کفاره ی نذر
کفاره ی نذر از دیدگاه امام خمینی (س)
کفاره نذر به سبب ارتکاب گناه حنث نذر بر انسان واجب می شود؛ و پرداخت کفاره مجوز حنث نذر نیست.
تعریف نذر
نذر یعنی التزام به کاری، برای خداوند متعال به نحو مخصوص، که فقط با خواندن صیغه منعقد می شود نه به صرف نیت. (۱)
صیغه نذر
صیغه نذر لفظی است که معنای آن، قرار دادن انجام یا ترک کاری بر ذمه خود باشد برای خدای متعال، مثلاً بگوید: «برای خدا بر من است که روزه بگیرم»؛ یا «برای خدا بر من است که شراب خوردن را ترک کنم». (۲) یا بگوید: «برای خدا بر من است که اول ماه روزه بگیرم» یا بگوید«برای خدا بر من است که این ماه رمضان مسافرت نروم»
حنث نذر و حکم آن
«نذر مانند قسم است در این که اگر به انجام کاری تعلق گرفته باشد، از قبیل روزه یا نماز یا صدقه یا غیر آن، و برای انجام آن، وقت تعیین شده باشد، وقت متعین گشته و با ترک عمل در آن وقت، حنث نذر تحقق می یابد و به واسطه ترک عمل در زمان معین، کفاره واجب می شود و اگر آن عملی که انجام آن در زمان معین نذر شده است روزه باشد قضا آن نیز واجب است بنا بر اقوا؛ و اگر نماز باشد آن را قضا می کند بنا بر احوط؛ و اما اگر غیر از نماز و روزه باشد ظاهر آن است که قضا ندارد.
و اگر برای انجام کاری که نذر شده است وقت تعیین نشده باشد زمان وفا به نذر و انجام آن کار، تمام عمر فرد نذر کننده است و تأخیر آن تا وقتی که گمان به مرگ پیدا می شود جایز است و آن هنگام مضیق می گردد. حنث نذر هم به ترک آن در همه عمر محقق می شود.
این در صورتی است که منذور و متعلق نذر انجام عمل باشد و اما اگر نذر بر ترک چیزی تعلق گرفته باشد پس حنث آن، در نذر موقت و دارای زمان معین، به انجام آن عمل در همان وقت مشخص، محقق می شود هرچند که یک بار باشد. و حنث نذر مطلق هم به انجام آن و لو یک بار در همه عمر تحقق می یابد. و اگر بجا آورده شود حنث نذر اتفاق افتاده و نذر منحل می شود.» (۳)
پس وفا به نذر بعد از انعقاد آن لازم و واجب است؛ و شکستن نذر که به آن حنث نذر گویند جایز نیست و در صورت حنث نذر کفاره واجب می شود. و علاوه بر کفاره در بعض موارد قضا نیز واجب است که شرح آن گذشت.
«حنث موجب کفاره وقتی تحقق پیدا می کند که مخالفت با نذر از روی اختیار باشد. پس اگر از روی نسیان یا جهل یا اضطرار یا از روی اکراه مرتکب شود کاری را که ترک آن را نذر کرده است، کفاره ای بر گردن او نیامده است بلکه ظاهراً نذر او به واسطه آن، منحل نشده است و بعد از ارتفاع عذر، ترک آن واجب است اگر نذرش مطلق بوده است و یا این که از زمان نذر باقی مانده باشد اگر موقت است.» (۴)
(۱) موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۳، تحریرالوسیلة، ج ۲، ص: ۱۲۴، القول فی النذر، مسألة ۱. النذر
(۲) موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۳، تحریرالوسیلة، ج ۲، ص: ۱۲۴، القول فی النذر، مسألة ۱. الصیغة
(۳) موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۳، تحریرالوسیلة، ج ۲، ص: ۱۳۲، القول فی النذر، مسألة ۲۵. النذر
(۴) موسوعة الإمام الخمینی، ج ۲۳، تحریرالوسیلة، ج ۲، ص: ۱۳۲، القول فی النذر، مسألة ۲۶. الحنث