افغانستان مگر از مشکلات مسلمین نیست؟

پرتال امام خمینی(س)؛ یادداشت ۲۴۴/ نوذر شفیعی

 جمهوری اسلامی ایران امروز پنجم آبان ۱۴۰۰ میزبان پنج کشور همسایه افغانستان یعنی پاکستان، چین، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان است تا در باره شرایط سخت ملت مسلمان افغانستان و تحولات اخیر این کشور و تنگناهای ایجاد شده برای شیعیان، این همسایه فارسی زبان شرقی گفتگو کند. ایران در سالیان گذشته میزبان چند میلیون مهاجر افغان بوده که در چهل سال گذشته هم در دوران مقاومت و جهاد افغانستان و هم در دوران اشغال این کشور در کنار مردم رنج کشیده افغانستان بوده است.

کنفرانس امروز تهران به ابتکار ایران برگزار می شود و به همین منظور فقط کشورهای همسایه افغانستان در آن حضور دارند. روسیه در اینجا همسایه افغانستان قلمداد نمی شود بنابراین به رغم اینکه از این کشور دعوت به عمل آمده ولی حضور یا عدم حضورش یک بحث است و اینکه جزو قلمروهایی نبوده که لازم باشد ایران از این کشور دعوت به عمل آورد؛ بحثی دیگر. همانگونه که پیش تر گفته شد درواقع شش کشور همسایه و اطراف افغانستان یعنی پاکستان، ایران، چین، تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان در این نشست شرکت می کنند و ما قبلا نیز ابتکارهای منطقه ای را برای کمک به مثبت شدن روند تحولات افغانستان داشته ایم که آخرین آن اجلاس مسکو بود که چند روز پیش برگزار شد.

برگزاری این اجلاس ها بیانگر دو نکته مهم است: نخست اینکه کشورهای همسایه نسبت به تحولات افغانستان دغدغه دارند لذا تمایل دارند که مسائل این کشور در نهایت در چارچوب ابتکار عمل های همسایگی یا منطقه ای حل و فصل شود. دوم اینکه اساسا کشورهای منطقه نگران پیامدهای منفی تحولات افغانستان بر منافع ملی خودشان هستند. تقریبا تمامی کشورها نگران تسری یافتن این بحران به کشورشان به اشکال مختلف هستند. از مهاجرت گرفته تا قاچاق مواد مخدر تا شرارت های مرزی و ایجاد ناامنی در درون این کشورها؛ لذا همه این کشورها تقریبا مشکل واحدی دارند. بنابراین ایران هم به عنوان یک کشور مهم و تاثیرگذار در افغانستان این دغدغه ها را دارد و به عنوان کشوری که در حل بحران افغانستان پیشقراول بوده، در این مقطع این نشست منطقه ای را برگزار می کند.

اکنون اگر بخواهیم این موضوع را به دیدگاه حضرت امام نزدیک کنیم، باید بگوییم که واقعا کشورهایی که بیرون از منطقه هستند، مصالح کشورهای منطقه را تشخیص نمی دهند و کشورهای منطقه خودشان بیش از دیگران مصلحت خودشان را تشخیص می دهند. بنابراین از ورود بازیگران خارجی به منطقه باید جلوگیری شود. چون کشورهایی که خارج از منطقه هستند به دلیل فاصله جغرافیایی شان تحولات و رخدادهای منطقه تاثیری بر منافع ملی آنها ندارد. بنابراین اگر آسیبی بوجود آید، اول دامنگیر کشورهای منطقه می شود. دوم اینکه چون اکثر کشورهای منطقه افغانستان مسلمان هستند، می توانند از موضع برادری و مسلمان بودن به تحولات افغانستان نگاه کنند که یک زاویه خیلی مثبت است که بتواند در داخل افغانستان به روند صلح بین اقوام و مذاهب مختلف کمک کند و نکته سوم اینکه به هر حال از آنجا که دنیای اسلام برای حضرت امام مهم بود، طبیعی هست که دنیای تشیع هم برای حضرت امام مهم باشد و الان در افغانستان یکی از موضوعات مهم، به خطر افتادن جان شیعیان هست. فراموش نکنیم که در این باره حضرت امام می فرمایند: افغانستان، یک مملکت اسلامی است، مسائل اسلامی حل شود؛ لذا از این منظر هم ابتکار عمل ایران یا کشورهای همسایه می تواند با کاهش بحران افغانستان مانع از وقوع این پیامدها برای جامعه شیعه شود.

نکته مهم در موضوع اخیر افغانستان خروج نیروهای آمریکایی است که یک دستاورد برای جمهوری اسلامی ایران تلقی می شود؛ همانگونه که حضرت امام بر خروج شوروی سابق از افغانستان همواره تاکید داشتند؛ و حتی می فرمودند دخالت شوروی در افغانستان در ایران هم اثر خواهد گذاشت؛ و ما از شوروی می‏خواهیم در افغانستان دخالت نکند …و یا در جای دیگر می فرمایند که این قدرت بزرگ شیطانی شوروی، که با تمام قوا افغانستان را می‏خواهد خفه کند، نتوانسته است. ملت اگر یک چیزی را نخواهند، نمی‏شود تحمیلشان کرد.

 و نکته مهم دیگر در باره خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان این است که این موضوع یک دستاورد برای جامعه افغانستان نیز هست. درست است که الان متاسفانه برخی رفتارهای طالبان باعث می شود مردم از اینکه آمریکا از افغانستان خارج شده، پشیمان شوند ولی آمریکا هم طی بیست سال حضور در افغانستان می توانست چنان مشارکت سازنده و مسئولانه ای داشته باشد که مانع از بروز این حوادث در این کشور شود. بعلاوه آمریکا در بروز شرایط جدید به شکل های دیگر هم موثر بود و آنهم اینکه عملا دارد توطئه آشوب را در افغانستان ترویج می کند که بیانگر مشکل ساز بودن ورودش به شکلی و خروجش به شکل دیگری است. در نهایت اگر بخواهیم این امر را به بیانات حضرت امام نزدیک کنیم باید گفت که هر کشوری باید به توانمندی های خودش متکی باشد. اتکا به آمریکایی ها یا هر کشور دیگری می تواند در بزنگاه های تاریخی پیامدهای منفی برای این کشور به همراه داشته باشد.

یک نکته دیگر که در موضوع افغانستان حائز اهمیت است این است که در نظر داشته باشیم حضرت امام در باره وظیفه علمای بلاد اسلامی در بیدار نمودن مردم نکات مهمی را مطرح می کنند. و البته به نظر می رسد نقش‏ علمای سیاسی هم در این زمینه مهم است و به تبع آن نقش جمهوری اسلامی نیز بسیار برجسته خواهد بود؛ حضرت امام در این باره  می فرمایند: باید کاری کرد که ملتها هر جا هستند، ملتها بفهمند تکلیف خودشان را. اگر بخواهید و بخواهند و دانشمندها بخواهند و علمای همه بلاد اسلامی و دانشگاههای همه بلاد اسلامی بخواهند مشکله اسلام و ممالک اسلامی حل بشود، باید مردم را بیدار کنند؛ این مردمی که با تبلیغات چند صد ساله، به آنها باورانده بودند که نمی‏شود با امریکا یا با شوروی مخالفت کرد، و الآن هم باور ملتهای دیگری هست. باید اینها [را] به ایشان فهماند که می‏شود....به هر حال با این کلام امام، بیش از پیش نقش جمهوری اسلامی ایران در موضوع کشور مسلمان افغانستان به چشم می آید.

بنابراین اجلاس روز چهارشنبه در تهران بحث درباره مسائل و مشکلات مردم مسلمان و رنج دیده افغانستان، البته با محوریت طالبان است؛ و این اجلاس هیچ ارتباطی در به رسیمت شناختن طالبان ندارد؛ و در نهایت خروجی این نشست به رسمیت شناختن طالبان منجر نخواهد.