امام راحل معتقد بود وقتی تبعیت از وعده الهی در کار باشد، پیروزی حتمی است

پرتال امام خمینی (س): مصاحبه ۲۴ / مرتضی مقتدایی:

آیت الله مرتضی مقتدایی، از شاگردان امام خمینی و مدیر شورای عالی حوزه علمیه خواهران کشور، عضو شورای عالی حوزه علمیه قم، عضو جامعه مدرسین و رئیس اسبق دیوان عالی کشور و دادستان کل کشور است. ایشان که از اساتید درس خارج حوزه علمیه قم است که به تاثیر خداباوری و اعتماد امام خمینی به وعده الهی در مبارزه با ظلم پرداخت.

موضوع گفت  وگوی ما درباره ایمان و اعتماد به وعده های الهی از سوی حضرت امام خمینی (ره) است. در ابتدا از منظر قرآن کریم به اهمیت این موضوع بپردازید.

سؤال بسیار باارزشی است. اینکه حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه به وعده های الهی اعتماد داشت و بدان عمل می کرد. این موضوع مصاحبه ما است. درباره این موضوع لازم است در ابتدا توضیحی را عرض کنم و سپس پاسخ سؤال شما را بدهم. خداوند در سوره یوسف آیه 67 از حضرت یعقوب پیامبر علیه السلام مطلبی را نقل می کند و می فرماید: «وَقَالَ یا بَنِی لَا تَدْخُلُوا مِنْ بَابٍ وَاحِدٍ وَادْخُلُوا مِنْ أَبْوَابٍ مُتَفَرِّقَه وَمَا أُغْنِی عَنْکُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَیءٍ إِنِ الْحُکْمُ إِلَّا لِلَّهِ عَلَیهِ تَوَکَّلْتُ وَعَلَیهِ فَلْیتَوَکَّلِ الْمُتَوَکِّلُونَ / یعقوب گفت: فرزندان من! از یک در وارد نشوید؛ بلکه از درهای متفرّق وارد گردید تا توجه مردم به سوی شما جلب نشود! و من با این دستور، نمی توانم حادثه ای را که از سوی خدا حتمی است، از شما دفع کنم. حکم و فرمان تنها از آنِ خداست. بر او توکّل کرده ام و همه متوکّلان باید بر او توکّل کنند.»

توجه شما را به این بخش از آیه جلب می کنم که می فرماید: «إِنِ الْحُکْمُ إِلَّا لِلَّهِ عَلَیهِ تَوَکَّلْتُ وَعَلَیهِ فَلْیتَوَکَّلِ الْمُتَوَکِّلُونَ» یعنی همه امور بر اساس تقدیر الهی صورت می گیرد. حکم و فرمان همه امور به دست خداوند است و ما جز توکل به خداوند کار دیگری نمی توانیم انجام بدهیم. هر مؤمنی موظف است در مقابل پیشامدها به خدا توکل کند. هر رخدادی که برای بشر پیش می آید، همگی منوط به اراده حضرت حق می باشد. هیچ حادثه ای واقع نمی شود، مگر اینکه تقدیر و مقدر الهی در آن باشد.

هر انسان مؤمن واقعی بیش از اسباب و وسایل باید امور را مستند به مقدرات پروردگار بداند. مؤمن واقعی چنین کسی است. یعنی نمی گوید سبب این آتش سوزی فلان مسئله است؛ بلکه باید بگوید چون اراده خدا در آن بود و خداوند مقدر کرده، این حادثه رخ داده است. تمام امور جاری را باید مستند به اراده حق بدانیم. گردش خورشید و ماه و ستاره ها و تمام افلاک آسمانی به دست مستقیم باری تعالی است. اگر شب و روز می شود، اگر هوا سرد و گرم می شود، اگر بارندگی رخ می دهد، اگر برف می بارد، اگر طوفان می آید و... همگی بستگی به اراده پروردگار و مقدر حضرت حق دارد. هیچ اراده ای تأثیرگذار در امور جاری عالم نیست. همان طور که قاعده عقلی می گوید: «لا مؤثر فی الوجود الا الله». تمام تأثیر و تأثر به دست پروردگار می باشد و ما باید این ها را مقدر باری تعالی و منسوب به او بدانیم. وقتی حضرت یعقوب علیه السلام اطلاع پیدا کرد که حضرت یوسف علیه السلام زنده است و در مصر سلطنت دارد، فرزندانش را به ملاقات و دیدار برادرشان فرستاد. وقتی خواستند از حضرت یعقوب علیه السلام جدا بشوند، به آنان فرمود: «قَالَ یا بَنِی لَا تَدْخُلُوا مِنْ بَابٍ وَاحِدٍ وَادْخُلُوا مِنْ أَبْوَابٍ مُتَفَرِّقَه وَمَا أُغْنِی عَنْکُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَیءٍ إِنِ الْحُکْمُ إِلَّا لِلَّهِ عَلَیهِ تَوَکَّلْتُ وَعَلَیهِ فَلْیتَوَکَّلِ الْمُتَوَکِّلُونَ» وقتی می خواهید وارد مصر بشوید، از یک در وارد نشوید؛ چون به هر حال جوان و خوش هیکل بودند و ممکن بود آن ها را چشم بزنند و سوءقصدی به آنان بشود. به آنان فرمود که من نمی توانم شما را از حوادث روزگار و امور ناروایی که پیدا می شود، حفظ کنم. همه امور به دست خداوند است. تنها کاری که می توانم انجام بدهم این است که در این امور و حوادث به خدا توکل کنم. حضرت یعقوب یکی از پیامبران الهی بود. وقتی می خواست به فرزندانش سفارشی کند این طور می گوید که حکم از آن خداست و بس. بنابراین ما باید امور را مستند به اراده خدا بدانیم و از او کمک بخواهیم.

جایگاه ایمان راسخ به وعده های الهی و تبعیت محض از اوامر خداوند از منظر علما را بیان بفرمایید.

این مقام را علما الهی و عرفا، مقام فناء فی الله می نامند. یعنی انسان جذب ذات مقدس حق می شود. مؤمن واقعی در چنین مقامی به عینه می بیند که تمام امور به دست اوست. جز اراده خدا، هیچ اراده ای تأثیرگذار در عالم نیست. این یک واقعیتی است که هر مؤمنی باید به آن اعتقاد داشته باشد. ائمه اطهار علیهم السلام به تبع پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به این مقام و بلکه مقام اعلی فناء فی الله نائل آمده بودند. امور را به دست اراده خدا می دیدند و تسلیم محض امر او بودند. این یک وعده الهی است که در قرآن ذکر شده تمام امور مستند به مقدرات خدا است و ما باید از آن تبعیت کنیم و تسلیم محض اراده باری تعالی باشیم. پیامبر گرامی اسلام در جنگ هایی که پیش می آمد، اعتماد قطعی به خدا داشت و تسلیم محض اراده او بود.

در آیه دیگر خداوند می فرماید: «وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَمیعًا وَلا تَفَرَّقوا». این هم وعده الهی است؛ یعنی به ریسمان الهی چنگ بزنید و جدا نشوید. برخی گفته اند که مراد از «حبل الله» همان توسل به قرآن است. برخی دیگر گفته اند که مراد پیامبر گرامی اسلام است که باید آن را محور قرار داد و تابع بود. اما به طور کلی این معنا مراد می شود که به غیر از خداوند نباید متوجه کسی دیگری شد. فقط به خدا باید اعتماد و توکل کرد و توسل جست. بر این اساس همه کارها را نیز باید بر اساس این توکل پیش برد. اگر این توکل صورت بگیرد، خداوند متعال برای ما حالتی ایجاد می کند که بتوانیم به عالم وحدت نائل بشویم. وقتی همگی تسلیم اراده حق باشیم، برادری و اخوت در میان ما ایجاد می شود و وحدت ایجاد می گردد. با این اخوت و وحدت می توانیم در همه حوادث پیروز بشویم. وحدت سبب ایجاد اخوت می شود. پیامبر در جنگ ها دستور می داد که همه مسلمانان با هم متحد باشند. در واقع پیامبر میان مسلمانان از قبایل گوناگون اخوت و برادری ایجاد فرمود. نتیجه آن پیروزی اسلام بر کفر و شرک بود. در حقیقت وعده الهی با ایجاد وحدت تحقق پیدا کرد. فقط در جنگ احد برخی از مسلمانان مقداری تخلف کردند و شکست خوردند. با این حال در دیگر جنگ ها مسلمانان پیروز میدان بودند و این نبود مگر به برادری و وحدت میان مسلمانان. این روش پیامبر در مقابل دشمنان بود که اغلب با پیروزی همراه می شد.

از نظر شما حضرت امام خمینی (ره) در کجا و چگونه این ایمان به وعده های الهی را متجلی ساخت؟

به تبعیت از وعده الهی امام امت حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه، ضد حکام ظالم قیام کرد و نتیجه پیروزی حق بر باطل بود. امام امت نیز همانند پیامبر گرامی اسلام، میان امت مسلمان وحدت کامل و اخوت ایجاد فرمود. در اثر این اتحاد توانست نظام شاهنشاهی را ساقط کند و یک نظام جمهوری اسلامی تأسیس فرماید. همان طور که پیامبر گرامی در جنگ ها به وعده الهی ایمان کامل داشت و به دستورات خدا عمل کرد، امام امت نیز در دوره معاصر بر اساس وعده الهی در نهضت اسلامی به پیروزی رسید. اگر این اتحاد و برادری و اخوت در آن دوره بین مردم و امت اسلامی ایجاد نمی شد، امکان نداشت نظام شاهنشاهی سقوط کند و به جای آن نظامی اسلامی با عنوان جمهوری اسلامی تأسیس و مستقر گردد. در جای دیگر که امام امت به همین وعده عمل کرد در جنگ تحمیلی بود. در جنگ تحمیلی که تمام دشمنان با هم علیه کشور ما متحد شدند، جنگ نابرابری در مقابل ایران صورت گرفت. در آن جنگ امام امت موفق شد میان مسلمانان اتحاد ایجاد کند تا تمام امت اسلامی یکپارچه در مقابل دشمن فاسق، یعنی صدام ایستادگی کنند. این اتحاد و وحدت و اخوت موجب شد که دشمنان نتوانند در مقابل اراده مردم پیروز بشوند و شکست خوردند. جنگ هشت سال طول کشید، اما با وحدت و برادری و اخوت بین امت اسلامی توانستند مقاومت کنند تا دشمن را شکست بدهند و نظام جمهوری اسلامی را حفظ کنند. این نظام پس از جنگ تحمیلی سرفرازتر از قبل از جنگ نابرابر، ظاهر شد. اکنون این نظام پُربرکت طرفدارانی در برابر کافران و فاسقان دارد که بی سابقه است. الان هم مقام معظم رهبری دامت برکاته به تبع از امام امت از همین وعده الهی تبعیت می کند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با وعده الهی در جنگ ها به پیروزی رسید. امام امت و رهبری نیز با همین وعده و تبعیت از آن پیروز شدند.

آیا ایمان به وعده های الهی صرفاً نتیجه های اخروی دارد یا اینکه انسان مؤمن در همین دنیا می تواند نتایج آن را به عینه مشاهده کند؟

وقتی تبعیت از وعده الهی در کار باشد، پیروزی حتمی است. وعده الهی این است که امت در مقابل دشمنان متحد باشد. امت اسلامی نباید از دشمنان تبعیت کند، بلکه باید از دستورات الهی تبعیت کند. وعده الهی همین بود که با اراده حضرت حق، امت اتفاق پیدا می کند و اخوت میان آنان ایجاد می شود تا در مقابل ظالمین ایستادگی کنند و بر آن ها پیروز بشوند. خداوند می فرماید: «وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَمیعًا وَلا تَفَرَّقوا» باید به ریسمان الهی چنگ زد و هیچ تفرقه ای در میان امت اسلامی وجود نداشته باشد. محور باید قرآن و امام باشد. وقتی همه تابع یک محور بشوند و اعتنایی به محورهای دیگر نداشته باشند، پیروزی الهی حتمی خواهد بود.

به هیچ وجه نباید به وعده های دشمنان اعتنایی کرد؛ ما وحدتی می خواهیم که موجب اخوت و برادری باشد. اگر به وعده های دشمنان توجه کنیم، دیگر نمی توانیم با همدیگر متحد باشیم و اینجاست که تفرقه صورت می گیرد. تمام مسلمانان باید یک دل، همراه و متحد باشند. باید آگاه باشیم که وعده های دشمنان تفرقه افکن است. نمی توان هم به وعده های دشمنان توجه کنیم و هم با همدیگر متحد باشیم. بنابراین اتحاد و وحدت لازمه پیروزی الهی است.

توصیه شما به مسئولین نظام جمهوری اسلامی ایران چیست؟

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله به وعده الهی عمل فرمود و تمام مسلمانان را با همدیگر برادر کرد و توانست بر دشمنان اسلام غلبه کند. الان هم اگر مسئولین بخواهند در مقابل دشمنان ایستادگی کنند، باید در میان خود این اتحاد و اخوت را هم باور داشته باشند و هم بدان عمل کنند. امروزه ملت ما دشمنان زیادی دارد. تحریم های ظالمانه علیه ملت ما فراوان است. بحمدالله امروزه مقام معظم رهبری به تبعیت از همین وعده الهی در برابر مستکبرین ایستاده و امت را علیه استکبار یکپارچه کرده است. ایشان به وحدت میان همه مسلمانان باور دارد و در تلاش برای این اتحاد می باشد. بارها در خطابه های خود به همه امت اسلامی فرمود که به وعده های دشمنان گوش فرا ندهند و در برابر آنان متحد بشوند. بحمدالله تاکنون این تحریم ها و وعده های توخالی دشمنان نتوانسته است ملت ما را از هم متفرق کند و این یکی از برکات و عنایات خداوند متعال می باشد. همه ملت با اتحاد و برادری و مقاومت در مقابل این تحریم های ظالمانه ایستاده اند و نگذاشته اند دشمنان به اهداف شوم خود برسند. ان شاءالله پس از این هم با اتحاد و برادری به پیروزی کامل برسیم و مشکلات هم رفع بشود و دشمنان خود را به طور کامل مأیوس کنیم. در نهایت این نظام را به دست صاحب اصلی خود، یعنی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف برسانیم.