی با دو دوره دیگر دارد. و در هر دوره شاعران بر جنبه ای از ویژگی های او تأکید بیشتری دارند. مثلا در دوره اول بر شجاعت او و در دوره دوم بر حماسه آفرینی و رهبری حکیمانه او و در دوره سوم بر عرفان او تأکید می شود. صور خیال و تصاویر به کار رفته و در سه دوره نیز متفاوت است البته برخی از تصاویر و تعابیر نیز در سه دوره به صورت یکسان بکار رفته است.
بررسی مضامین عرفانی و صورخیال در شعر امام خمینی(س)
پژوهشگر: احمد جعفرزاده یزدی
رشته، مقطع و محل تحصیل: زبان و ادبیات فارسی، کارشناسی ارشد/ ١٣٨٣، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سبزوار
استاد راهنما و استاد مشاور: احمد کرابی، سیدمحمد علوی مقدم
چکیده: در طول تاریخ و نیز در اعصار گوناگون شخصیت هایی از عالمان و فرزانگان جهان اسلام و دنیای تشیع چون ستارگانی درخشان به پرتوافشانی پرداخته که از زمره این نوادر بلکه سرآمد تمامی آن بزرگان که توانست در تأسی و اقتداء به خاتم رسولان و خاندان مطهرش بر همگان سبقت و پیشی گیرد و خود اسوه و الگوی تشنگان حق و جویندگان زلال حقیقت و سالکان طریق تزکیه و تهذیب گردد. حضرت امام خمینی است امامی که تنها به حق فکر کرد و ملاکی جز ادای تکلیف الهی برگفتارش حاکم نبود واز احدی جز خداوند واحد نمی ترسید. سخن گفتن از عرفان امام خمینی کاری بس سخت و طاقت فرساست. یکی از الطاف و توجهات حضرت امام حق تعالی به جامعه مان این بود که سمبل و نمونه بارز عرفان علمی و عملی، یعنی حضرت امام را از نزدیک دید واوامر و نواهی حکیمانه او را که سرآمد عارفان و سالکان الی الله بود به گوش جان شنید آن استاد درد آشنای سیر و سلوک و به تعبیری جامع اضداد. ترسیم شخصیت عرفانی او را از سوی ما گرفتاران تمایلات دنیوی و دربند تعلقات مادی گام نهادن موجودی حقیر و کوچک در پهنه ی دریایی بیکران و عظیم است. بالجمله در این نوشتار با عنایت به عظمت و بزرگی وجود امام خمینی که همچون کوهی است که قله رفیعش سر بر آستان حق می ساید و از فیض الهی سیراب گشته و فکر قاصر و اندیشه ناتوان ما را یارای دسترسی به کمالات ایشان و نفوذ در ژرفای وجودشان نیست کوشش بر آن است که از دریای معرفتش با قلم شکسته و در قالب الفاظ آغشته به کاستی روح تشنه خود را سیراب کرده و قطره ای از این دریای بیکران را چشیده باشیم. باهمه این ناتوانیها و اعتراف به عجز و ضعف چون دل از مهرش و گوش از طنین گفتار دلنشین او و چشم از رفتار با صلابت وی خالی نمی گردد. برخود لازم دیدم در سیره عرفان امام سیر نمایم تا هم خود به فیض دست یابم و عطش جانسوز خویش را با جرعه هایی از چشمه وجود با برکتش التیام بخشم و نیز این تلاش ناچیز اما آمیخته با عشق ارمغانی آموزنده برای دانش پژوهان باشد. بخش اول به تعریف عرفان از نظر لفظ و معنا ودر ادامه بر ترسیم شخصیت عارف از دیدگاه بزرگان ادب و بررسی عرفان از جنبه های مختلف در دو شاخه مثبت و منفی اختصاص یافته است. بخش دوم در بردارنده زندگینامه امام و آثار مکتوب آن حضرت به طور اجمال می باشد و سعی شده حوادث مهم انقلاب به طور ایجاز در آن گنجانده شود به طوری که جنبه نگارش تاریخ به خود نگیرد و از طرفی خواننده با امام و رهبری انقلاب توسط ایشان آشنا شود و در آن معرفی شخصیت علمی فرهنگی امام مد نظر بوده است. بخش سوم که مهمترین بخش این رساله است نخست دیدگاه امام درباره عرفان و شاخه های آن و سپس به سیر تبیین شرح اصطلاحات عرفانی پرداخته و در ادامه به بررسی یکصد و دو اصلاح عرفانی در شعر امام به طور جداگانه و به ترتیب جروف الفبا اختصاص یافته است. بخش چهارم نخست به علوم بلاغی و چگونگی پیدایش آن پرداخته شده و در ادامه به تعاریفی درباره صورخیال و عوامل موثر در آفرینش آن اختصاص یافته و در نهایت به صورت ایجاز صورخیالی در شعر امام مورد بررسی قرارگرفته و در هر مورد (تشبیه، استعاره، مجاز، تشخیص، کنایه) چندین شاهد مثال از شعر امام آمده است.
زیبایی شناسی شعر امام خمینی
پژوهشگر: حمیدرضا خان محمدی
رشته، مقطع و محل تحصیل: زبان و ادبیات فارسی، کارشناسی ارشد/ 1385، دانشگاه اراک
استاد راهنما و استاد مشاور: امین رحیمی، محسن ذوالفقاری
چکیده: در این پروژه به بررسی سروده های امام در سه سطح بدیع لفظی، معنوی و بیان پرداخته است. روش کار بدین صورت بوده است که نخست تعریفی جامع از هر آرایه با توجه به کتب معتبر معانی و بیان ارائه شده، سپس شواهدی از بهترین نمونه های شعری استخراج و به تجزیه و تحلیل زیبایی شناسانه آنها اقدام شده است.
جلوه های عرفان در شعر عصر انقلاب اسلامی با نگاهی ویژه بر شعر عرفانی امام خمینی(س)
پژوهشگر: فریبرز فریبرزی
رشته، مقطع و محل تحصیل: زبان و ادبیات فارسی، کارشناسی ارشد/ 1376، دانشگاه فردوسی مشهد
استاد راهنما: حسین رزمجو
چکیده: نگارنده این رساله با موضوع «جلوه های عرفان در شعر عصر انقلاب اسلامی، با نگاهی ویژه بر شعر عرفانی امام خمینی(س)» کوشیده است تا پس از طرح مقدمات و تعاریف و گذری کوتاه بر پیشینه شعر عرفانی فارسی و ویژگی ها، زمینه ها و اختصاصات آن، تجلیات عرفانی در شعر شاعران عصر انقلاب اسلامی را بررسی و معرفی کند. در این میان ضمن بررسی دواوین و دفاتر شعر شاعران عصر انقلاب اسلامی که عصر تحول عمیق فرهنگی ملت ایران و انتقال به فرهنگ غنی اسلامی است، نمونه های موفق تر و بارزتر اشعار عرفانی این دوره بررسی و جلوه های عرفانی در آنها مطرح شده است و چنانکه از موضوع رساله پیداست، نگاه ویژه آن بر شعر عرفانی قائد راحل امت، امام خمینی(س) است و بررسی درباره سرودهای آن بزرگ، همراه با مقایسه ای بین شعر عرفانی ایشان و شعر عرفانی برخی از شاعران قدیم انجام شده است. در این رساله ضمن بررسی اشعار عرفانی عصر انقلاب اسلامی، جا به جا دیدگاه های عرفا و اصول مبادی عرفان تعریف و ردیابی شده اند.
تحلیل سبک و اصالت سبک اشعار امام خمینی(س)
پژوهشگر: رحمان عزیزی
رشته، مقطع و محل تحصیل: زبان و ادبیات فارسی، کارشناسی ارشد/ ۱۳۸۸، دانشگاه اراک
استاد راهنما و استاد مشاور: محسن ذوالفقاری، امین رحیمی
چکیده: این پایان نامه در یک مقدمه و دو بخش ساختاری و محتوایی تنظیم شده. در فصل اول زندگی نامه، آثار و جنبه های شاعری حضرت امام و...و در فصل دوم چهار موسیقی لفظی، معنوی، بیرونی و کناری مورد بررسی واقع شده است و در فصل سوم چهار آرایه ی بیانی (تشبیه، استعاره، کنایه و مجاز) را بررسی کرده ایم و در فصل چهارم رابطه سبک و زبان و مختصات زبانی و در فصل پنجم محتوای اشعار حضرت امام در موضوعات عرفان، سیاست، اخلاق، فلسفه و... بررسی شده است.
بررسی اشعار امام خمینی(س) از نظر موضوع و محتوی
پژوهشگر: فاطمه سادات میررسولی
رشته، مقطع و محل تحصیل: زبان و ادبیات فارسی، کارشناسی ارشد/ ۱۳۹۰، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علی آباد کتول
استاد راهنما و استاد مشاور: ملیحه مهدوی، محمد علی خالدیان
چکیده: اشعار حضرت امام خمینی زیبایی و لطافت خاص خود را دارد و همواره محرم خلوت نهایی عرفایی بوده است که با ادبیات مونس بوده اند. این اشعار بخصوص در حوزه ادبیات عرفانی قرار می گیرند و از جنبه غنای علمی و مباحث عرفانی دارای ارزش و اعتبار فوق العاده است. در این پایان نامه تلاش بر این است که این اشعار از لحاظ موضوعات و محتوی سیاسی، عرفانی، اجتماعی، مذهبی و علمی مورد بررسی قرار گیرد.
لوازم و موانع سیر و سلوک در اشعار و آثار امام خمینی(س)
پژوهشگر: وحید نوظهور لیل آبادی
رشته، مقطع و محل تحصیل: زبان و ادبیات فارسی، کارشناسی ارشد/ ۱۳۸۹، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز
استاد راهنما و استاد مشاور: علی دهقان، نادر جوادزادگان
چکیده: سیر و سلوک الی الله یعنی سفری روحانی که سالک در آن با طی منازل و مراحلی خود را به قرب الهی و مقام لقاء الله می رساند. روایات و آیات قرآنی آدمی را با لحن خاصی متوجه مسأله سیر و سلوک نموده و بر ضرورت و اهمیت این موضوع تأکید می نماید. اما این حرکت معنوی و این سیر و سلوک الهی دارای روش معینی بوده و برای خود مقدمات و لوازمی می طلبد که سالک الی الله باید با علم و آگاهی آن ها را فراهم نماید و نیز در این راه پرپیچ و خم خطرات و موانع بسیاری وجود دارد که راهرو باید آن ها را شناخته و از آن ها پرهیز کند. بدیهی است که سالک به یاری اولیاء الله و عارفان وارسته که خود این راه را با موفقیت پیموده اند م یتواند با لوازم و موانع سیر و سلوک آشنا شود. از جمله پیران طریق حق و واصلان کوی یار حضرت امام خمینی می باشد که در اشعار و آثار و سخنان خود این لوازم و موانع را معرفی کرده است و سالکان راه پرپیچ و خم طریقت را راهنمایی ها کرده اند.
از جمله لوازمی که امام برای سالک ضروری دانسته است و توصیف می کند یقظه، توبه، مشارطه، مراقبه، محاسبه، موازنه، ایمان، اخلاص، عزم، عشق و حب خدا، تضرع و استعانه، تفکر، ذکر، توکل، تمسک و توسل به صاحبان مقام ولایت، قرآن، تقوا، همت، پیرطریق، ضبط خیال، خدمت به خلق، خوف، ورع، استغفار، حفظ اوقات نماز و علم روحانی می باشد. به نظر امام بر سالک الی الله واجب است که به این لوازم توجه نموده و آن ها را رعایت کند و گرنه از سیر باز خواهد ماند. از جمله موانعی که امام، سالک را به رفع آن ها توصیه نموده است خودبینی، علم صوری، انکار، حب دنیا، ارتکاب به گناهان، وسوسه ها و حیله های شیطان، یأس و ناامیدی، توقف در مراحل سلوک، غفلت از حق و دلبستگی به غیر می باشد که از نظر امام اگر سالک این موانع را رفع نکند و از آن ها بر حذر نباشد در سلوک معنوی خود با شکست روبه رو خواهد شد.
رثای امام خمینی(س) در شعر عربی معاصر
پژوهشگر: عسگر محمدی سیف آباد
رشته، مقطع و محل تحصیل: زبان و ادبیات عرب، کارشناسی ارشد/ ١٣٧٦، دانشگاه تربیت مدرس
استاد راهنما و استاد مشاور: محمدعلی آذرشب، صادق آیینه وند
چکیده: امام خمینی(س) یکی از شخصیت های برجسته و متمایز عصر حاضر در بین تمامی رهبران جهان و اندیشمندان نهضت های آزادیبخش و انقلابی است که دنیا در طی چند دهه گذشته پیش از انقلاب اسلامی بخود دیده است. او بود که مجد و عظمت و عزت دیرینه را به اسلام و کرامت و کیان غصب شده را به مسلمانان، آن هم پس از طی قرنها مظلومیت و استضعاف بازگرداند. از این رو آن حضرت(س) چه در دوران حیات پربرکت و سرشار از عشق و فداکاری و شهادت طلبی و ایثار و استقامت و جهاد در راه خدا و دوستی خاندان عصمت و طهارت(ع) و احیای ارزش های دینی و مبارزه علیه مستکبران و ستمگران و چه بعد از رحلت ملکوتی خویش به نحوی از انحاء در ادبیات دنیای اسلام بخصوص ادبیات معاصر عرب بجا گذاشته اند به طوری که شاعران معاصر عرب در حدود پنجاه هزار بیت شعر در وصف انقلاب و مدح و رثای امام(س) با تاثر و تالم عمیق از ارتحال جانگداز و ملکوتی آن حضرت(س) سروده و در آن به بیان ما فی الضمیر و عواطف پاک قلبی با بهره گیری از قریحه ها و مضمون آفرینی های بکر و تازه آنهم در قالب مراثی پرداخته اند، که بی شک حاکی از تاثیرپذیری شاعران از اندیشه های متعالی و آرمانهای والای حضرت امام(س) می باشد که با آفریدن نهضت رهایی بخش خود، پیام آور شکوفایی و احیای فرائض و سنن الهی اسلامی در تمام ابعاد جامعه اسلامی همچون تحرک بخشیدن به نهضت های فکری و دینی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شد به همین خاطر در حرکت هایی که امروزه در کشورهای اسلامی علیه ظلم و نژادپرستی و تبعیض و اشغال و تهاجم فرهنگی غرب و شرق صورت می گیرد باعث گردیده تا امام راحل، طلایه دار حقانیت و مظلومیت اسلام و مسلمانان بشمار آیند. این تحقیق، تلاشی است در جهت تبیین و باز شناخت حجم تاثیر قیام و پیامد رحلت ملکوتی امام(س) بر جوامع عربی و ارزیابی موفقیت شاعران معاصر عرب در میان بعد خصوصیات و صفات برجسته آن حضرت(س) و آشنایی با دید و نگرش آنان در این زمینه و نیز تحلیل و مطالعه در بعد رابطه قیام امام حسین(ع) و امام خمینی(س) و فرهنگ پویای عاشورا و ادب مقاومت و انقلاب است که کوشش زیاد بعمل آمده تا با سیر و تفحص در لابلای سوگ سروده های شاعران معاصر عرب موارد قابل طرح بگونه روشن ارائه گردد.