توضیحات کارشناس:
کسی که برای حج یا عمره احرام بسته است از کارهایی باید اجتناب نماید که به آنها محرمات احرام گفته می‌شود.
تکالیفی که بر پایه احترام حرم، کرامت مکه و عظمت کعبه، حقیقت احرام و فلسفه حج و عمره و در جهت تعالی معنوی ضیوف الرحمن بر عهده آنان قرار گرفته است.
و آن بر سه قسم است: محرمات مختص مردها، محرمات مختص زنها و آن‌چه که مشترک بین زن و مرد است.
و اما کارهایی که ترک آنها در حال احرام فقط بر مردها واجب می‌باشد، چهار تا است:
اول: پوشیدن لباس و هر چیز دوخته براى مردان؛ مانند پیراهن و شلوار و مانند این‌ها، حتی پوشیدن چیزى که شباهت به دوخته داشته باشد مثل پیراهن بافته شده و یا از نمد درست شده است هم جایز نیست.
احتیاط واجب آن است که از مطلق دوخته هرچند که کم باشد مانند کلاه و کمربند دوخته اجتناب شود ولى بستن همیانى که پول در آن می‌گذارند از این حکم استثناء شده است.
اگر کسی به پوشیدن دوخته ناچار گردد جایز است ولى کفاره بر او واجب می‌شود.
براى زنها پوشیدن دوخته هر طورى که باشد جایز است ولى پوشیدن «قَفّازین» براى آنها جایز نیست. قفازین چیزى بوده که زن‌هاى عرب در آن پنبه قرار داده و براى حفظ از سرما دست‌ها را در آن مى‌گذاشته‌اند.
کفاره پوشیدن دوخته، یک گوسفند است و اگر شخصی لباس‌هاى دوخته‌ی متعدد بپوشد براى هر کدام از آنها یک گوسفند باید کفاره دهد.
دوم: این‌که مرد سر خود را بپوشاند با هر چیزی که باشد؛ حتى به احتیاط واجب اگر با گیاه و حنا و گل و مانند این‌ها باشد، بلکه احتیاط آن است که چیزى بر سر گذاشته نشود که بوسیلۀ آن سر پوشیده شود.
و قسمتى از سر در حکم تمام سر است. و ظاهرا گوش جزء سر مى‌باشد پس پوشانیدن آن جایز نیست.
و بند مشک آب و دستمال سر براى سردرد، از این حکم استثناء شده است.
زیر آب و هر مایع دیگر بردن تمام سر یا قسمتی از آن حتی گوش، در حال احرام جایز نیست.
در وقت خوابیدن نیز نباید سر را پوشانید، پس هر گاه که از روى غفلت یا فراموش سر پوشیده شود باید فورا پوشش راکنار زد و بر طرف نمود، و در این حال لبیک گفتن مستحب بلکه احوط است. اما گذاشتن سر بر بالش و مانند آن به وقت خواب، اشکالى نداشته و پوشانیدن صورت نیز برای مرد بطور کلى بی‌اشکال است.
پوشاندن سر به هر شکلی که باشد، یک گوسفند کفاره دارد. و در پوشانیدن قسمتى از آن هم احتیاطا یک گوسفند باید داد.
سوم: سایه قرار دادن بالاى سر خویش که براى مردان ممنوع است نه زنان و نه برای اطفال و بچه‌ها؛
حرمت استظلال مخصوص به وقت حرکت و پیمودن مسیر بین منزل‌ها و استراحتگاه‌های بین شهرها است. و در این حکم بین افراد سواره و غیر سواره نیز فرقى نیست. پس برای کسی که در منزل مانند منى و عرفات و غیر این‌ها فرود آمده، زیر سایه سقف و چادر رفتن جایز است و می‌تواند در حال راه رفتن چتر بردارد، بنابراین برای کسانى که در منى هستند جایز است که بالای سر خویش چتر گرفته و به کشتارگاه یا محل رمى جمرات بروند؛ اگر چه احتیاط مستحب ترک آن است.
آن‌چه که از حرمت زیر سایه رفتن بیان گردید به فتوای امام خمینی ره مختص روز است، پس جایز بودن استظلال در شب خالی از قوت نیست هرچند که خلاف احتیاط استحبابی است. و بر همین اساس است که برنامه حرکت کاروان‌ها در عمره مفرده و عمره تمتع از مسجد شجره به سوی مکه مکرمه حتی الامکان برای شب برنامه ریزی می‌شود.
همچنین استظلال جایز است اگر انسان در حال پیمودن راه به سبب سرما یا گرما یا باران یا عذرهاى دیگر، به زیر سایه و سقف رفتن اضطرار پیدا کند. اما چنانچه خواهد آمد باید کفاره بپردازد.
کفاره سایه قرار دادن، یک گوسفند است، حتى به احتیاط واجب اگر از روى عذر باشد، و بنا بر اقوى یک گوسفند در احرام عمره و یک گوسفند در احرام حج کفایت مى‌کند اگر چه چند مرتبه در آنها استظلال نموده باشد.
چهارم از محرمات مخصوص مرد: پوشیدن چیزى است که همۀ روى پا را مى‌پوشاند؛ مانند چکمه و جوراب؛ و این بر زنها حرام نیست و در پوشیدن مرد چیزى را که ذکر شد کفاره نیست.
و اما محرمات مختص زنان یعنی کارهایی که ترک آنها در حال احرام فقط بر زنها واجب می‌باشد، دو مورد است:
اول: پوشیدن زیور به جهت تزیین، که در حال احرام بر زن جایز نیست؛ پس چیزی که زینت می‌باشد احتیاط ترک آن است اگر چه پوشیدن به قصد زینت نباشد، بلکه حرمت آن خالى از قوت نیست.
و بیرون آوردن زیورى که قبل از احرام به آن عادت داشته است لازم نیست و اشکالی برای احرام ندارد، لیکن نشان دادن آن به مردان حتى شوهر حرام است.
پوشیدن زیورآلات گر چه فعل حرام است، اما کفاره ندارد .
دوم: پوشانیدن رو و صورت به وسیله نقاب و بُرقَع (تکۀ پارچه که زنها با آن چهرۀ خود را مى‌پوشانند) و مانند این‌ها حتى با بادبزن؛
و احتیاط آن است که زن روى خود را با چیزهایى که پوشاندن صورت با آن متعارف نیست مانند گیاه و گل، هم نپوشاند. لیکن گذاشتن دو دست بر صورت جایز است. همچنین براى خواب صورت را روى بالش و مانند آن گذاشتن مانع ندارد.
در آن‌چه گفته شد قسمتى از صورت در حکم تمام آن است.
بر زن واجب است که براى نماز سر خود را بپوشاند، به همین جهت پوشانیدن مقدارى از اطراف صورت به عنوان مقدمۀ این واجب، واجب است ولی وقتى از نماز فارغ شد فورا باید آن را از روى اطراف صورت بردارد.
بمنظور پوشش از نامحرم جایز است که زن لباس خویش مثلا چادر را از روى سرش به روى صورتش رها کند و آن را بکشد تا که به مقابل بینى بلکه تا مقابل گودى گردنش برسد. البته بهتر و احتیاط آن است که آن را طورى رها کند که به صورتش نچسبد و در صورت نیاز آن را با دستش از صورت دور نگهدارد.
نه پوشانیدن صورت کفاره دارد و نه فاصله نینداختن و دور نگه نداشتن چادر و شال و مانند آن از صورت؛ هر چند که در هر دو صورت موافق احتیاط است.
15/7/1392