اعاده معدوم از نگاه امام خمینی (س)

اعاده معدوم

اعاده معدوم از نگاه امام خمینی (س)

در نگاه امام خمینی (س) بحث از اعاده معدوم از جمله مسائلی است که مورد اخلاق متکلمان و حکما می باشد. به اعتقاد ایشان اعاده معدوم امری محال می باشد؛ زیرا لازمه آن متخلخل شدن عدم در شخص واحد است (۱) و لازم می آید میان شیء و نفس آن شیء عدم واسطه شود. به اعتقاد امام خمینی (س)|امام از آنجا که متکلمان نتوانسته اند به شبهات منکرین معاد پاسخ دهند، به جواز اعاده معدوم قائل شده اند؛ در حالی که اعاده معدوم ممتنع است. یکی از شبهات منکرین معاد آن است که تحقق معاد، مستلزم اعاده معدوم است در حالی که اعاده معدوم محال است. متکلمان بر مبنای خودشان نتوانستند به این شبهه جواب دهند؛ لذا برخی از متکلمان منکر استحاله اعاده معدوم شدند و گفتند بدن معدوم نمی شود یا اینکه مثل بدن سابق ایجاد می شود؛ یعنی همین قدر که از ماده بدن اول و اجزاء آن باشد، برای معاد کفایت می کند.(۲)

امام خمینی (س) در آثار عرفانی خویش و با توجه به قاعده عدم تکرار در تجلی، اعاده معدوم را ممتنع می داند و معتقد است که هر چیزی یک تجلی و لحظه ای موجود و مظهر اسم «رحمان» و «مبداء» بودن خدا است و این لحظه همان لحظه ای است که آن شیء موجود شده است و یک لحظه دیگر مظهر اسم «قاهر» و «معید» بودن خدا است و این لحظه ای است که معدوم و مخفی شده است و آن لحظه وجود، ظهور جدیدی است که ظهور و تجلی قبلی نیست؛(۳) بنابراین معدوم شدن اشیاء به معنای عدم ظهور آنها در عالم کون و اعدام آنها به معنای رجوع به عالم غیب است.(۴)

(۱) خمینی، روح الله، کتاب البیع (تقریر قدیری)، ص۱۸۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۶. تخلخل العدم

(۲) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۳، ص۵۲۸-۵۲۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵. مستلزم اعاده

(۳) خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۳۰۱، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری. لا تکرار

(۴) خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی (س)، ج۹، ص۲۴۵ و ۲۴۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۴۰۰.