تقلید ابتدایی از دیدگاه امام خمینی (س)

تقلید ابتدایی

تقلید ابتدایی از دیدگاه امام خمینی (س)

تعریف

تعریف تقلید در تحریرالوسیله چنین آمده است: «التقلید هو العمل‏ مستنداً إلی فتوی فقیه معیّن» (۱) یعنی تقلید، عمل کردن به استناد فتوای فقیه معیّن است.

شرایط مرجع تقلید

مجتهدی که از او تقلید می شود علاوه بر قوه اجتهاد و فقاهت شرایط دیگری هم باید داشته باشد. صاحب عروه در این باره می نویسند: «یشترط فی المجتهد امور: البلوغ، و العقل، و الإیمان، و العدالة، و الرجولیّة، و الحرّیّة- علی‏ قول- و کونه مجتهداً مطلقاً، فلا یجوز تقلید المتجزّئ، و الحیاة، فلا یجوز تقلید المیّت ابتداءً، نعم یجوز البقاء کما مرّ، و أن یکون أعلم فلا یجوز علی الأحوط تقلید المفضول مع التمکّن من الأفضل، و أن لا یکون متولّداً من الزنا، و أن لا یکون مقبلاً علی الدنیا و طالباً لها، مکبّاً علیها، مجدّاً فی تحصیلها، ففی الخبر: «من کان من الفقهاء صائناً لنفسه، حافظاً لدینه، مخالفاً لهواه مطیعاً لأمر مولاه فللعوامّ أن یقلّدوه». (۲)

امام خمینی (س) در تعلیقات خویش بر عروه، در باره شرط اجتهاد مطلق، جواز تقلید از مجتهد متجزی در آنچه که در آن مجتهد است را پذیرفته و می نویسند: «الظاهر جواز تقلیده فیما اجتهد فیه»؛ همچنین عدم جواز تقلید از مفضول را مقید به اختلاف فتوای مجتهد افضل با مفضول دانسته و مرقوم می دارند: «مع اختلاف فتواه فتوی المفضول». و شرط عدم اقبال به دنیا را «علی الاحوط» پذیرفته اند. (۳)

علمای امامیه

امام خمینی (س) در این رابطه می نویسند: «لا یجوز تقلید المیت ابتداء. نعم یجوز البقاء علی تقلیده بعد تحقّقه بالعمل ببعض المسائل مطلقاً، و لو فی المسائل التی لم یعمل بها علی الظاهر». (۴) یعنی: تقلید میّت ابتداءً جایز نیست. البته بقا بر تقلید میّت بعد از تحقق آن- به اینکه به بعض مسائل عمل کرده باشد- در تمام مسائل حتی در مسائلی که عمل نکرده، ظاهراً جایز است و می‏تواند به مجتهد زنده اعلم رجوع کند و احتیاط (مستحب) رجوع نمودن به او است.

(۱) خمینی، روح الله، موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۳، تحریرالوسیلة، ج ۲، ص ۳، المقدمة، مسألة ۲. التقلید

(۲) خمینی، روح الله، موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۴، العروة الوثقی مع تعالیق الإمام الخمینی(س)، ج ۱، ص ۶، مسألة ۲۲. المجتهد

(۳) خمینی، روح الله، موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۴، العروة الوثقی مع تعالیق الإمام الخمینی(س)، ج ۱، ص ۶، مسألة ۲۲، حاشیه ۲ یا ۳ یا ۴.

(۴) خمینی، روح الله، موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۳، تحریرالوسیلة، ج ۲، ص ۵، المقدمة، مسألة ۱۳. المیت