پرتال امام خمینی (س): آزادسازی بستان و هفتاد روستای اطراف آن که صدام به هنگام اشغالش تبلیغات گسترده ای به راه انداخته بود، در دستور کار دومین عملیات موفق پس از ثامن الائمه علیه السلام قرار گرفت.نام این عملیات را که قرار بود در هشتم آذر ماه سال ۶۰ اجرا شود، طریق القدس گذاشتند.
یعقوب زهدی فرمانده توپخانه سپاه پاسداران در دوران دفاع مقدس در خصوص فلسفه نامگذاری این عملیات گفته است:
"زمانی‌که عملاً طرح‌ریزی عملیات برای آزادسازی سرزمین های غرب سوسنگرد و شهر بستان در اواسط مهر ۱۳۶۰ آغاز شد، از عنوان طرح کربلای یک برای اسم این عملیات استفاده می شد. اما به محض آغاز اجرای عملیات، نام طریق‌القدس برای آن برگزیده شد. با توجه به اینکه در آن ایام، دولت عربستان در پی برگزاری کنفرانس «فاس» با حضور سران کشورهای مسلمان به منظور پرداختن به مسائل فلسطین بود و بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران، نتیجه عملی این همایش را حمایت از رژیم اسرائیل و تضعیف عملی فلسطینی‌ها ارزیابی می کردند، بنابراین نام این عملیات، «طریق القدس» گذاشته شد تا نشان داده شود که سرزمین های اشغالی فلسطینی ها، فقط با برگزاری جلسه و همایش و یک نشست و برخاست آزاد نمی شود، بلکه با انسجام ملت فلسطین و با انجام یک سلسله عملیات نظامی از سوی کشورهای اسلامی، می توان امید داشت تا سرزمین های فلسطین از چنگال اسرائیل آزاد شوند."
برنامه ریزی ها انجام شد و طریق القدس به منظور آزادسازی شهر «بُستان» و تأمین مرز و دسترسی به هورالهویزه طراحی شد. عملیاتی که ارتش و سپاه اقدام مشترکی در آن داشتند. ساعت سی دقیقه بامداد هشتم آذر ماه سال ۶۰ با رمز یا حسین علیه السلام، طریق القدس آغاز شد. نیروهای پیاده یگان های سپاه از میادین مین و مواضع دشمن در چندین محور به طور همزمان به ویژه در منطقه عمومی بستان و غرب سوسنگرد عبور کردند.
در کتاب تحلیل عملیات طریق‌القدس در خصوص تحرکات ایران برای آغاز عملیات طریق القدس چنین آمده است:
"با قرار گرفتن عقربه ساعت روی ساعت ۰۰:۳۰ ناگهان صدای غرش توپ ها و غریو شلیک موشک های کاتیوشا مانند رعد در فضا پیچید. این اجرای یک آتش سنگین توپخانه بود که برابر طرح لشکر ۱۶ زرهی توسط تیپ سه آن لشکر در منطقه کرخه کور برای فریب دشمن اجرا می شد."
زهدی عملیات را چنین تشریح کرده است:
"عمده ترین دلیل انتخاب منطقه بستان برای انجام دومین عملیات بزرگ جمهوری اسلامی ایران علیه ارتش صدام، تناسب زمین و وسعت این منطقه عملیاتی با توان رزمی موجود رزمندگان اسلام در آن دوره زمانی بود. این مساله پس از شناسایی های مستمر که از ماه ها قبل بر روی این منطقه در حال انجام بود، مشخص شد. برنامه ریزان عملیات به دنبال ناحیه ای از حضور قوای دشمن می گشتند که بتوانند با حمله به آن، دست به عملیاتی با یک موفقیت و پیروزی قطعی بزنند و پس از بیرون راندن دشمن از سرزمین ایران در آن ناحیه، بتوانند با کمک عوارض و موانع طبیعی زمین مورد نظر، سرزمین تصرف شده را حفظ کرده و دشمن را از باز پس‌گیری آن، مأیوس کنند. بنابراین شرایط جغرافیایی این منطقه، می‌توانست پس از تصرف آن، طول خط پدافندی قوای اسلام را کاهش داده و خط جدید دفاعی مناسب تری را به وجود آورد. تا با آزاد شدن یگان هایی که در پدافند بودند، انجام عملیات بعدی تسهیل شود."
شهید حاج قاسم سلیمانی که فرماندهی لشکر ۴۱ ثارالله را عهده دار بود درباره طریق القدس گفته است:
"در همان ساعت اول نیروهای تیپ کربلا که تازه تأسیس شده بود، گردان نجف‌آباد به فرماندهی شهید اکبری و گردان اهواز به فرماندهی حسین کلاه‌کج و نیروهای تیپ تازه تأسیس عاشورا در مگاسیس و امام‌زاده زین‌العابدین موفق نشده بودند. با زمین‌گیر شدن گردان اهواز، مرتضی قربانی از من خواست که این کار را انجام بدهم. تیربارهای دشمن بی‌وقفه شلیک می کردند و برای لحظاتی امکان پیشروی را از پرسنل گردان گرفتند.
نبرد طریق القدس در محور جنوب کرخه به اوج رسیده بود. عراقی ها قصد نداشتند حتی به یک نفر از رزمندگان خودی اجازه عبور از خاکریزشان را بدهند. هر لحظه یکی از افراد گردان روی زمین می افتاد. علاوه بر تیربارها، دشمن با انواع و اقسام سلاح های کوچک و بزرگ منطقه را می کوبید. اینک تعداد شهدای گردان ابوالفضل به مرز بیست نفر رسیده بود."
طی این عملیات بستان به آزادسازی رسید، و نتایجی همچون قطع ارتباط بین نیروهای دشمن در شمال غربی و جنوب غربی خوزستان (جاده فکه ـ جفیر)، آزاد سازی ۷۰ روستای منطقه و ۵ پاسگاه مرزی، تصرف و تامین تنگه چزابه، تامین مرز مشترک و دسترسی به هورالهویزه، پاکسازی ۸۰۰ کیلومتر مربع از لوث وجود دشمن به دست آمد. همچنین ۱۸۰ دستگاه تانک و نفربر، ۲۰۰ دستگاه خودرو، ۱۳ فروند هواپیما و چهار فروند هلی کوپتر از تجهیزات دشمن منهدم شد. ۴۵ گردان و گروهان از ۱۲ تیپ و نیروهای کماندویی لشکر ۵ مکانیزه از هم پاشیده شد و در کل تعداد کشته و زخمی های دشمن بیش از ۳۵۰۰ نفر بود.
سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی ایران در این نبرد غنائمی همچون ۱۰۰ دستگاه تانک، ۱۵۰ دستگاه بولدوزر و ماشین آلات مهندسی، ۱۹ قبضه توپ ۱۵۲ میلی متری، ۷۰ دستگاه نفربر، ۷۰ قبضه ضد هوایی، مقدار بسیار زیادی از انواع سلاح و مهمات، ۲ قبضه شلیکا همراه با خودرو مربوطه و ۲۵۰ دستگاه خودرو به دست آوردند.
امام خمینی(س) در هشتم آذرماه سال ۶۰ در پیامی خطاب به آیت الله سید علی خامنه ای، مرحوم قاسمعلی ظهیرنژاد، شهید علی صیاد شیرازی و محسن رضایی، پیروزی لشکریان اسلام در این عملیات را تبریک گفت. متن پیام امام به شرح زیر است:
"بسم اللّه الرحمن الرحیم
جناب آقای حاج سید علی خامنه ای رئیس جمهوری محترم اسلامی ایران؛ تیمسار سرتیپ ظهیرنژاد رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران؛ سرکار سرهنگ علی صیاد شیرازی فرماندۀ نیروی زمینی؛ جناب آقای محسن رضایی فرماندۀ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: اِنْ تَنْصُرُوا اللّه‌َ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ اَقْدامَکُمْ[1]
تلگراف های شریف که بشارت پیروزی قوای مسلح شجاع را بر قوای شیطان امریکایی صدامیان که با هجوم ظالمانۀ خود فتح قادسیه را به مغزهای تهی از ایمانِ به غیب وعده می دادند، واصل گردید. اتکا به مسلسل و تانک، و غفلت از خداوند قادر و جنود الهی،انسانها را به ورطۀ هلاکت و فضاحت می کشاند.
آنانکه رمز پیروزی را مجهز به جهاز شیطانی و «میگ»ها[۲]و «میراژ»ها[۳] می دانند و ایمان به غیب و خداوند قادر را به حساب نمی آورند و دم از پیروزی قادسیه[۴] می زنند و رمز پیروزی قادسیه و مؤمنان صدر اسلام را باز نیافته‌اند و قدرت ایمان و شهادت طلبی را نمی فهمند، باید با شکست مفتضحانه روبرو شوند و گوشمالی الهی ببینند. اینان از پیروزی های صدر اسلام ـ که پیروزی ایمان و خون بر شمشیر و قوای جهنمی بود ـ باید عبرت بگیرند. مردم ایران و ارتش و سپاه و بسیج و سایر قوای نظامی و غیرنظامی برای حفظ اسلام و کشور اسلامی و رسیدن به لقاء اللّه دفاع می کنند، و فرق است بین این عزیزان و آن گولخوردگان که برای مقاصد پلید امریکا و وابستگان آن به جنگ برضد اسلام و قرآن مجید برخاسته اند. آنچه برای اینجانب غرورانگیز و افتخارآفرین است روحیۀ بزرگ و قلوب سرشار از ایمان و اخلاص و روح شهادت طلبی این عزیزان ـ که سربازان حقیقی ولی‌اللّه الاعظم ـ ارواحنا فداه ـ هستند، و این است فتح الفتوح. من به ملت بزرگ ایران و به فرماندهان شجاع قبل از آنکه پیروزی شرافتمندانه و بزرگ خوزستان را تبریک بگویم، وجود چنین رزمندگانی را که در دو جبهۀ معنوی و صوری و ظاهر و باطن از امتحان سرافراز بیرون آمده اند، تبریک می گویم.
مبارک باد بر کشور عزیز ایران و بر ملت شریف، رزمندگانی چنین قدرتمند و عاشقانی چنین محو جمال ازلی و سربازانی چنین دلباخته که شهادت را آرزوی نهایی خود و جانبازی در راه محبوب را آرمان اصیل خویش می دانند. افتخار بر رزمندگانی که جبهه های نبرد را با مناجات خویش و راز و نیاز با محبوب خود عطرآگین نمودند. فخر و عظمت بر جوانان عزیزی که در راهی قدم برداشته و پاسداری از مکتبی می کنند که شکست ناپذیر و سرتاپا پیروزی است. و ننگ بر آنان که در راهی جان خود را هدر می دهند و عِرض و آبروی خود را می برند که پیروزیشان شکست و زندگیشان ننگ‌آفرین است.
اینجانب از فرماندهان محترم و رزمندگان عزیز قوای مسلح نظامی و انتظامی، ارتش و سپاهی و بسیج مستضعفان و ژاندارمری و شهربانی و عشایر محترم و نیروهای نامنظم و مردمی تشکر و قدردانی می کنم. درود بر شما و همه آنان که برای اسلام و کشور عزیز خود حماسه می آفرینند. از خداوند تعالی پیروزی نهایی رزمندگان اسلام و سلامت و سعادت همگان را خواهانم. والسلام علیکم و رحمة‌اللّه و برکاته.
روح اللّه الموسوی الخمینی"
(صحیفه امام؛ ج ۱۵، ص ۳۹۴-۳۹۵)
۱ ـ سورۀ محمد ص، آیۀ ۷: «اگر خدا را یاری کنید، خدا شما را یاری می کند و گامهایتان را استوار می گرداند».
۲ ـ میگ، نوعی هواپیمای جنگی روسی.
۳ ـ میراژ، هواپیمای جنگی و پیشرفتۀ فرانسوی.
۴ ـ قادسیه، یکی از جنگ های مسلمین با ایرانیان بود که به پیروزی لشکریان اسلام انجامید و صدام حسین جنگ تحمیلی عراق علیه ایران را جنگ قادسیه نامید!