تبدل تقلید از دیدگاه امام خمینی (س)

تبدل تقلید

تبدل تقلید از دیدگاه امام خمینی (س)

در تعریف تقلید، تحریرالوسیله آورده است: «التقلید هو العمل‏ مستنداً إلی فتوی فقیه معیّن» (۱) یعنی تقلید، عمل کردن به استناد فتوای فقیه معیّن است.

امام خمینی (س) در آثار فقهی خویش متعرض حکم صور مختلف عدول از مجتهدی به مجتهد دیگر شدهاند. در این میان فرع عدول به حی مساوی در دو نسخهی متفاوت تحریر متعارض است که چنانچه خواهد آمد منجر به استفتاء از حضرت ایشان گردید.

عدول به میت و تقلید ابتدایی از او

در تحریرالوسیله آمده است: «لا یجوز تقلید المیت ابتداء». (۲) یعنی: تقلید میّت ابتداءً جایز نیست. بنا بر این عدول از مجتهد حی به مجتهد میت در صورتی که تقلید ابتدایی بوده و مصداق بقا بر میت نباشد جایز نیست.

عدول به میت و بقا بر تقلید او

در باره بقا بر تقلید میت در تحریرالوسیله مینویسند:

«نعم یجوز البقاء علی تقلیده بعد تحقّقه بالعمل ببعض المسائل مطلقاً، و لو فی المسائل التی لم یعمل بها علی الظاهر». (۳) یعنی: البته بقا بر تقلید میّت بعد از تحقق آن - به اینکه به بعض مسائل عمل کرده باشد- در تمام مسائل حتی در مسائلی که عمل نکرده، ظاهراً جایز است.

عدول از میت به حی

مقلد ضمن این که می‏تواند بر تقلید از مجتهد میت ادامه دهد همچنین میتواند از مجتهد میتی که از وی تقلید میکرده است به مجتهد زنده اعلم (از بقیه مجتهدین زنده) رجوع کند و احتیاط (مستحب) رجوع نمودن به او است. و احتیاط (واجب) آن است که بعد از تقلید از مجتهد زنده، دوباره به میّت رجوع نکند (۴)

عدول از حی به حی

عدول از مجتهد زنده پس از تحقق یافتن تقلید، به مجتهد زنده دیگری که با او مساوی است، جایز است و اگر دومی اعلم باشد احتیاط (واجب) آن است که عدول نماید. (۵) البته در نسخه دیگر تحریر در خصوص عدول به مجتهد مساوی تعبیر یه «لا یجوز» آمده است. همین امر سبب شده است که به شرح آتی مورد استفتاء واقع شد که حضرت امام «عدول به مساوی جایز نیست علی الاحوط را» تأیید فرمودند. (۶)

(۱) خمینی، روح الله، موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳، المقدمة، مسألة ۲. التقلید

(۲) خمینی، روح الله، موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۵، المقدمة، مسألة ۱۳. ابتداء

(۳) خمینی، روح الله، موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۵، المقدمة، مسألة ۱۳. البقاء

(۴) خمینی، روح الله، موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۵، المقدمة، مسألة ۱۳. لایجوز

(۴) خمینی، روح الله، موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱ ، ص۵، المقدمة، مسألة ۱۳. لایجوز

(۵) خمینی، روح الله، موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۴، المقدمة، مسألة ۴. العدول

(۵) خمینی، روح الله، موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴، المقدمة، مسألة ۴. العدول

(۶) موسوعة الإمام الخمینی، ج ۳۲، استفتائات امام خمینی (س)، ج ۱، ص ۲۶، سؤال ۴۹