پرتال امام خمینی (س): عبدالناصر همتی، رئیس‌کل اسبق بانک مرکزی و وزیر پیشین اقتصاد، در برنامه «حضور» از خاطرات خود در دوران مسئولیت‌های رسانه‌ای و اقتصادی‌اش سخن گفت. وی به موضوعات مختلفی از جمله مشکلات اقتصادی کشور، عملکرد دولت شهید رئیسی، پشت پرده استیضاح خود در مجلس و آینده لوایح مربوط به FATF پرداخت.
همتی در این گفت‌وگو با تأکید بر ضرورت اصلاح حکمرانی اقتصادی کشور، از تجربیاتش در حوزه سیاست‌گذاری اقتصادی و تعاملاتش با نهادهای مختلف سخن گفت.
روایت عبدالناصر همتی از حساسیت امام درباره پخش بی‌برنامه سخنرانی‌ها در صدا و سیما
همتی در ابتدای گفت‌وگو با اشاره به فضای معنوی حسینیه جماران، از حضورهای مکررش در این مکان در اوایل انقلاب یاد کرد و گفت: ما سال‌ها اینجا حضور پیدا می‌کردیم و صحبت‌های امام را می‌شنیدیم.
وی درباره نخستین دیدارش با امام خمینی اظهار داشت: اولین بار در سال ۱۳۶۰ همراه با دیگر مدیران صدا و سیما برای دیداری خصوصی خدمت امام رسیدیم. امام در آن جلسه نکات مهمی درباره وظایف صدا و سیما مطرح کردند و نسبت به نحوه پخش سخنرانی‌ها در رسانه ملی هشدار دادند. ایشان می‌فرمودند: وقتی رئیس‌جمهور آمریکا می‌خواهد صحبت کند، قبل از آن ۱۰۰ نفر نطقش را بررسی می‌کنند. این‌طور نباشد که صدا و سیما هر نطقی را بدون بررسی و از همه جنبه‌ها پخش کند.
همتی با بیان اینکه متأسفانه این توصیه‌ها در عمل چندان جدی گرفته نشد، گفت: در سال‌های اخیر عملاً همه عادت کرده‌اند بدون توجه به ابعاد مختلف سخن بگویند و متأسفانه اثراتش را هم در جامعه می‌بینیم.
تصمیم درباره پخش سخنان امام در دیدار با فرستاده ویژه شوروی چگونه گرفته شد؟
او با اشاره به یکی دیگر از خاطرات خود، ماجرای دیدار امام خمینی با «شواردنادزه» فرستاده ویژه گورباچف را یادآور شد و گفت: در آن دیدار، وقتی نماینده شوروی پیام رهبر کشورش را رساند، امام فرمودند: او اصلاً نفهمید من چه گفتم. من می‌خواستم دنیای جدیدی را برایش باز کنم، ولی متوجه نشد. بعد هم بی‌هیچ خداحافظی خاصی جلسه را ترک کردند.
معاونت اسبق سیاسی صدا و سیما ادامه داد: عده‌ای معتقد بودند که باید کل این ماجرا بدون حذف پخش شود، اما من به عنوان مسئول پخش خبر با حاج احمد آقا تماس گرفتم و گفتم که مصلحت نیست این‌طور پخش شود. پیشنهاد کردم بی‌صدا پخش کنیم و فقط اعلام شود امام از پیام تشکر کردند. حاج احمد آقا مخالفت کرد. گفتم پیام من را به امام منتقل کنید. ایشان بعد از ۱۰ دقیقه برگشت و گفت: امام فرمودند من به مصلحت خودم صحبت کردم، شما هم به مصلحت خودتان پخش کنید؛ هر طور صلاح می‌دانید.
وی گفت: ما هم بخش‌هایی از ماجرا را حذف کردیم و نسخه خلاصه و بی‌صدای آن را پخش کردیم. به گمانم هنوز هم نسخه کامل آن منتشر نشده است. اما تشخیص آن زمان این بود که باید این‌گونه پخش شود.
این مقام مسئول پیشین صداوسیما با اشاره به سبک مدیریتی امام در برخورد با رسانه‌ها گفت: ایشان تشخیص را به مسئولان صدا و سیما واگذار می‌کردند، البته با این پیش‌فرض که اصول اطلاع‌رسانی رعایت شود. اما امروز این اصول به کلی زیر پا گذاشته شده است.
رسانه ملی امروز هر کاری دلش می‌خواهد می‌کند / یک هفته تمام برنامه‌های صبحگاهی مثل «صبح بخیر ایران» علیه من برنامه می ساختند
همتی در ادامه با انتقاد از وضعیت امروز رسانه ملی گفت: امروز هر کاری دلشان می‌خواهد می‌کنند. مثلاً وقتی وزیر اقتصاد بودم، یک هفته تمام برنامه‌های صبحگاهی مثل «صبح بخیر ایران» علیه من برنامه می‌ساختند و می‌گفتند: همتی را حذف کنید، عامل بدبختی و مشکلات است! خب حالا که حذف شدم، مشکلات برطرف شد؟ صدا و سیما نباید وارد بازی‌های سیاسی شود، ولی متأسفانه شده است.
آشنایی با امام در فضای دانشگاه
این استاد اقتصاد، از نحوه آشنایی خود با امام خمینی (ره) پیش از پیروزی انقلاب اسلامی سخن گفت و افزود: در زمان پیروزی انقلاب ۲۰ سال داشتم. اولین آشنایی‌مان با امام، قبل از انقلاب بود. من سال ۱۳۵۴ وارد دانشکده اقتصاد شدم و سال آخر دوره لیسانس‌مان، انقلاب شد. در سال ۱۳۵۸ در آزمون فوق‌لیسانس اقتصاد نفر اول ورودی و سپس خروجی شدم.
او ادامه داد: در همان دوران با همکاری دوستان، انجمن اسلامی دانشکده را شکل دادیم. آن زمان تقریباً همه گروه‌ها در دانشکده فعال بودند، اما انجمن اسلامی هنوز تشکیل نشده بود. بعدها انجمن اسلامی به نوعی نماینده نظام در دانشگاه‌ها شد و نهایتاً به دفتر تحکیم وحدت تبدیل شد؛ با تمام دگردیسی‌هایی که بعداً پیدا کرد.
وی در پاسخ به این پرسش که آشنایی او با امام از کجا آغاز شد، همتی گفت: از دانشگاه. فعالیت سیاسی خاصی نداشتیم اما با دوستان فعال در دانشکده در ارتباط بودیم. از ۲۲ سالگی وارد مسئولیت‌های پشتیبانی انقلاب شدم.
اراده و مردم‌دوستی؛ راز جذابیت امام برای نسل جوان آن دوران / امام ایده‌های نوآورانه داشتند
رئیس پیشین بانک مرکزی در توصیف جذابیت شخصیتی امام خمینی (ره) برای جوانان آن زمان گفت: اراده‌شان، مردم‌دوستی‌شان و حمایت همیشگی از مردم. امام همواره طرف مردم را می‌گرفتند و در سخنرانی‌هایشان بر اهمیت اراده مردم تأکید داشتند.
وی همچنین خاطرنشان کرد: مردم بعد از انقلاب امید داشتند که شرایط زندگی‌شان بهتر شود. البته در خیلی از زمینه‌ها، به‌خصوص در حوزه اقتصاد، آن‌طور که انتظار می‌رفت پیش نرفت، اما امام ایده‌های نوآورانه داشتند و به مردم گوش می‌دادند. من یادم است در دوران جنگ وقتی پیام می‌دادند، خیلی مؤثر بود و همه پیگیر بودند.
آن زمان دیدار امام ارزش بود و آمدن به حسینیه، یک جور پارتی حساب می‌شد!
همتی با یادآوری روزهایی که در صدا و سیما فعالیت می‌کرد، گفت: خیلی‌ها برای دیدار با ایشان به ما که در صدا و سیما بودیم زنگ می‌زدند و درخواست می‌کردند که کارت دیدار برایشان تهیه کنیم. یعنی آمدن به این حسینیه و دیدار با امام، یک جور پارتی محسوب می‌شد! مثل الان که طرف می‌گوید حواله بدهید برای گندم، یا مثلاً آهن و سیمان بگیرد. آن موقع، می‌گفتند کارت بدهید برویم دیدار امام یعنی ارزش‌ها اینقدر فرق کرده... آن زمان ارزش، دیدار با امام بود. حالا متأسفانه شده اینکه هر کسی رانت بیشتری بتواند بدهد، بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. متأسفانه امروز ارزش‌ها تغییر کرده و هرکس که رانت بیشتری بدهد، بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
سخنان اقتصادی امام در بهشت زهرا؛ از شعار تا واقعیت؟ / هم شرایط پیچیده و هم ناکارآمدی مدیریتی، مانع تحقق اهداف اقتصادی امام شد
در بخش دیگری از این گفت‌وگو، مجری با اشاره به سخنان امام خمینی در بهشت زهرا درباره آب و برق مجانی، پرسید آیا این سخنان بررسی‌نشده بود یا به‌دلیل شرایطی مثل جنگ، اجرایی نشد؟ همتی در پاسخ گفت: چند نکته وجود دارد. اول اینکه پیچیدگی‌های اداره اقتصادی یک کشور شاید آن زمان به‌طور کامل برای امام روشن نبود. دوم اینکه جنگ از همان سال ۱۳۵۹ آغاز شد و کشور را وارد یک وضعیت دائم از تنش، ترور، ناامنی و درگیری با گروهک‌ها کرد.
وی تأکید کرد: بعد از جنگ هم، تحریم‌ها آغاز شدند و ادامه یافتند. در برخی دوره‌ها، اقتصاد به شکوفایی نسبی رسید اما مجدداً شرایط سخت شد. به نظرم هم شرایط پیچیده و هم ناکارآمدی مدیریتی، مانع تحقق اهداف اقتصادی امام شد.
همتی با اشاره به روند نزولی شاخص‌های اقتصادی گفت: تا سال ۱۳۹۰، وضعیت اقتصادی مردم خیلی بحرانی نبود. اما از آن سال به بعد، با شروع تحریم‌های حداکثری، شرایط اقتصادی مردم به شدت سخت شد.
عدم‌النفع ۴۰۰ میلیارد دلاری از صادرات؛ فرصتی که در سایه تحریم‌ها از دست رفت
وزیر پیشین اقتصاد با اشاره به کاهش صادرات نفت طی سیزده سال گذشته اعلام کرد که عدم‌النفع ناشی از این کاهش، رقمی نزدیک به ۴۰۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود. این مبلغ می‌توانست بسیاری از مشکلات زیرساختی کشور را حل کند.
به گفته وی، بخش عمده‌ای از درآمدهای نفتی کشور به دلیل تحریم‌ها و الزامات دور زدن آنها از بین رفته است. در برخی سال‌ها، اگرچه میزان صادرات نفت به‌ظاهر بالا بود، اما به‌دلیل واسطه‌گری و هزینه‌های جانبی تحریم، حدود ۲۰ درصد از درآمد واقعی نفتی عملاً تلف می‌شد.
همتی با اشاره به مثال‌هایی برای نشان دادن مقیاس عدد ۴۰۰ میلیارد دلار تصریح کرد: کل بدهی فعلی وزارت نیرو به پیمانکاران بین یک و نیم تا دو میلیارد دلار برآورد می‌شود؛ با بخشی از این ۴۰۰ میلیارد دلار می‌شد پروژه‌های کلانی نظیر فشارافزایی در پارس جنوبی را به اجرا درآورد یا تحولاتی اساسی در زیرساخت‌های کشور ایجاد کرد.
کاهش شدید صادرات نفت؛ از اوج ۱۱۰ میلیارد دلاری تا سقوط ۷ میلیارد دلاری
رئیس اسبق بانک مرکزی خاطرنشان کرد: صادرات نفت ایران در سال ۱۳۹۰ حدود ۱۱۰ میلیارد دلار بوده، اما این رقم در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به حدود ۷ تا ۱۲ میلیارد دلار کاهش یافته است. صادرات گاز اخیراً تا حدی افزایش یافته، اما باز هم به‌اندازه صادرات نفت نیست. حتی با افزایش نسبی صادرات گاز، درآمد حاصل از آن حداکثر ۱۰ میلیارد دلار در سال برآورد می‌شود که قابل‌مقایسه با درآمدهای نفتی نیست. اگر این تحریم‌ها نبود و این منابع از بین نمی‌رفت، قطعاً بسیاری از مسائل اقتصادی کشور به وضع فعلی ناترازی‌های شدید نمی‌رسید.
مقایسه شرایط اقتصادی کنونی با دوران جنگ / سرمایه اجتماعی در سال‌های اخیر افت کرده است
همتی در پاسخ به این پرسش که آیا شرایط اقتصادی امروز وخیم‌تر از دوران جنگ است، گفت: در دوران جنگ، انسجام اجتماعی بالایی وجود داشت. مردم منافع ملی را در اولویت قرار می‌دادند و تاب‌آوری بیشتری از خود نشان می‌دادند و نظام از سرمایه اجتماعی بالایی برخوردار بود. اما انتخابات نشان داد که این سرمایه اجتماعی تا چه اندازه کاهش یافته و اصلاً قابل مقایسه با آن دوران نیست.
وی افزود: علاوه بر این، در دهه ۶۰، توزیع کالا از طریق کوپن و یارانه‌ها به‌صورت منظم انجام می‌شد. در آن زمان نظم در توزیع کالاها نیز بسیار جدی بود. اما امروز چنین انسجامی دیگر وجود ندارد. امروز وضعیت به‌گونه‌ای است که نه نظام توزیعی مشخصی داریم و نه برنامه‌ریزی منسجمی برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر.
همتی در بخش دیگری از صحبت‌های خود، به تفاوت جمعیتی اشاره کرد و گفت: جمعیت کشور از حدود ۳۵ میلیون نفر در دوران جنگ به حدود ۹۰ میلیون نفر در حال حاضر رسیده است. بنابراین نیازها و تقاضاها دو برابر شده، درحالی‌که زیرساخت‌های اقتصادی هم‌سطح این رشد توسعه نیافته‌اند.
تأثیر رسانه‌ها و فضای مجازی بر تقاضای مصرفی
وی به نظریه «اثر تظاهر بین‌المللی» اشاره کرد و افزود: یعنی مردم از طریق رسانه‌ها، تلویزیون، سینما و حالا فضای مجازی، زندگی در کشورهای پیشرفته را می‌بینند و انتظار دارند که همان سبک زندگی را تجربه کنند. اما زیرساخت‌های اقتصادی کشور چنین امکانی را نمی‌دهد. نتیجه این است که تقاضای بالا شکل می‌گیرد ولی تولید و درآمد پایین است. این یکی از موانع توسعه‌یافتگی است.
وزیر پیشین اقتصاد گفت: در دهه ۶۰ اصلاً تلویزیون یا فضای مجازی به این صورت وجود نداشت. یک تلویزیون بود و دو شبکه یک و دو. مردم دسترسی به ماهواره نداشتند که شب‌ها بنشینند و سبک زندگی کشورهای دیگر را ببینند. اما امروز این امکان وجود دارد و همین باعث می‌شود سیاست‌ها هم باید اصلاح و متناسب با شرایط روز شود. اگر این اصلاحات انجام نشود، نه‌تنها پیشرفت حاصل نمی‌شود، بلکه شرایط بدتر خواهد شد.
اگر به اقشار ضعیف توجه نشود، پشتوانه اجتماعی نظام آسیب می‌بیند
رئیس اسبق بانک مرکزی، اظهار داشت: علی‌رغم اینکه حمایت از اقشار مستضعف و ضعیف جامعه، به‌ویژه در حوزه معیشت و اقتصاد همواره مورد تأکید امام بود ولی بعد از جنگ به تدریج از این رویکرد فاصله گرفتیم. بعد از جنگ، برخی تصور کردند می‌توان وارد دوره‌ای شد که امکانات بیشتری در دسترس قرار دارد. این ذهنیت هنوز هم وجود دارد؛ به‌ویژه اگر توافقی در حوزه سیاست خارجی حاصل شود و تحریم‌ها برداشته شوند، بلافاصله این تصور شکل می‌گیرد که باید شرایط بهتر شود، و همین موضوع سطح تقاضاها را نیز متفاوت و پیچیده‌تر می‌کند.
همتی با مقایسه وضعیت فعلی با دوران جنگ تحمیلی، اظهار کرد: امروز وضعیت معیشتی مردم به‌شدت تحت‌تأثیر تحریم‌ها و کاهش ارزش پول ملی قرار گرفته است. بخش زیادی از طبقه متوسط جامعه به‌دلیل کاهش قدرت خرید، به زیر خط فقر – حتی به‌صورت نسبی – سقوط کرده‌اند. اگر دولت فعلی یا دولت‌های آینده به این موضوع بی‌توجه باشند، بخش مهمی از پشتوانه اجتماعی نظام را از دست خواهند داد.
وی با اشاره به احساس بی‌ثباتی اقتصادی در میان مردم گفت: قیمت‌ها به‌طور روزانه در حال تغییر است و این شرایط زندگی را برای مردم سخت کرده. در چنین فضایی، نیاز به مرکزیت در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی وجود دارد. اگر تمام تمرکز کشور بر اختلافات سیاسی باشد، نتیجه‌ای حاصل نخواهد شد.
برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور تعامل و توافق با جهان یک ضرورت است
همتی در پاسخ به این پرسش که آیا جلسات سران قوا می‌تواند چنین مرکزیتی ایجاد کند، تصریح کرد: پیچیدگی کارها افزایش یافته و در عین حال درآمدهای دولت کاهش یافته است. به‌عنوان نمونه، در سال ۱۳۹۰ درآمد نفتی کشور حدود ۱۱۰ میلیارد دلار بود و نرخ ارز بین ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ تومان نوسان داشت. اما اکنون درآمد نفتی به حدود ۳۵ میلیارد دلار کاهش یافته و صادرات نفت از بیش از ۲ میلیون بشکه در روز به حدود ۱.۲ تا ۱.۳ میلیون بشکه رسیده است. در کنار کاهش قیمت جهانی نفت، تخفیف‌هایی هم برای فروش نفت در شرایط تحریم در نظر گرفته می‌شود که این وضعیت را دشوارتر می‌سازد.
این کارشناس ارشد اقتصاد خاطرنشان کرد: وقتی بودجه دولت با کسری مواجه می‌شود، ناگزیر به فروش اوراق مالی روی می‌آورد. این اقدام منجر به افزایش نرخ بهره و در پی آن سقوط بازار سرمایه می‌شود. همچنین، در صورت نبود خریدار برای اوراق، بانک‌ها مجبور به خرید آن می‌شوند و برای تأمین منابع، از بانک مرکزی استقراض می‌کنند. این چرخه به معنای چاپ پول و در نهایت افزایش شدید تورم است.
وی با تأکید بر اینکه این چرخه باید متوقف شود، گفت: برای این کار، تعامل و توافق با جهان یک ضرورت است و به نظر می‌رسد مقام معظم رهبری نیز به این جمع‌بندی رسیده‌اند که باید مسئله تحریم‌ها و تعامل بین‌المللی به‌صورت جدی حل‌وفصل شود.
ثبات اقتصادی بدون تعامل جهانی ممکن نیست / نمی‌شود با دور زدن تحریم‌ها کشور را اداره کرد
همتی، در پاسخ به پرسشی درباره اثرگذاری توافقات بین‌المللی بر اقتصاد کشور، تأکید کرد که صرفاً با دور زدن تحریم‌ها نمی‌توان کشور را اداره کرد. وی افزود: در همان مناظرات انتخاباتی هم گفتم، خیلی‌ها گفتند تحریم را دور می‌زنیم و مشکلات را حل می‌کنیم. اما واقعاً چه چیزی را می‌شود با دور زدن حل کرد؟ فقط زندگی مردم است که دارد دور زده می‌شود.
وی ادامه داد: وقتی توافقی حاصل شود، ثبات ایجاد می‌شود. در شرایط ثبات است که می‌توان برنامه‌ریزی اقتصادی انجام داد. در وضعیت فعلی، هیچ سرمایه‌گذاری نمی‌داند سه ماه دیگر چه اتفاقی خواهد افتاد. بنابراین به جای سرمایه‌گذاری، پول خود را به طلا و ارز تبدیل می‌کند. این بی‌ثباتی باعث کاهش نرخ خالص سرمایه‌گذاری و افت تشکیل سرمایه ناخالص داخلی در کشور شده است.
بی‌ثباتی در تصمیم‌گیری‌ها؛ مانعی بر سر راه توسعه
همتی با انتقاد از ناپایداری تصمیم‌گیری‌های اقتصادی در کشور گفت: مقررات دائم در حال تغییر است. یک روز می‌گویند کالایی صادر شود، روز دیگر می‌گویند نه. در مورد قیمت بنزین هم دو سال است بلاتکلیفی وجود دارد. اگر اعلام شود تا سه سال آینده هیچ قانونی تغییر نمی‌کند، این خود به اقتصاد ثبات می‌دهد.
او افزود که در دوره کوتاه مسئولیت خود در وزارتخانه، یکی از اولویت‌هایش ایجاد ثبات در تصمیم‌گیری‌ها بوده است. وی همچنین به مشکلات ساختاری مانند ناترازی بودجه اشاره کرد و گفت: نمی‌شود ناترازی بودجه را نادیده گرفت. دخل و خرج کشور با هم نمی‌خواند و این مسئله باعث بروز تورم می‌شود.
تورم نتیجه طبیعی ناترازی بودجه
رئیس اسبق بانک مرکزی با بیان اینکه تورم نتیجه طبیعی عدم تعادل بودجه‌ای است، تصریح کرد: اگر کشوری نتواند توازن بودجه را برقرار کند، این عدم تعادل در بازارهای مختلف از جمله بازار پول و ارز خود را نشان می‌دهد و باعث تورم می‌شود. این اصل اولیه اقتصاد است که در سطح مقدماتی نیز تدریس می‌شود.
تأثیر روانی مذاکرات بر بازار ارز / دروغ می‌گفتند که من نرخ ارز را بالا می‌برم تا تورم را پایین بیاورم
همتی به تأثیر آغاز مذاکرات بر کاهش نرخ دلار و سکه اشاره کرد و گفت: با آغاز دور اول مذاکرات، نرخ دلار و سکه کاهش پیدا می‌کند. با اینکه گفته می‌شود نباید اقتصاد را به توافق گره زد، اما اثرات آن در بازار مشهود است.
وی در واکنش به اتهاماتی مبنی بر بالا بردن نرخ ارز در زمان تصدی خود، گفت: در دوره‌ای که در مجلس برای استیضاح من بحث می‌شد، برخی می‌گفتند شما دارید ارز را بالا می‌برید. گفتم مگر ممکن است وزیر اقتصاد بتواند به‌تنهایی نرخ ارز را بالا یا پایین ببرد؟ این جزو کارنامه وزیر است. وقتی سوریه را تا حدی از دست داده بودیم، برخی از رهبران حزب‌الله و حماس از صحنه حذف شده بودند. از سوی دیگر، ترامپ سر کار آمده بود و مدام تهدید می‌کرد. خب، اینها باعث فشار روانی بر بازار ارز می‌شد. بعد گفتند اگر همتی را برداریم دلار پایین می‌آید. خب، برداشتند، چه اتفاقی افتاد؟ دلار رفت تا ۱۱۰ هزار تومان، حتی تا مرزهای بالاتر.
وزیر پیشین اقتصاد با انتقاد از سیاسی‌کاری‌ها در برکناری وی گفت: اگر می‌خواهید کار سیاسی کنید و همتی نباشد، خب بگویید من خودم استعفا می‌دادم و می‌رفتم. ولی واقعیت این است که در آن مقطع، عده‌ای بازی راه انداختند. من واقعاً علاقه‌مند نبودم که آن مسئولیت را قبول کنم؛ به اصرار برخی آمدم و حالا که آمدم بگذارید کار کنیم. بعد هم که سه ماه کشور را بدون وزیر اقتصاد گذاشتند. چه اتفاقی افتاد؟ آیا شرایط بهتر شد؟ مشخص است که نه. حتی دیدم که برخی‌ها گفتند من نرخ ارز را بالا می‌برم تا تورم را پایین بیاورم. کجا من چنین حرفی زدم؟ اینها تحریف و دروغ است. مگر می‌شود یک استاد اقتصاد کلان بگوید من ارز را بالا می‌برم تا تورم را پایین بیاورم؟
تعامل جهانی، لازمه توسعه پایدار نقش درهم در نوسانات ارزی ایران
همتی با اشاره به اهمیت تعامل با اقتصاد جهانی، تصریح کرد: هیچ کشوری بدون روابط اقتصادی، نظام بانکی بین‌المللی، صادرات رقابتی و جذب سرمایه خارجی، به توسعه نرسیده است. اگر کشوری را می‌شناسید که بدون ارتباط جهانی توسعه‌یافته، معرفی کنید. ما مخلص شما هستیم، اما واقعاً چنین کشوری وجود ندارد.
وی در ادامه گفت: وقتی می‌گویند نباید وضعیت را به دلار گره زد، یعنی باید در برابر فشارها مقاومت کرد؛ من هم قبول دارم. باید در برابر زورگویی‌های آمریکا ایستاد. ولی مقاومت به این معنا نیست که دست از تلاش برای تعامل برداریم. تعامل باید وجود داشته باشد، اما از موضع عزت. ما نمی‌خواهیم عزت کشور را زیر سؤال ببریم، اما نمی‌توان گفت بدون هیچ ارتباطی با دنیا می‌توان کشور را اداره کرد. دلارزدایی شعاری است که اگر تورم کنترل نشود، فقط جای دلار را یورو یا درهم می‌گیرد.
همتی به نقش درهم در بازار ارز اشاره کرد و گفت: حرف‌هایی مثل «دلارزدایی» را من نمی‌دانم چه کسی گفته؟ مگر می‌شود گفت دلار را کنار می‌گذاریم، دلارزدایی یعنی تورم را کنترل کنید. وقتی تورم کنترل شود، چرا باید قیمت دلار بالا برود؟ شما دلار را از بین ببری، قیمت یورو بالا می‌رود. چه فرقی دارد؟ یوروزدایی کنید بعد می‌بینیم قیمت درهم بالا می‌رود. درهم و دلار سال‌هاست تقریباً به هم متصل‌اند. تمام واردات و صادرات شما دارد از طریق درهم اتفاق می‌افتد. آن بالا برود می‌خواهید چه کنید؟ امروز نرخ درهم است که نرخ دلار را در بازار ایران تعیین می‌کند. واردکنندگان مجبورند در نبود ارز کافی، از بازار درهم استفاده کنند. اگر قرار است دلارزدایی کنیم، چرا از درهم‌زدایی صحبت نمی‌شود؟
چه کسی دارد به بازار خط می‌دهد که نرخ دلار بالا و پایین برود؟
رئیس اسبق بانک مرکزی گفت: الان چه کسی دارد به بازار خط می‌دهد که نرخ دلار بالا و پایین برود؟ اول درهم بالا می‌رود، بعد دلار در بازار تکان می‌خورد. ما خبر داریم، کسانی که در جریان‌اند، می‌دانند. پس اگر واقعاً این‌طور است، چرا یک‌بار نمی‌گویند بیایید درهم‌زدایی کنیم؟ چون در واقع این درهم است که دارد نرخ دلار را حرکت می‌دهد. چرا نرخ درهم بالا و پایین می‌شود؟ به خاطر همین محدودیت‌ها، به خاطر همین شوک‌ها، به خاطر اینکه شما ارز کافی ندارید که به واردکننده‌ها بدهید. آنها مجبورند بروند درهم بگیرند. صادرکننده‌ها هم ارز را تبدیل می‌کنند به درهم و آنجا می‌دهند. اگر این مسائل را حل نکنید، حرف از دلارزدایی زدن فقط برای فریب مردم است. شعار قشنگی‌ست، ولی نباید مردم را فریب داد.
فاصله صادرات ایران با کشورهای هم‌رده
وی با ابراز تأسف از میزان صادرات کشور گفت: کل صادرات غیرنفتی ایران در سال جاری ۵۸ میلیارد دلار بوده است، در حالی که ویتنام به ۳۵۰ میلیارد دلار، ترکیه به ۲۵۰ میلیارد دلار، و عربستان و اندونزی نیز هرکدام به ۳۵۰ و ۲۵۰ میلیارد دلار رسیده‌اند. حتی با احتساب نفت، صادرات ما به ۱۰۰ میلیارد دلار هم نمی‌رسد. آیا با این عدد می‌توان یک کشور ۹۰ میلیونی را اداره کرد؟
برچسب‌زنی به منتقدان علمی؛ مانعی برای اصلاحات
همتی با انتقاد از فضای سیاسی کشور گفت: وقتی کسی طبق اصول علمی اقتصاد حرف می‌زند، سریع به او برچسب نئولیبرالیست زده می‌شود. در حالی که جریان اصلی اقتصاد دنیا پذیرفته شده و کارآمد است. رئیس‌جمهور روسیه هم گفته تنها کشوری که هنوز تفکر کمونیستی دارد، ایران است. حتی چین و روسیه هم اقتصاد خود را آزاد کرده‌اند. ما همچنان به نسخه‌هایی چسبیده‌ایم که دیگران کنار گذاشته‌اند. اگر بپذیریم اقتصاد علم است و نخواهیم با برچسب، دلسوزان توسعه را حذف کنیم، می‌توان امیدوار بود که مشکلات اقتصادی کشور حل شود.
آغاز مسئولیت در پخش خبر
مدیرکل اسبق پخش خبر رسانه ملی درباره فعالیت‌های خود در دوران جنگ در صداوسیما بیان داشت: در اوایل جنگ، من در بخش پخش خبر و با آقای ایزدی همکاری داشتم. قائم‌مقام پخش خبر بودم و حدود چهار تا پنج سال نخست جنگ در همین مسئولیت بودم. سپس ریاست واحد مرکزی خبر را بر عهده گرفتم و دوباره به پخش خبر بازگشتم و رئیس این بخش شدم. در پنج سال پایانی فعالیتم در صداوسیما، معاون سیاسی سازمان بودم.
وی با اشاره به نقش کلیدی صداوسیما در حوزه تبلیغات جنگ، افزود: ما مسئولیت تبلیغات جنگ را در صداوسیما به کمک دوستان به عهده داشتیم. در شورای اخبار جنگ عضو بودم؛ شورایی که در آن نمایندگان سپاه، ارتش و خبرگزاری‌ها حضور داشتند. اخبار و تبلیغات جنگ در همین شورا جمع‌بندی و منتشر می‌شد.
ارتباط مستمر با دفتر امام خمینی(ره)
همتی با تأکید بر تعامل نزدیک با دفتر امام اظهار داشت: ارتباط ما با دفتر امام مستقیم و تنگاتنگ بود؛ به‌ویژه با حاج احمد آقا و مرحوم آقای محمدعلی انصاری که عملاً نقش اصلی را در دفتر ایفا می‌کردند. کارها با هماهنگی کامل با این دو عزیز پیگیری می‌شد. ارتباط با خود امام غیرمستقیم ولی مستمر بود. یعنی موارد مطرح می‌شد، به امام منتقل می‌کردند، و سپس نظر ایشان بازمی‌گشت.
روایت‌هایی از نگاه دقیق امام به رسانه و جنگ
وی با ذکر دو خاطره از حساسیت‌های ویژه امام نسبت به مدیریت رسانه‌ای جنگ، گفت: در عملیات موفق فتح‌المبین، امام پیامی صادر کردند که با عبارات «فتح‌المبین» و «إنا فتحنا...» آغاز می‌شد. حاج احمد آقا تماس گرفتند و گفتند که یک تحلیل مناسب در بخش تفسیر روز پخش شود. ما تحلیلی قوی آماده کردیم که این پیروزی چگونه به دست آمده است. اما بعدازظهر، حاج احمد آقا مجدد تماس گرفتند و گفتند امام خیلی ناراحت شده‌اند. تعجب کردیم چون تحلیل‌مان کاملاً مثبت بود. اما مشخص شد که منظور امام از «فتح‌المبین» صرفاً پیروزی نظامی نبوده، بلکه تحولی درونی در جان و فکر رزمندگان مدنظرشان بوده که منجر به این پیروزی شده بود. لذا همان شب، تحلیلی تازه با تمرکز بر جنبه معنوی عملیات تهیه و پخش کردیم. نگاه امام بسیار ظریف و دقیق بود؛ ایشان معتقد بودند پیروزی حقیقی از دل رزمنده‌ها آغاز می‌شود.
وحدت ارتش و سپاه، خط قرمز امام
همتی با اشاره به خاطره دیگری خاطرنشان کرد: در عملیات «امام علی(ع)» که پیش از آزادسازی خرمشهر در ارتفاعات الله‌اکبر انجام شد، اطلاعیه‌ای منتشر شد که به‌وضوح بار سپاهی بیشتری داشت، در حالی که ارتش نیز نقش اساسی داشت. شهید فلاحی، رئیس ستاد مشترک ارتش، خدمت امام رسید و گلایه کرد. امام فرمودند باید جبران شود. حاج احمد آقا تماس گرفتند و خواستار اقدام فوری شدند. من هم گفتم تنها راهش تهیه یک گزارش خبری تازه از صحنه عملیات است. شهید فلاحی نیز حمایت کردند و صبح روز بعد یک هواپیمای اختصاصی در اختیار تیم ما گذاشتند. با تیم خبری به منطقه رفتیم، مصاحبه‌هایی از افسران ارتش گرفتیم و گزارش ویژه‌ای تهیه کردیم که همان شب پخش شد. بعد از آن، شهید فلاحی تماس گرفت و بسیار قدردانی کرد. امام حتی به این جزئیات هم حساس بودند.
امام تأکید داشتند که فرماندهان نظامی نباید درباره مسائل سیاسی اظهارنظر کنند
همتی درباره خط‌مشی امام در تفکیک نقش‌ها نیز گفت: یکی از تأکیدات جدی امام این بود که فرماندهان نظامی نباید درباره مسائل سیاسی اظهارنظر کنند. مثلاً آقای محسن رضایی، که از دوستان ما هم هستند، طبیعتاً تمایل به صحبت‌های سیاسی داشتند. ما آن بخش‌ها را از گزارش‌ها حذف می‌کردیم. البته مجاز نبودیم بگوییم به دستور امام این کار را کرده‌ایم، چون ممکن بود به روحیه فرماندهان آسیب بزند. وقتی اعتراض می‌کردند، پاسخ می‌دادیم که مطالب زیاد بوده و ضرورتی به پخش همه‌اش نبوده است. سیاست ما این بود که فقط مسئولان اصلی جنگ، مانند آقای هاشمی یا رئیس‌جمهور وقت، آیت‌الله خامنه‌ای، در خصوص مسائل سیاسی اظهار نظر کنند.
اختلاف‌نظری میان امام و آقای هاشمی وجود نداشت
وی در پاسخ به سؤالی درباره احتمال وجود اختلاف‌نظر میان امام خمینی(ره) و فرماندهان ارشد جنگ، مانند آیت‌الله هاشمی گفت: واقعاً چیزی به اسم اختلاف جدی وجود نداشت. آقای هاشمی که آن زمان قائم‌مقام فرمانده کل قوا بودند و همه اختیارات جنگ با ایشان بود، هیچ‌گاه چیزی نمی‌گفتند که خلاف نظر امام باشد. من هیچ‌گاه شاهد اختلاف علنی در موضوعات جنگ نبودم.
تصمیم‌گیری‌های رسانه‌ای درباره جنگ در ستاد تبلیغات صورت می‌گرفت
همتی در پاسخ به اینکه در مقاطع حساس جنگ مانند شکست‌ها، چه‌گونه اطلاع‌رسانی صورت می‌گرفت و آیا امام توصیه‌ای داشتند، توضیح داد: امام خیلی مستقیم در جزئیات این‌طور موارد دخالت نمی‌کردند. تصمیم‌گیری‌ها بر عهده ستاد تبلیغات جنگ بود. بنده شخصاً تصمیم‌گیر نبودم. ستاد تصمیم می‌گرفت و ما هم در چارچوب اعلام‌شده عمل می‌کردیم.
مردم دوران جنگ روحیه‌ای بی‌نظیر داشتند
وی در خصوص حفظ روحیه عمومی جامعه در دوران جنگ، گفت: جنگ هشت ساله بسیار سخت بود، ولی شرایط آن زمان اصلاً با امروز قابل مقایسه نیست. مردم آن زمان واقعاً تحمل بالایی داشتند. سبک زندگی، نگاه به مسائل، دغدغه‌ها و خواسته‌ها با امروز تفاوت زیادی داشت. نسل امروز، یعنی نسل Z و نسل آلفا، اصلاً نمی‌توانند آن دوران را درک کنند. در آن دوران، حتی در زمان موشک‌باران، مردم بعد از اتمام تهدید، به زندگی عادی برمی‌گشتند.
همتی تأکید کرد: متأسفانه بسیاری از وقایع آن زمان را ننوشتم، ولی می‌دانم شرایط واقعاً سخت بود. رزمندگان، شهدا، جانبازان و خانواده‌هایشان کار بزرگی کردند و نباید اجازه دهیم خدمات آنها فراموش شود. این افراد حق بزرگی به گردن کشور دارند.
روایت عزل آیت‌الله منتظری از قائم‌مقامی رهبری / قش عبدالله نوری در تعدیل پیام امام درباره منتظری
این مدیر اسبق رسانه ملی به ماجرای رسانه‌ای شدن تصمیم امام خمینی درباره آیت‌الله منتظری اشاره کرد و گفت: فکر می‌کنم ایام نیمه‌شعبان سال ۱۳۶۷ بود که آقای منتظری یک سخنرانی تند داشتند. مدتی بود که انتقادات صریحی از ایشان مطرح می‌شد و پس از آن سخنرانی، به من زنگ زدند و گفتند که امام فرموده‌اند دیگر صحبت‌های آقای منتظری در تلویزیون پخش نشود. این اولین‌بار بود که مستقیماً به من گفته شد اجازه پخش سخنان ایشان داده نشود.
وی افزود: یکی دو هفته بعد، تصمیم نهایی درباره قائم‌مقامی گرفته شد. اگر اشتباه نکنم، ایام عید بود که اولین پیام از سوی امام برای پخش فرستاده شد؛ پیام نسبتاً تندی بود اما بعد گفته شد فعلاً پخش نشود. بعد نسخه دیگری از پیام فاکس شد. آن زمان تازه دستگاه فاکس راه افتاده بود. تأکید شده بود فقط افراد خاص به پیام‌ها دسترسی داشته باشند. اطلاعیه نهایی، همان پیام تعدیل‌شده بود که در تلویزیون پخش شد. شنیدم آقای عبدالله نوری که آن زمان نماینده امام در جهاد سازندگی بود، نقش مهمی در تعدیل پیام داشتند و بین دو طرف وساطت کردند.
روایت همتی از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ / آقای هاشمی گفت دیدیم ادامه جنگ اشتباه است و شجاعتش را داریم که بگوییم
عبدالناصر همتی در پاسخ به پرسشی درباره نحوه پوشش رسانه‌ای پذیرش قطعنامه ۵۹۸ با توجه به شعارهایی چون «راه قدس از کربلا می‌گذرد» یا شعار مؤکد امام درباره تداوم جنگ تا پیروزی و رفع فتنه گفت: همان‌طور که مسئولان نظام توانستند این تغییر موضع را هضم و به جامعه منتقل کنند، ما نیز در رسانه همین کار را کردیم. قطعنامه ۵۹۸ در سال ۱۳۶۶ صادر شد و عراق بلافاصله آن را پذیرفت، ولی ما نپذیرفتیم. یک سال بعد، در تیر ۱۳۶۷، جمهوری اسلامی آن را پذیرفت.
وی ادامه داد: من جمله‌ای از آقای هاشمی شنیدم که گفتند: دیدیم ادامه جنگ اشتباه است. اصرار بر ادامه جنگ اشتباه است و مصلحت کشور ادامه جنگ را ایجاب نمی‌کند. این شجاعت را هم داریم که بگوییم نمی‌خواهیم اشتباه را ادامه بدهیم و جنگ متوقف شد. مردم هم ناراحت نشدند، چون خود امام پیش‌دستی کردند و گفتند من جام زهر را نوشیدم. این باعث شد مردم همراه شوند. چون امام محبوبیت و مقبولیت بالایی داشتند، هیچ حساسیت منفی در بین بدنه وفادار و انقلابی جامعه ایجاد نشد. حتی کسانی که کاملاً در مسیر مقاومت بودند، با تصمیم امام همراه شدند.
لزوم واقع‌بینی در تصمیمات راهبردی کشور
همتی تأکید کرد: امروز هم اگر شرایط ایجاب کند و اگر آمریکا واقعاً صداقت نشان بدهد و ما بتوانیم به توافق برسیم، باید از این فرصت استفاده کنیم. چون شرایط اقتصادی مردم سخت است. حکمت هم همین را می‌گوید. اگر تصمیمی به مصلحت مردم و کشور باشد، باید گرفته شود. و این‌جور تصمیمات بر عهده رهبران نظام است که حتما به مصالح کشور توجه دارند. نکته مهم این است که ادامه دادن یا پافشاری بر یک مسیر بدون درک کامل شرایط و مصالح کشور، معمولاً نتیجه‌بخش نیست.
روایت همتی از ساعات پرتنش رحلت امام و انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری انقلاب
همتی در پاسخ به پرسش مجری درباره آمادگی رسانه برای پوشش وضعیت جسمی امام در لحظات پایانی حیات ایشان گفت: قبلاً پیش‌بینی کرده بودیم و دوربین‌های خبر صدا و سیما دائماً در محل حضور داشتند و به‌طور پی‌درپی گزارش‌هایی از وضعیت سلامت امام منتشر می‌کردند و مردم هم پیوسته در حال دعا بودند.
وی با یادآوری فضای عمومی کشور در آن روزها گفت: شاید امروز نتوان به درستی آن لحظات را توصیف کرد. فضای حزن‌انگیزی بر کشور حاکم بود، اما مردم مشکلات اقتصادی و اجتماعی امروز را نداشتند. سرمایه اجتماعی نظام بسیار بالا و اعتماد عمومی به حاکمیت گسترده بود.
با امام لحظاتی پیش از رحلت
همتی با اشاره به خاطره‌ای از آخرین روز حیات حضرت امام اظهار کرد: از دفتر تماس گرفتند و سه نفر از صدا و سیما را خواستند: من، آقای زورق و آقای ایزدی. وقتی به حسینیه رسیدیم، گفتند دعا کنید و بروید امام را ببینید. فضای سنگینی حاکم بود و همه گریان بودند. البته امام هنوز رحلت نکرده بودند.
معاون سیاسی اسبق رسانه ملی گفت: جامعه هنوز از موضوع اطلاع نداشت. ما آمدیم و آن اطلاعیه معروف که مردم دعا کنند را که از سوی دفتر امام صادر شده بود، پخش کردیم. تقریباً ساعت ۱۰:۳۰ شب بود که دوباره به ما اطلاع دادند بیاییم. وقتی رسیدیم، گفتند امام به رحمت خدا رفته‌اند. از آن لحظه، برنامه‌ریزی برای اعلام این خبر تاریخی شروع شد. یک تیم مأمور شد که متن بیانیه را تهیه کند. آقای انصاری و دیگران هم مسئول آماده‌سازی محوطه بهشت زهرا شدند. من به صدا و سیما برگشتم. چون مسئول بخش خبر بودم، در ساختمان ماندم تا بیانیه آماده شود. حدود ساعت ۲ یا ۳ نیمه‌شب بیانیه، نهایی شد.
وی خاطرنشان کرد: نمی‌دانم بیانیه را چه افرادی تهیه کردند. اسم افرادی از جمله آقای دکتر خاتمی مطرح بود. واقعاً آن شب آن‌قدر شلوغ بود که نشد به دقت تشخیص داد چه کسی متن را نوشت. ولی در نهایت، تأییدیه دفتر آمد.
افشار نتوانست خبر را بخواند، حیاتی را جایگزین کردیم
وی درباره نحوه اعلام رسمی خبر ارتحال امام گفت: ما ماندیم که چطور این خبر را برای مردم بخوانیم. قرار شد ساعت ۷ صبح اعلام رسمی شود. دو گوینده خوب داشتیم. مرحوم آقای افشار که صدای بسیار خوش‌طنینی داشت و آقای حیاتی که ایشان هم گوینده‌ای حرفه‌ای و باتجربه بودند. گفتم هر دو را آفیش کنند. حدود ساعت ۶:۴۵ صبح بود که آقای افشار به سازمان آمد. افشار گفت من امکان ندارد بتوانم این خبر را بخوانم. هر چه اصرار کردم، گفت: نمی‌توانم، اصلاً توانش را ندارم. وقتی دیدم افشار نمی‌خواند، و حیاتی که حدود ساعت ۶:۵۵ رسید، فوری گفتم ایشان را آماده کنند. گفتم به هر قیمتی شده باید بخواند. حیاتی صدایش می‌لرزید. دیگر لحظات پخش خبر رسیده بود که حیاتی گفت: من نمی‌توانم این خبر را بخوانم. گفتم: هیچ اشکالی ندارد، حتی اگر گریه هم کردی، بخوان. فقط بخوان. این خبر باید اعلام شود. مهم نیست اگر صدایت بلرزد. نهایتاً، ایشان آن خبر را قرائت کرد که انصافاً بسیار تأثیرگذار و خوب اجرا شد.
در پاسخ به اینکه آیا با دلگرمی دادن به افشار ممکن بود او هم بخواند، همتی گفت: مطمئنم نتیجه‌ای که با حیاتی حاصل شد، بهتر بود.
خبری که کشور را به هم ریخت
همتی با اشاره به واکنش عمومی مردم بعد از پخش خبر رحلت حضرت امام بیان داشت: با اعلام خبر در ساعت ۷ صبح، کشور به هم ریخت؛ مردم به خیابان‌ها ریختند و دسته‌های عزاداری شکل گرفت و فضای عمومی کشور کاملاً تغییر کرد.
پیشنهاد ادغام شبکه‌ها تا چهلمین روز رحلت امام خمینی
وی افزود: در آن زمان تنها دو شبکه تلویزیونی داشتیم و برنامه‌های مناسبی در اختیار نبود. پیشنهاد دادم شبکه‌های یک و دو را تا چهلم امام ادغام کنیم. این تصمیم مؤثری بود و برنامه‌های رسمی از همان شبکه پخش می‌شد.
تماس‌های متعدد در آستانه انتخاب رهبر
این مقام اجرایی پیشین صداوسیما با اشاره به وقایع پس از ارتحال امام و تعیین رهبری جدید اظهار داشت: در همان یک روز، تماس‌های متعددی از سوی افراد و ذینفعانشان گرفته می‌شد و حساسیت‌ها به‌شدت بالا بود که اولویت در پخش با چه کسی است، یا چرا بخشی از این حذف شد؟ هر کسی احتمال می‌داد که شاید در معرض انتخاب برای رهبری قرار گرفته باشد. اما خوشبختانه جمع‌بندی نهایی خیلی سریع انجام شد و ما هم بلافاصله خبر رسمی را اعلام کردیم. تیمی که برای ضبط جلسه خبرگان رفت، از نیروهای متعهد و توانمند بودند که در دوران جنگ هم همه تلاش‌شان را کرده بودند.
بخشی از جلسه خبرگان پخش نشد
همتی گفت: البته تمام آن جلسه پخش نشد، اما بخش‌هایی از پیام امام و برخی سخنرانی‌ها بعدها پخش شد و در دسترس عموم قرار گرفت. بخش مربوط به رهبری هم بخش‌هایی از آن پخش شد.
امام گفته بودند آیت‌الله خامنه‌ای برازنده رهبری هستند
وی در پاسخ به این سوال که آیا تصور می‌کردید بعد از امام، آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب شوند، خاطرنشان کرد: بله. در سفری که آیت‌الله خامنه‌ای به کره شمالی داشتند و من هم همراهشان بودم، گزارشی از آن سفر تهیه کردیم که از اخبار سراسری پخش شد. بعدها از مرحوم حاج احمد آقا شنیدم که امام پس از دیدن آن گزارش فرموده بودند: «ایشان برازنده رهبری هستند.» این جمله را پیش از رحلت امام شنیده بودم.
نمی‌خواستم در صدا و سیما بمانم، ولی ۱۳ سال ماندم!
همتی درباره فعالیتش در سازمان صدا و سیما گفت: من اصلاً برای کمک موقت آمده بودم. آقای زورق استعفا دادند و گفتند به دلایل روحی نمی‌توانم ادامه دهم. من هم مایلم نبودم ولی آقای هاشمی اصرار کرد. دوست داشتم به رشته تخصصی خود یعنی اقتصاد بازگردم، ولی شوخی شوخی ۱۳ سال در صداوسیما گیر افتادم! اصلا من نمی‌خواستم در صداوسیما بمانم. زنگ زدم به آقای هاشمی که بپرسم این حکم چیست؛ که متوجه شدم که در فرودگاه هستند و در عمل انجام شده قرار گرفتم و ۵ سال هم معاون سیاسی بودم.
حوزه خبر باید با دفتر رهبری ارتباط تنگاتنگ داشته باشد
وی با اشاره به تعاملات خوب با دفتر رهبری در دوران مسئولیتش در صداوسیما بیان داشت: اصلا نمی‌تواند تعامل خوبی نباشد. قاعدتا حوزه خبر باید با دفتر رهبری ارتباط تنگاتنگ داشته باشد، چون مسائل حاکمیتی در خبر بسیار مهم است و الان هم باید باشد.
مدیریت حمایتگرانه محمد هاشمی در صداوسیما / نقش وی در تعدیل حکم اعدام گوینده رادیو
همتی دوران همکاری با محمد هاشمی را بسیار عالی توصیف کرد و افزود: آقای محمد هاشمی واقعاً مدیر مردی است و پشت مدیرانش می‌ایستاد. در طول آن ایام، بارها دیدم که چگونه از مدیران و نیروهای زیردست خود حمایت می‌کرد و هیچ‌گاه آنها را تنها نمی‌گذاشتند. حتی در جریان آن گزارش معروف رادیویی که در آن یکی از گویندگان گفته بود الگوی من «اوشین» است، و امام راحل ناراحت شده بودند و حتی حکم اعدام آن بنده خدا را داده بودند، آقای هاشمی گفته بودند: اگر قرار است کسی را بازداشت کنید، من را بازداشت کنید، چون مسئول صدا و سیما من هستم. ایشان به دیدار امام رفتند و عفو آن فرد را گرفته بود. این موضع‌گیری، بسیار تأثیرگذار بود.
اگر آیت‌الله هاشمی زنده بود، بسیاری از بحران‌های امروز رخ نمی‌داد
وی در ادامه درباره ارتباط خود با آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز گفت: ارتباط من با آیت‌الله هاشمی از زمانی که معاون خبر بودم آغاز شد و بعدها نیز ادامه یافت. ایشان به من اعتماد داشتند و گاهی خودشان مستقیماً برای دریافت خبر تماس می‌گرفتند. گاهی هم من ایده‌ای را با ایشان مطرح می‌کردم و در مورد آن گفت‌وگو می‌کردیم.
همتی در توصیف شخصیت مرحوم هاشمی گفت: آیت‌الله هاشمی فردی بسیار با تدبیر بود؛ در هر شرایطی راه‌حل پیدا می‌کرد و میان افراط‌ها، مسیر میانه و منطقی را برمی‌گزید. نبود ایشان امروز واقعاً احساس می‌شود. اگر ایشان در این مقطع حساس حضور داشتند، شاید بسیاری از بحران‌های ناشی از تندروی‌ها اساساً به‌وجود نمی‌آمد.
هاشمی این اواخر مشی خود را اصلاح کرد
همتی در پاسخ به پرسشی درباره افت‌وخیزهای دهه پایانی حیات آیت‌الله هاشمی، گفت: بزرگ‌ترین ویژگی آقای هاشمی این بود که یک پراگماتیست واقعی بود؛ اشتباهاتش را می‌پذیرفت و آنها را اصلاح می‌کرد و این اواخر هم، مشی سیاسی خود را اصلاح کرد.
فرزندان هاشمی و تأثیر بر موقعیت سیاسی پدر
وی در پاسخ به سؤالی درباره تأثیر رفتار برخی فرزندان آیت‌الله هاشمی بر جایگاه سیاسی او، بیان داشت: آقای هاشمی خیلی توجهی به کسی نمی‌کرد و تحت‌تأثیر رفتار فرزندانشان قرار نمی‌گرفتند. ایشان فردی مستقل و صاحب‌نظر بود. البته طبیعی است که به‌عنوان پدر، نمی‌توانست فرزندانش را نادیده بگیرد. اما در مسائل مهم سیاسی، خودش تصمیم‌گیر نهایی بود.
تأسیس بانک سینا؛ تجربه‌ای موفق در اقتصاد
رئیس اسبق بانک مرکزی به تجربه مدیریتی خود در حوزه اقتصاد و به‌ویژه تأسیس و توسعه بانک سینا پرداخت و خاطرنشان کرد: مؤسسه اعتباری بنیاد مستضعفان مجوز رسمی نداشت. ابتدا نام آن را به «سینا» تغییر دادیم و سپس با اصلاح ساختار، افزایش سرمایه و پذیرش الزامات بانک مرکزی، موفق شدیم مجوز رسمی تأسیس بانک را دریافت کنیم. این بانک در دوران مدیریتی من به‌طور کامل مدرن‌سازی شد؛ چه از نظر طراحی شعب و چه از لحاظ سامانه‌های فناوری اطلاعات.
همتی همچنین به پرونده رفع تحریم بانک سینا اشاره کرد و گفت: بانک سینا به‌دلیل ارتباط با نهادهای خاص، در فهرست تحریم اتحادیه اروپا قرار گرفته بود. ما به دادگاه اتحادیه اروپا در بروکسل مراجعه کردیم و با ارائه مستندات، نشان دادیم که بانک صرفاً در چارچوب‌های قانونی فعالیت می‌کند و درآمد آن صرف افزایش سرمایه شده است. در نهایت، دادگاه به نفع ما رأی داد و بانک سینا، به همراه بنده، از فهرست تحریم‌ها خارج شد. این اتفاق در سال ۱۳۸۹ رخ داد.
ماجرای بازگشت ناگهانی از چین و تصدی بانک مرکزی
وی در ادامه به چگونگی حضورش در دولت حسن روحانی نیز اشاره کرد و توضیح داد: من برنامه حضورم در چین نهایی شده بود و حتی رونوشت استوارنامه خود را به مقامات چینی تحویل داده بودم و کار خود را آغاز کرده بودم. اما ۱۰ روز بعدش، سمینار سفرای جمهوری اسلامی ایران بود که گفتند باید شرکت کنید، آقای روحانی هم در همان جلسه حضور یافتند. پس از سخنرانی، با من سلام و احوال‌پرسی کردند و احساس کردم تصمیمی در ذهنشان شکل گرفت.
همتی ادامه داد: عصر همان روز، من را صدا زدند و درباره وضعیت بازار ارز و افزایش نرخ دلار با من صحبت کردند. به ایشان گفتم شما دست بردارید، اگر رهایش کنید درست می‌شود. شما به۴۲۰۰ رسانده‌اید و التهاب ایجاد شده و فاصله دارد زیاد می‌شود. گفت که اگر رئیس بانک مرکزی را تغییر دهیم، خوب است چه کسی را بگذاریم؟ گفتم نمی‌دانم. آخر صحبت‌هایش گفت که شما قبول می‌کنید؟ گفتم من که الان سفیر هستم. گفت که نه ایرادی ندارد. به چینی‌ها اطلاع می‌دهیم که مأمور معرفی‌شده برای سفارت چین، رئیس بانک مرکزی شده و فرد دیگری را جایگزین می‌کنیم. من گفتم اگر احساس می‌کنید می‌توانم مؤثر باشم، بنده آمادگی دارم. نهایتاً، دو روز بعد، حکم ریاست بانک مرکزی صادر شد.
رئیس اسبق بانک مرکزی با اشاره به شرایط دشوار اقتصادی کشور در آن مقطع افزود: زمانی که من رئیس بانک مرکزی بودم، همه بار مدیریت ارز را متوجه من می‌دانستند و انواع تبلیغات منفی علیه من انجام می‌شد. وقتی هم که به وزارت اقتصاد رفتم، باز گفتند مسئول افزایش نرخ ارز، همتی است. می‌گفتم من که دیگر وزیر اقتصاد هستم! می‌گفتند نه ما با شما کار داریم. گفتم اگر می‌خواهید مرا بزنید بگویید من خودم کنار می‌رود ولی جوسازی نکنید و به مردم دروغ نگویید. چون مسئول ارز بانک مرکزی است.
رهبری بابت اقداماتم در بانک مرکزی تشکر کردند
وی خاطرنشان کرد: رفتیم در بانک مرکزی مستقر شدیم و به نظر کارهای مهمی هم کردیم. من تقدیر از رهبری را به دلیل اقداماتم دارم. به‌صورت شفاهی هم در تلویزیون اعلام شد. ایشان در حاشیه نامه‌هایی که داشتند، بابت اقداماتی که کردم، تشکر کردند. واقعا هم کمک کردیم و حمایت‌های خوبی هم ایشان کردند.
کاهش فاصله نرخ ارز آزاد و نیمایی؛ تجربه موفق سال ۹۹
همتی گفت: این صحبت‌هایی که می‌شود را قبول ندارم که می‌گویند همتی گفته اگر ارز نیمایی را به ارز آزاد نزدیک کنیم، ارز آزاد پایین‌تر می‌آید. بله پایین‌تر می‌آید. این تجربه را در اواخر سال ۱۳۹۹ و اوایل ۱۴۰۰ اجرایی کردم. در آن زمان، اختلاف میان ارز نیمایی و بازار آزاد را به حدود ۲ تا ۵ درصد کاهش دادیم. نرخ ارز بازار که در مقطعی به ۳۲ هزار تومان رسیده بود، به‌تدریج کاهش یافت و در زمان تحویل بانک مرکزی در سال ۱۴۰۰، نرخ دلار آزاد حدود ۲۳ هزار تومان بود و ارز نیمایی حدود ۲۱.۵۰۰ تومان؛ یعنی عملاً نرخ‌ها بسیار به هم نزدیک شده بودند.
وی خاطرنشان کرد: علت این کاهش نیز روشن است. وقتی نرخ ارزی که به واردکننده‌ها اختصاص می‌دهید، سرکوب شده باشد، تقاضا به‌شدت افزایش می‌یابد و رانت ایجاد می‌شود. اما زمانی که اختلاف نرخ‌ها کاهش یابد، تقاضا نیز متعادل خواهد شد. وقتی تفاوت تنها حدود ۵ درصد باشد، دیگر صرفه‌ای برای سودجویی باقی نمی‌ماند؛ کسی نمی‌آید ارز نیمایی بگیرد و در بازار آزاد بفروشد، چون صرفه اقتصادی ندارد.
وزیر پیشین اقتصاد با بیان اینکه این مسأله می‌توانست کمک بزرگی به کنترل بازار باشد، گفت: اما بدشانسی که آوردیم این بود که اول بانک مرکزی در اجرای آن ضعیف عمل کرد. در ایام تعطیلی زمستانی، که به‌دلیل بارش برف تعطیلی چندروزه ایجاد شد، ناگهان اعلام شد که بازار جدید ارز راه‌اندازی شده و همه باید از این پس از طریق آن عمل کنند. این اعلام ناگهانی، شوکی به بازار وارد کرد. دومین اتفاق، بازگشت مجدد تحریم‌ها توسط دولت ترامپ بود که فضای روانی بازار را به‌شدت متشنج کرد. این هم به افزایش نرخ ارز در بازار آزاد منجر شد.
وی تأکید کرد: الان شرایط کمی آرام‌تر شده و اختلاف میان ارز نیما و بازار آزاد که در مقطعی به ۵۰ درصد رسیده بود، الان به کمتر از ۲۰ درصد کاهش یافته است. به اعتقاد من اگر توافقاتی که در حال مذاکره است، به نتیجه برسد، این اختلاف می‌تواند باز هم کاهش یابد و نرخ‌ها به یکدیگر نزدیک‌تر شود؛ این به نفع کشور است، چون می‌تواند از بروز رانت جلوگیری کند.
هزار هزار میلیارد تومان رانت اختلاف ارز نیمایی و ارز آزاد
رئیس اسبق بانک مرکزی با اشاره به تجربه سال ۱۴۰۲ در بازار ارز گفت: در آن سال، میانگین اختلاف نرخ ارز نیمایی و آزاد حدود ۲۰ هزار تومان بود. با توجه به تأمین ۵۰ میلیارد دلار ارز از طریق سامانه نیما، این اختلاف معادل هزار هزار میلیارد تومان یا همان هزار همت رانت ایجاد کرده است. اگر حتی یک‌میلیونیوم این عدد را صرف تبلیغات علیه من می‌کردند، شاید مرا از وزارت کنار می‌گذاشتند!
افشاگری همتی از پشت پرده استیضاح
درخواست‌های غیرمعقول برخی از نمایندگان؛ از مدیرعاملی شرکت‌ها گرفته تا عضو هیئت مدیره شرکت‌های بانک‌ها
همتی در بخش دیگری از اظهارات خود با اشاره به فشارهای نمایندگان مجلس گفت: چون واقعاً تمایلی نداشتم وارد جدل با مجلس شوم، خیلی از مسائل را مطرح نکردم. اگر یادتان باشد، در جریان استیضاح، ۲۰ دقیقه از زمانم را برای پاسخ‌گویی استفاده نکردم، چون می‌دانستم تصمیمشان را گرفته‌اند و فایده‌ای ندارد. نمی‌خواستم در آن شرایط، اطلاعات حساس کشور را مطرح کنم یا حرف‌هایی بزنم که باعث رنجش شود. می‌توانستم چند مورد را عنوان کنم، مثلاً برخی نمایندگان درخواست داشتند که فلان مدیرعامل بانک یا شرکت را به آنها بدهم.
وی خاطرنشان کرد: طبق قانون، وزیر اقتصاد حدود ۱۶۰۰ تا ۱۸۰۰ حکم می‌زند. خیلی ها می‌خواهند عضو هیئت‌مدیره مناطق آزاد انتخاب کنند، عضو هیئت مدیره شرکت‌های بانک‌ها را بگذارند یا مدیرعامل فلان شرکت را تعیین کنند. حتی وقتی تغییراتی انجام می‌دادیم، اعتراض می‌کردند. خب، آیا باید می‌آمدم و همه اینها را علناً در مجلس اعلام می‌کردم؟ خوب نیست. من که نمی‌توانم علیه بانک مرکزی صحبت کنم. خب طبیعی است که محکوم می‌شوید.
کسانی که از دولت سیزدهم علیه من کار می‌کردند، بعد از آن هم ادامه دادند
همتی درباره شایعه اختلافش با فرزین رئیس فعلی بانک مرکزی و فعالیت تیم رسانه‌ای این دو چهره علیه یکدیگر نیز بیان داشت: من نمی‌دانم تیم رسانه‌ای ما چه چیزی بوده. کسانی که از دولت سیزدهم علیه من کار می‌کردند، بعد از آن هم ادامه دادند. آنها در دولت آقای رئیسی علیه من کار کردند و بعدش هم ادامه دادند. حالا اینکه آقای فرزین خودش در این موضوع نقشی داشته یا نه، من بعید می‌دانم.
وی ضمن دفاع از عملکرد خود در دوران ریاست بر بانک مرکزی، تأکید کرد: اگر توافقاتی که در حال مذاکره است به نتیجه برسد، اختلاف نرخ‌ها باز هم می‌تواند کاهش یابد؛ این به نفع اقتصاد کشور است، زیرا از بروز رانت و سودجویی جلوگیری می‌کند.
چرا نباید تأیید می‌شدم؟
نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰، با اشاره به تأیید صلاحیت خود در آن انتخابات گفت: چرا نباید تأیید می‌شدم؟
وی در پاسخ به این پرسش که برخی دلیل تأیید صلاحیت او را رابطه نزدیک با یکی از مقامات امنیتی وقت عنوان کرده بودند، گفت: خیر. به نظرم رابطه من با همه خوب بود. مگر رابطه من با رهبری بد بود؟ در موارد مختلف همکاری و تعامل خوبی داشتیم.
نامه سرلشکر باقری را به رهبری ارجاع دادم / توجه ویژه رهبر انقلاب به مسائل اقتصادی و بانک مرکزی
همتی در ادامه به نمونه‌ای از تعامل خود با رهبر انقلاب اشاره کرد و بیان داشت: سرلشکر باقری نامه‌ای به من نوشتند و عنوان کردند که برای برخی نیازهای امنیتی کشور، مبلغی باید تأمین شود. تأکید داشتند که ما مسئول امنیت کشور هستیم و این منابع باید پرداخت شود. اما من هم به ایشان گفتم: من هم مسئول کنترل تورم و نقدینگی هستم و مسئولیتی در قبال این پرداخت نمی‌پذیرم. گفتم این موضوع را به آقا ارجاع می‌دهم. نامه‌ای نوشتم و از طریق آقای حجازی به دفتر رهبری ارسال کردم و گفتم که هر تصمیمی که آقا بگیرند، من همان را اجرا می‌کنم. جالب اینکه بعداً تماس گرفتند و گفتند که مقام معظم رهبری نظر من را تأیید کردند. بنابراین ایشان با آقای باقری جلسه بگذارند و به نحوی به ایشان کمک کنند که از اهدافشان دور نشوند. این برای من خیلی مهم و افتخارآمیز بود.
وی خاطرنشان کرد: ایشان بسیار به مسائل اقتصادی و بانک مرکزی توجه می‌کردند. حتی مواردی از تخلفات را که گزارش می‌دادم و ایشان به سرعت دستور اقدام می‌دادند. ارتباط ما با ایشان هم خوب بود؛ با دیگر اعضا، مجلس و نهادهای دیگر هم رابطه مناسبی داشتیم. این مسائل را ساختند تا خراب کنند.
آقای روحانی گفت یا رئیس‌جمهور شو یا رئیس بانک مرکزی بمان / استعفا ندادم؛ برکنار شدم
در بخش دیگری از این گفت‌وگو، همتی به واکنش حسن روحانی به کاندیداتوری‌اش در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ اشاره کرد و گفت: قطعاً ایشان ناراحت شد که من نامزد انتخابات شدم. گفت یا رئیس‌جمهور شو یا بانک مرکزی بمان. روزی که تبلیغات انتخابات شروع شد، من در صداوسیما ضبط داشتم که آقای واعظی تماس گرفت و گفت امروز تصمیم گرفتیم استعفای شما را در دولت اعلام کنیم. گفتم من استعفا نمی‌دهم. اگر می‌خواهید برکنار کنید و تقریباً برکنار کردند.
آقای روحانی آدم توداری است
وی در پاسخ به اینکه چرا روحانی چنین تصمیمی گرفت، گفت: نمی‌دانم، تصمیم ایشان بود. آقای روحانی آدم توداری است. شاید در این مورد خاص، صلاح نمی‌دانست رئیس بانک مرکزی وارد انتخابات شود. بعداً هم که به ایشان گفتم، گفت بگذار این موضوع را کنار بگذاریم.
گفتم چرا فقط به آقای رئیسی می‌گویید «جناب آقا»؟
همتی درباره اتفاقات جلسه قرعه‌کشی مناظره‌ها و اعتراض به مجری درباره نحوه خطاب کردن نامزدها گفت: شما به آیت‌الله رئیسی گفتید «جناب آقای رئیسی»، گفتم خب لابد ترسیدید چون رئیس قوه قضاییه هستند. به بقیه می‌گویید «آقا»، به ایشان «جناب آقا». گفتم برای همه رعایت کنید.
رقبایم آن پنج نفر بودند، نه مهرعلیزاده / انتظار داشتم لاریجانی و جهانگیری هم بیایند
وی درباره فضای مناظره‌ها افزود: رقبای من آن پنج نفر بودند که همه فقط علیه من صحبت می‌کردند و برنامه‌ای نداشتند. فقط می‌گفتند همتی خراب کرد، دولت روحانی خراب کرد، فلان خراب کرد. با این حرف‌ها رای آوردند. شاید حتی دوست داشتند من مقابلشان باشم که بتوانند دولت آقای روحانی را نقد کنند.
همتی با انتقاد از ترکیب نهایی نامزدهای انتخابات گفت: من انتظار داشتم آقای لاریجانی و آقای جهانگیری هم بیایند. اگر می‌آمدند، شرایط خیلی بهتر می‌شد.
بخش زیادی از اصلاح‌طلبان نیامدند / اگر مشارکت بالا بود، شرایط اقتصادی امروز بهتر بود
وی افزود: متأسفانه به خاطر شرایط خاص، بخش زیادی از دوستان اصلاح‌طلب نیامدند. برآوردها می‌گفتند حدود ۵۰ درصد از حامیان نیامدند. خیلی‌ها شرکت نکردند. به همین دلیل انتخابات آن‌طور که انتظار می‌رفت، نشد. اگر می‌شد، شرایط اقتصادی امروز خیلی بهتر بود.
عملکرد دولت رئیسی نیازی به نقد ندارد
همتی در پاسخ به سوالی درباره دولت سه ساله شهید رئیسی، اظهار داشت: نقد نمی‌کنم چون نیازی نیست. معلوم است چه کار کردند.
وی درباره عملکرد دولت آقای پزشکیان نیز گفت: ایشان خودش دارد می‌گوید اوضاع خراب است. ما که نمی‌گوییم، خودش می‌گوید. اگر هم زیاد تعریف کنند، می‌گوییم اشتباه نکنید.
لیست بدهکاران را به آقای رئیسی دادم تا اعلام کند، اما اعلام نکرد
همتی در پاسخ به پرسشی درباره ارائه لیست بدهکاران بانکی به ابراهیم رئیسی در مناظره‌ها توضیح داد: نیت خاصی نداشتم. در جلسه‌ای که فکر می‌کنم آقای جلیلی و دیگران هم بودند، مطرح شد که این بدهکاران مربوط به دوره شما بوده و هیچ کاری انجام نشده است. من گفتم که این بدهکاران مربوط به دوره من نیستند. من زمانی که به بانک مرکزی آمدم، بسیاری از این بدهی‌ها را وصول کردم. گفتند چرا پیگیری نمی‌کنید، گفتم پیگیری می‌کنم. گفتند چرا اسامی را اعلام نمی‌کنید؟ من جلسه بعد اسامی را آوردم و گفتم بانک مرکزی مجاز نیست اسامی بدهکاران را اعلام کند، چون ممکن است این افراد علیه بانک شکایت کنند. ولی رئیس قوه قضائیه این اختیار را دارد که اسامی را اعلام کند. من اسامی را به ایشان دادم و گفتم اگر تمایل دارید خودتان اعلام کنید، اما اعلام نشد.
هیچ‌وقت از من نظری نخواستند / دیداری که با رئیسی هماهنگ شد، ولی اتفاق نیفتاد
وی در پاسخ به این سوال که آیا شهید رئیسی در دوره سه‌ساله دولت، از شما کمک یا نظری خواست؟ گفت: هیچ وقت از من کمک یا نظری نخواستند. فقط در دو هفته آخر، آقای دکتر مخبر که با هم رفاقت قبلی داشتیم – ایشان رئیس هیئت مدیره بانک سینا بودند و من مدیرعامل – به من گفتند ملاقاتی داشته باشیم. انصافاً آقای مخبر در دوره‌ای که باید انتخابات را برگزار می‌کرد، به معنای واقعی کشور را خوب اداره کرد. ایشان آدم سلیم‌النفسی است و عملکرد خوبی داشتند. حدود یک هفته قبل از حادثه سقوط هلیکوپتر، پیشنهاد ملاقات دادند. من ابتدا گفتم اگر بشود در ستاد اجرایی باشد، اما گفتند که دیگر در ریاست‌جمهوری هستند. نهایتاً پذیرفتم و جلسه برگزار شد.
همتی در ادامه گفت: در آن جلسه، پیشنهاداتی مطرح شد. گفتند چرا اینها را مطرح نمی‌کنید؟ پاسخ دادم کسی از ما نخواسته، وقت هم ندادند. آقای مخبر گفتند اتفاقاً ذکر خیر شما با آقای رئیسی بوده و همان‌جا به آقای اسماعیلی زنگ زدند تا وقتی برای دیدار با آقای رئیسی هماهنگ شود. من گفتم هر وقت بگویند، می‌آیم. اما متأسفانه فرصت نشد و حادثه شهادت پیش آمد. ما هم خیلی متأثر شدیم، چون من ایشان را دوست داشتم. البته انتقاداتی به سیاست‌های اقتصادی‌شان داشتم، اما نقد شخصی نه.
اولین توییت را بعد از شنیدن خبر سقوط زدم
وی در پاسخ به سوالی درباره اولین واکنشش پس از شنیدن خبر سقوط بالگرد، بیان داشت: خبر سقوط را که شنیدم، اولین توییت را زدم و ابراز تأسف کردم و برای سلامتی ایشان دعا کردم، ولی متأسفانه حادثه تأیید شد و ما همه بسیار متأثر شدیم. ایشان را شخصیتا دوست داشتیم. نقد می‌توانیم بکنیم چون بالاخره در مسائل سیاسی، می‌گفتیم من بهتر از شما اداره می‌کنم و آنها هم می‌گفتند که ما بهتر اداره می‌کنیم. خب باشد ولی می‌گفتم این اداره کردن، این اشکالات را دارد. اگر من بودم، این اشکالات را رفع می‌کردم. نقد کردن ما به اینکه مخالف شخصیت یک کسی باشیم، ربطی ندارد.
آقای رئیسی انسان شریفی بود
همتی در پاسخ به پرسشی درباره نقاط قوت و ضعف دولت آیت‌الله رئیسی، گفت: ایشان شخصیت بسیار شریف و قابل احترامی داشت. بیشترین ارتباط من با ایشان زمانی بود که در قوه قضاییه بود. ایشان گفته بود اقتصاددان‌ها را جمع می‌کند و از نظراتشان استفاده می‌کند که نکرد. کسانی که با ایشان کار می‌کردند، توان کافی نداشتند. البته شرایط تحریم و مشکلات داخلی هم بی‌تأثیر نبود.
مدیریت اقتصادی دولت ضعیف بود
وی افزود: دوستان در آن زمان می‌گفتند شما بلد نیستید و ما می‌توانیم، اما نتوانستند موفق باشند. مشکلاتی مثل تورم و مسکن همچنان باقی ماند. بخش زیادی از مشکلات کشور مربوط به تحریم است، اما بخش مهمی هم ناشی از حکمرانی اقتصادی است. قیمت‌گذاری‌های فعلی غلط است. امام بارها گفته‌اند دولت فقط باید نظارت کند، نه دخالت. این مفهوم حکمرانی خوب است که در دنیا پذیرفته شده. برخی دوستان می‌خواهند خودشان جای بازار را بگیرند، اما بدون نظارت. ما نه بازار را درست نظارت می‌کنیم، نه از دخالت دست برمی‌داریم.
آقای رئیسی رفتار صمیمانه‌ای با اطرافیان داشت
مدیریت اقتصادی دولت را قبول نداشتم اما شخصیت ایشان را دوست داشتم
همتی درباره ویژگی‌های شخصی آیت‌الله رئیسی گفت: با اطرافیانشان رفتار صمیمی، دوستانه و مهربان داشتند. در ارتباط با مردم هم همین‌طور بودند. آنچه ما می‌دیدیم، خوب بود.
او تأکید کرد: من به عنوان یک فرد با دیدگاه اقتصادی، روش مدیریت اقتصادی دولت را غلط می‌دانستم و معتقد بودم می‌توانم بهتر عمل کنم. اما این به معنای نقد شخصیت ایشان نیست. ایشان انسان خوبی بودند، متواضع و مومن. همیشه می‌خواستند به کشور خدمت کنند.
حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی تصمیم شجاعانه‌ای بود که بد اجرا شد
همتی تصمیم دولت سیزدهم به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را تصمیم شجاعانه‌ای خواند که بد اجرا شد و افزود: من توصیه‌هایی هم داشتم، ولی گوش نکردند. اگر با تدبیر اجرا می‌شد، نتیجه بهتری داشت.
وزیر سابق اقتصاد درباره علت رد صلاحیتش در انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری چهاردهم گفت: من سؤال کردم، نگفتند تأیید نشدید، گفتند احراز نش
دید. بالاخره می‌گویند می‌خواستند ۵-۶ نفر را معرفی کنند و به آن جمع رسیدند.
آقای طیب‌نیا قبول نکرد، قرعه به نام من خورد
وی در پاسخ به اینکه چگونه وزیر اقتصاد دولت پزشکیان شد، اظهار داشت: آقای طیب‌نیا مسئولیت اجرایی قبول نکردند و فقط به عنوان مشاور عالی پذیرفتند که حالا هم تقریباً دیگر حضور ندارند. قرعه به نام من خورد.
همتی درباره عکس سه‌نفره با آذری جهرمی و طیب‌نیا توضیح داد: من در دفترم بودم. آقای جهرمی مدت‌ها بود نیامده بود، آمد دیدن من و بعد آقای طیب‌نیا که اتاقش کمی آنطرف‌تر است، در زد و دید ما نشسته‌ایم، آمد نشست و آقای آذری هم فوری یک سلفی انداخت. در دانشکده در اتاق ما باز است و همه می‌آیند و می‌توانند یک سلفی بگیرند. دیروز هم یکی از دوستان سلفی گرفت. نباید از آن عکس برداشت سیاسی کرد.
سیاست‌های ارز نیمایی را باز هم ادامه می‌دهم / تصمیم جمعی بود نه شخصی
رئیس اسبق بانک مرکزی درباره سیاست ارزی دوران تصدی‌اش در بانک مرکزی گفت: برای اینکه آن را به صلاح کشور و اقتصاد کشور می‌دانم. اما چرا برخی می‌گویند این تصمیم را همتی گرفته؟ این تصمیم، تصمیم ستاد اقتصادی دولت بود. ما در جلساتی مشترک با مجلس به این نتیجه رسیدیم. یعنی هم آقای قالیباف، هم رئیس کمیسیون اقتصادی و هم رئیس کمیسیون برنامه و بودجه در این تصمیم نقش داشتند و آن را تأیید کردند. اما در لحظه‌ای که باید از من دفاع می‌کردند، نکردند. خب، بالاخره معمولاً می‌گویند ما شریک موفقیت‌ها هستیم، اما در سختی‌ها شراکتی نداریم!
وی افزود: من در جلسه ستاد اقتصادی این موضوع را مطرح کردم. گفتم آقای رئیس‌جمهور، شما شأن‌تان اجل است، رئیس‌جمهورید. آقای معاون اول هم شأن‌شان بعد از شما اجل است. آقای رئیس سازمان برنامه هم معاون رئیس‌جمهور است و مجلس با او کاری ندارد. آقای رئیس بانک مرکزی هم مجلس با او کاری ندارد. آقای دکتر طیب‌نیا هم مشاور عالی است، مجلس با او هم کاری ندارد. بعد شما اینجا تصمیم می‌گیرید و تنها کسی که در این زمینه به مجلس پاسخ هستم، من هستم. پس حداقل تصمیماتی که می‌گیرید، با من هماهنگ کنید تا من بتوانم پاسخگو باشم.
همتی تأکید کرد: بنابراین اینکه گفته می‌شود تصمیم همتی بوده، بله، همتی پیگیری کرده، اجرا کرده. بالاخره وزیر اقتصاد هستم، نمی‌شود تصمیم اقتصادی گرفته شود و وزیر اقتصاد آن را پیگیری نکند. اما تصمیم، تصمیم جمعی بود. حالا اینکه بعداً همه رفتند کنار و گفتند همتی را بزنیم، این سیاسی بود و ربطی به دولت هم نداشت.
برخی دنبال تسویه‌حساب سیاسی بودند
وزیر سابق اقتصاد ادامه داد: برخی گفتند همتی سه سال ما را متهم به ناکارآمدی کرد، حالا وقتش است نشان دهیم خودش ناکارآمد است. فقط توجه نکردند که ناکارآمدی در سه‌چهار ماه مشخص نمی‌شود.
از ظهر روز استیضاح حس کردم فضا تغییر کرده
وی در پاسخ به این سؤال که چه زمانی متوجه شد استیضاح رأی می‌آورد، گفت: از قبل هم حس‌هایی داشتم، اما ظهر همان روز احساس کردم جریان‌هایی پشت‌پرده فعال شده‌اند. فضا تقریباً پنجاه‌پنجاه بود، حتی کمی به نفع من. اما بعدازظهر، ناگهان پشتم خالی شد.
مدنی‌زاده اقتصاددان خوبی‌ست، اما تجربه اجرایی ندارد
همتی درباره جانشین احتمالی‌اش، گفت: آقای مدنی‌زاده استاد اقتصاد خوبی‌ست. در کمیته نقدینگی بانک مرکزی با ما همکاری داشت. آدم خوش‌فکری است، ولی تجربه اجرایی ندارد. باید کمکش کنند تا از پس این مسئولیت سنگین برآید.
وی گفت: نمی‌دانم رأی اعتماد می‌گیرد یا نه، چون مجلس غیرقابل پیش‌بینی است. ولی امیدوارم رأی بگیرد. وزارتخانه نباید بلاتکلیف بماند.
او درباره آینده اقتصاد کشور گفت: ان‌شاءالله که توافقی حاصل شود و اوضاع بهتر شود. امیدوارم این اتفاق بیفتد.
پالرمو را خودم پیگیری کردم
همتی درباره تصویب پالرمو در مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز بیان داشت: خودم پیگیرش بودم. خودم نامه‌اش را تهیه کردم و آقای رئیس‌جمهور خدمت رهبری فرستادند. ایشان اجازه دادند و ما هم پیگیر بودیم. اتفاقا مرکز پولشویی وزارت اقتصاد، یعنی مرکز مالی ما، پیگیری می‌کرد و این مسیر طی شد. حالا امیدوارم CFT هم تصویب شود.
اگر FATF حل نشود، حتی با رفع تحریم هم مشکل داریم / تصویب CFT پنجاه‌پنجاه است
وی افزود: اگر FATF حل نشود، روابط بانکی بین‌المللی‌مان مشکل دارد. حتی اگر تحریم‌ها هم برداشته شوند، این مسئله پابرجاست.
همتی درباره تصویب CFT در مجمع تشخیص گفت: مخالفان CFT از مخالفان پالرمو بیشترند. احتمال تصویب آن را پنجاه‌پنجاه می‌دانم، ولی امیدوارم توضیحاتی داده شود که مجمع قانع شود.
نه به چین رفتم، نه به روسیه می‌روم؛ فعلاً دانشگاه هستم
او شایعه انتصابش به عنوان سفیر را رد کرد و بیان داشت: فعلاً که خبری نیست. قرار بود به چین بروم که آقای رحمانی رفتند. روسیه هم نمی‌روم. الان در دانشگاه متمرکزم و فعلاً هیچ ارتباطی با دولت ندارم.
همتی گفت: بعد از خروج از دولت یکی‌دو بار دیدار و گفت‌وگو با رئیس‌جمهور داشتیم، ولی ایشان خیلی مشغله دارند و ما هم مزاحم نمی‌شویم. پیشنهادی هم داده نشده.
برای مردم بودیم و هستیم
در پایان گفت‌وگو، همتی تأکید کرد: از روز اول هدف‌مان خدمت به مردم بوده. حالا هم اگر بتوانیم کمک کنیم، دریغ نمی‌کنیم. اگر هم نتوانیم، نقد دلسوزانه می‌کنیم. با رانت‌خوارها شوخی ندارم، اما با مردم با روی خوش برخورد می‌کنم. هر جا بتوانیم به کشور کمک کنیم، کوتاهی نخواهیم کرد.