در حاشیه انتشار کتاب حکم شرعی دشنام و بهتان به قلم یادگار امام

مقدمه پرتال امام خمینی(س): در روزهای گذشته چاپ اول کتاب بررسی حکم شرعی دشنام و بهتان، به قلم سید حسن خمینی، بوسیله موسسه چاپ و نشر عروج وابسته به موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) منتشر شد. این اثر ارزشمند دارای دو بخش است: بخش اول: تبیین موضوع که شامل سه فصل است: فصل اول: تبیین" سبّ" و واژه های مرتبط : الف) واژه ی سبّ ب) واژه ی شتم ج) واژه ی فحش د) واژ ه ی هُجر ه) واژه ی قذف و) واژ ه ی لعن ؛ فصل دوم: اقسام"سبّ" : تقسیم اول: تقسیم"سبّ" بر حسب متعلّق / تقسیم دوم: تقسیم " سبّ" بر حسب موارد استثناء شده /تقسیم سوم: تقسیم "سبّ" بر حسب مضمون کلام / تقسیم چهارم: تقسیم "سبّ" بر حسب مخاطب؛ فصل سوم: جمع بندی معنای"سبّ" و تبیین قید های دخیل در آن؛

بخش دوم: تبیین حکم که دارای سه فصل است: فصل اول: ادله تحریم"سبّ" : ا) اجماع(بررسی اقوال فقها) /۲) حکم عقل/ ۳) آیات کریمه/ ۴) روایات مأثوره ؛ فصل دوم: "سبّ" در مقام تقاصّ و مقابله به مثل: ادله جواز"سبّ" در مقام تقاصّ :۱) آیات کریمه /۲) روایات مأثوره ؛ فصل سوم: " سبّ" در موارد خاصّ: ادله جواز"سبّ" در موارد خاص: ۱) آیات کریمه/ ۲) روایات مأثوره /۳) سیره و رفتار معصومان(ع) خاتمه: تفاوت میان سبّ و لعن: نکته اول: تمایز لعن و سبّ در برخی روایات ؛ نکته دوم: تفاوت لغوی معانی لعن و سبّ ؛ نکته سوم: سخنی در مورد حقیقت لعن جمع بندی تفاوت میان سبّ و لعن 

در ادامه متن کامل مقدمه به قلم یادگار امام، آیت الله سید حسن خمینی که در جهت توضیح کتاب نوشته شده است از نظر می گذرد: بسم الله الرحمن الرحیم کان رجل عند رسول الله صلی الله علیه وآله من اهل الیمن وأراد الانصراف إلی اهله فقال یا رسول الله أوصنی فقال أوصیک الا تشرک بالله شیئا ولا تعص والدیک ولا تسب الناس

در سال های گذشته مباحثی در سلسله درس های خارج فقه مطرح شده که آنها با عنوان کلی تر «فقه هنر» دسته بندی شده که مباحث غنا، مجسمه سازی، نقاشی و حفظ آثار تاریخی و برخی از احکام فیلم، شعر، رقص و اختلاط زن و مرد و تشبّه ایشان به یکدیگر را در بر می گرفت. در این مباحث البته درخصوص «مدح من با یستحقّ المدح» و «دمّ من لا یستحق الذمّ» هم به طور مفصّل بحث شده است. ناگفته پیداست که در بحث هنر، مسئله طنز نیز مطرح است که پیوندی با بحث استهزاء دارد، به همین جهت به بررسی فقهی حکم استهزاء نیز مبادرت شده است. از همین جا بود که بحث سبّ و دشنام نیز مورد توجّه قرار گرفت چرا که در مواردی این رذیله اخلاقی می تواند دیوار به دیوار بحث استهزاء باشد. 

آن چه در دست شماست متن درس های مرتبط با موضوع دشنام است و امید است که مباحث دیگر «فقه هنر» (که تدریس آنها پایان یافته و صوت آنها موجود است) نیز در آینده تنظیم شود و به صورت مکتوب تقدیم اهل فن قرار گیرد.
همچنین نکته ای که باید در این مقدمه مورد توجّه قرار گیرد، آن است که در مباحث فقها، بحث «بهتان به اهل بدعت» پیوند خاص با «دشنام به ایشان» دارد؛ چرا که روایتی از داود بن سرحان (که البته خواهیم گفت دچار کژفهمی شده است) به مستندی برای حکم جواز در هر دو مورد تبدیل شده است. همین مسئله باعث شد تا به بحث «بهتان به اهل بدعت» پرداخته شود و موضوع در ضمن مباحث سبّ و دشنام بررسی گردد. 

در مجموع، مکتوب پیش روی شما، تنظیم شده مباحثی است که در طول سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ در حوزه علمیه قم (در 36 جلسه درسی) ارائه شده است. پایه بحث های فقه همانند اکثر بزرگان معاصر بر اساس مباحث کتاب مکاسب محرمه شیخ انصاری است که البته با اندکی تغییر و انتخاب موضوعات متناسب با یکدیگر، آنها دسته بندی شده و مورد بحث قرارگرفته است.