توضیحات کارشناس:
الکل در نگاه فقهی از جهات متعدد مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. یک جهت نجس بودن و ملاک و شرایط نجاست آن است. جهت دیگری که وجود دارد آن است که آیا استفاده از آن به طور اعم و خوردن آن به طور اخص جایز است یا خیر؟ موضوع سومی که مطرح می‌باشد و با دو بحث اخیر نیز مرتبط است مسأله خرید و فروش آن است.
در باره نجاست انواع مختلف الکل، به استناد استفتائات ذیل، نظر امام خمینی ره بر این است که نجس بودن آن مشروط به احراز دو شرط است:
اول یقین به این که از مایع بالاصاله مانند آب انگور به عمل آمده است؛ و دوم مسکر بودن.
بنا بر این در صورتی که به وجود شرایط مذکور یقین نباشد الکل و محصول دارویی و بهداشتی حاوی آن مانند انواع ادکلن، شامپو، رنگ و داروها پاک می باشد.
س 260- تماس دست با انواع الکل‌ها (صنعتی- شیمیائی و غیره) چگونه است؟
ج- اگر معلوم نیست که الکل مست‌کننده و از چیز مایع به دست آمده محکوم به طهارت است.
س 261- آیا الکل صنعتی که در انواع اودوکلن‌ها و عطرها و برخی رنگها و داروها و امثال آن به کار می‌رود پاک است یا خیر؟
ج- الکل صنعتی پاک است مگر آن که یقین به نجاست آن پیدا شود.
س 262- آیا اودوکلن‌های خارجی (مردانه و زنانه) که انسان نمی‌داند در آن الکل هست یا نه؟ نجس است و انسان بواسطه استفاده از آن بدنش نجس می‌شود یا نه؟
ج- محکوم به طهارت است.
س 263- آیا شامپو که بعضی می‌گویند الکل داخل آن است، نجس است یا خیر؟
ج- محکوم به طهارت است مگر آنکه احراز کند که از قسم الکل نجس با آن مخلوط است.
استفتاءات (امام خمینی)؛ ج1، ص:100 و101
نسبت به خرید و فروش انواع الکل و خوردن و استفاده از آن نیز امام خمینی ره در استفتائاتی که در ذیل می‌آید چنین فرموده‌اند:
س 93- آیا فروختن یا مصرف کردن عطرهایی که الکل در آنها موجود است، حرام است؟ و کلّا آیا فروختن لوازم آرایش زنانه به وسیلۀ مرد اشکالی دارد؟
ج- اشکال ندارد.
استفتاءات (امام خمینی)؛ ج2، ص: 34
س 26- بعضی از شربتهایی که فقط جنبۀ تقویتی دارند، همچنین بعضی از شربت‌های سینه بزرگسال و حتّی اطفال، الکل طبّی (مست‌کننده) در فرمول آنها به کار رفته، تجویز آنها به وسیلۀ پزشکان و یا فروش آنها در داروخانه‌ها چه حکمی دارد؟ با توجه به اینکه هیچ کدام از آنها چارۀ منحصر به فرد نمی‌باشد. و در صورت مجاز بودن فروش آنها در داروخانه‌ها، آیا نجاست آنها و وجود الکل در آنها، به مریض باید گوشزد شود یا خیر؟
ج- اگر معلوم است که در آن شراب حرام هست، تجویز و صرف آن جایز نیست، مگر در مورد ضرورت و انحصار علاج به آن؛ ولی در صورت شک مانع ندارد و تحقیق زیاد لازم نیست.
استفتاءات (امام خمینی)؛ ج3، ص:513
س: 20- داروفروشی مقداری از داروهایش به واسطۀ مخلوط بودن با الکل متنجّس بوده و آنها را فروخته، و آنچه را از مردم گرفته در برابر شیشۀ دارو و امثال ذلک هم نبوده تا حلال باشد، و سالیانی کارش این بوده، آیا به عنوان مظالم هم چیزی باید ردّ کند یا خیر؟ و اگر لازم باشد چه مقدار باید بدهد (اقلّ یا اکثر)؟
ج- الکل نجس نیست، مگر ثابت شود که مسکر مایع بالأصاله است و در این صورت بیع جائز نیست، و ثمن آن به ملک صاحبش باقی است، که اگر او را نمی‌شناسد باید از طرف او صدقه بدهد، به إذن حاکم علی الاحوط*.
استفتاءات (امام خمینی)؛ ج3، ص:575
از مجموع آنچه گذشت به دست می‌آید که:
1- شراب و الکلی که از مایع بالاصاله و مسکر بودن آن معلوم و ثابت است و نیز هر نوع محصولی که یقینا در ترکیب آن از شراب و چنین الکلی استفاده شده است نجس بوده و تجویز آن به غیر و مصرف کردن و خرید و فروش آن جایز نیست مگر در موارد ضرورت و منحصر بودن درمان به آن.
2- هر نوع الکلی که از مایع بالاصاله بودن و نیز مسکر بودن آن معلوم و یقینی نیست، همچنین مواد دارویی و محصولات بهداشتی به عمل آمده از آن، پاک است و خرید و فروش و مصرف آن نیز جایز می‌باشد.
28/5/1392