توضیحات کارشناس:
آفریدگار آسمان‌ها و زمین در آیه 36 سوره توبه تعداد ماههای سال را دوازده ماه معرفی کرده و فرموده است:
انَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِی کتَابِ اللَّهِ یوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذَلِک الدِّینُ الْقَیمُ فَلَا تَظْلِمُوا فِیهِنَّ أَنْفُسَکمْ وَقَاتِلُوا الْمُشْرِکینَ کافَّةً کمَا یقَاتِلُونَکمْ کافَّةً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ
یعنی: همانا شماره ماه‌ها در علم خدا دوازده ماه است، که در کتاب تکوین، روزی که آسمان‌ها و زمین را آفرید، تثبیت گرداند. از آن، چهار ماه، حرام است و آن دین قیم است که به مصالح عباد قیام دارد. پس در این چهار ماه بر خود ستم مکنید و با مشرکان، جمیع آنان، قتال کنید، چنان‌که آنان با شما، جمیع شما، جنگ می‌کنند. و بدانید خدا همواره با پرهیزگاران است.
اسامی ماههای حرام
ماههای حرام همان‌گونه که در کتاب تحریرالوسیله امام خمینی ره آمده است عبارت است از: رجب، ذی القعده، ذی‌الحجه و محرم. (ج 1، کتاب الدیات، القول فی مقادیر الدیات، مسأله 23)
تشدید دیه قتل در ماههای حرام
از احکام مربوط به این ماه‌ها آن است که دیه قتل تشدید می‌شود و به اندازه دیه قتل در بقیه ماها، به اضافه ثلث (یک سوم) آن است. به بیان دیگر در این ماه‌ها به مقدار ثلث دیه بر دیه قتل در ماههای دیگر اضافه می‌شود. امام ره در تحریر می‌فرماید:
«لو ارتکب القتل فی أشهر الحرم: رجب و ذی القعدة و ذی الحجة و المحرم فعلیه الدیة و ثلث من أی الأجناس کان تغلیظا، و کذا لو ارتکبه فی حرم مکة المعظمة، و لا یلحق بها حرم المدینة المنورة و لا سائر المشاهد المشرفة، و لا تغلیظ فی الأطراف و لا فی قتل الأقارب» (همان )
یعنی:
1- اگر کسی قتل را در ماههای حرام: رجب و ذی القعده و ذی الحجّه و محرم، مرتکب شود، پس بر او یک دیه و ثلث است از هر جنسی که باشد، به جهت تغلیظ و تشدید.
و همچنین است اگر در حرم مکۀ معظمه مرتکب قتل شود. ولی حرم مدینه منوّره و همچنین بقیه مشاهد مشرفه، به مکّۀ معظمه ملحق نمی‌شود.
2- در اعضاء بدن و همچنین در قتل نزدیکان، تغلیظ وجود ندارد و دیه به جهت آن افزایش نمی‌یابد.
دفاع در ماههای حرام جایز است
علاوه بر تشدید دیه، در این چهار ماه جنگ نیز کنار گذاشته می‌شود. یکی از ثمرات این مقررات، ایجاد و افزایش امنیت عمومی به خصوص برای افرادی است که قصد حج یا عمره رجبیه دارند، می‌باشد.
و اگر کسانی علی رغم ممنوعیت جنگ، در این‌ماه‌ها به آن مبادرت ورزند، در این صورت بر آنانی که مورد هجوم واقع شده‌اند، جنگ دفاعی ممنوعیت ندارد. و بر همین مطلب تصریح دارد استفتاء ذیل:
س 77- در چه صورت حرمت ماههای حرام شکسته و مسلمین می‌توانند جنگ کنند؟
ج- در جنگ دفاعی هر موقع که دفاع واجب باشد باید بر آن اقدام شود اگر چه در ماه حرام باشد.
(استفتائات امام خمینی، ج 1، ص: 516)
1392/10/14