پیام امام به ملت ایران در باره سیاستهاى کلى نظام در دوران بازسازى کشور که به منشور سازندگی شهرت یافت، حاوی نکات جالبی است ؛ در این پیام نسبتا طولانی و جامع از چگونگی قوام جمهوری اسلامی ، تغییر ناپذیری تا نگهدارى ترکیب یک یا چند شهر خراب شده در جنگ به منظور ترسیم علنى تجاوز دشمنان علیه کشورمان و نشان دادن قدرت دفاع و مقاومت قهرمانانه ملت که آیندگان فقط به اسناد و نوشتهها بسنده نکنند، به چشم می خورد. از نکات کلیدی جاری در این پیام می توان به موضوعات : سازندگی نباید به قیمت عدول از سیاست استقلال کشور باشد؛ کشور را با تلاش خودتان و بدون وابستگی بسازید؛ توسعه قدرت دفاعى کشور از اهداف اولیه بازسازى باشد؛ خودکفایى کشاورزى؛ آزادى صادرات و واردات؛ شکستن طلسم انحصار در تجارت داخل و خارج به افراد خاص متمکن و مرفه و بسط آن به تودههاى مردم و جامعه از جمله راهکار های امام در جهت توجه عامه به موضوع سازندگی در کشور است. در ادامه فرازهایی از سخنان امام در این پیام از نظر می گذرد:
چه زمانی زوال عزت استقلال کشور اتفاق می افتد؟
« بر هیچ یک از مردم و مسئولین پوشیده نیست که دوام و قوام جمهورى اسلامى ایران بر پایه سیاست نه شرقى و نه غربى استوار است و عدول از این سیاست، خیانت به اسلام و مسلمین و باعث زوال عزت و اعتبار و استقلال کشور و ملت قهرمان ایران خواهد بود. جمهورى اسلامى ایران نباید تحت هیچ شرایطى از اصول و آرمانهاى مقدس و الهى خود دست بردارد...» صحیفه امام،ج21،ص159
بدون وابستگی کشور را بسازید
«...در مسئله بازسازى و سازندگى من اطمینان دارم که شخصیتهاى رده بالاى نظام و مسئولین محترم و نیز مردم وفادار و انقلابى کشورمان چون گذشته هرگز قبول نمىکنند که نیل به این هدف به قیمت وابستگى ایران اسلامى به شرق و یا غرب تمام شود. اخیراً دستهاى پنهان و آشکار غرب و شرق به منظور ایجاد شکاف و اختلاف میان طرفداران انقلاب اسلامى به حیله جدیدى متوسل شدهاند که مسئولین عزیز و رده بالاى کشورمان و نیز شخصیتها و چهرههایى از مجلس و دولت و روحانیون را به تفکر و گرایشات وابستگى و همچنین عدول از مواضع گذشته و نهایتاً به شرقگرایى یا غربگرایى متهم نمایند و موذیانه با طرح مسائلى از این قبیل که فلان شخصیت نظام جمهورى اسلامى راستگرا و یا میانه رو و یا سازشکار و غربگراست و یا فلان مسئول تندرو و انقلابى شده است که نتیجتاً اعتماد مردم را به دستاندرکاران نظام سلب نمایند که با یارى خداوند و با رشد و آگاهى مردم بازار این گونه القائات در این مملکت کساد و مشتریان آن اندک بودهاند و بر مردم ثابت است کسانى که سالها و بارها چه قبل و چه بعد از انقلاب امتحان خود را در تعهد به اسلام و انقلاب دادهاند و در این راه به پاى چوبههاى دار رفته و زندانها کشیده و ترور گشتهاند و سلامت خود را از دست دادهاند و تحت شکنجههاى شاه براى استقلال و آزادى مبارزه کردهاند، یقیناً دلشان به حال انقلاب و ثمرات آن نه تنها کمتر از دیگران نسوخته که بیشتر مىسوزد و مسیر ارزشى و الهى و پر طراوت خویش را به هیچ وجه عوض نمىکنند. و من از باب وظیفه به مردم و فرزندان پر شور انقلاب مىگویم که مبادا بدون در نظر گرفتن محذورات سیاسى و شرایط بسیار پیچیده و حساس کشور به طرح سؤالها و اشکالاتى روى آورید که بازگو کردن و تحلیل واقعى قضایا توسط مسئولین دلسوز نظام باعث کشف اسرار مملکت شده و براى نظام مسئلهآفرین گردد و نه تنها گرهاى را باز نکند که بر مشکلات مملکت نیز بیفزاید».(همان)
مسیر سیاست واقعى ما عوض نشود
«من سیاست داخلى و خارجى کشور را به دقت ملاحظه مىکنم و تا زندهام نخواهم گذاشت مسیر سیاست واقعى ما عوض شود و مسئولین نیز چیزى غیر از این نمىخواهند و انتظارى غیر از این از آنان نمىرود. من به بعضى از مسئولین هشدار مىدهم که به شدت باید مراقب بود که خداى ناکرده آب به آسیاب دشمنان نریزیم و آنان را با اقوال و جبههگیریهای مان شادمان نگردانیم. به مسئولین و دستاندرکاران در هر رده نیز مىگویم که شرعاً بر همه شما واجب است که همت کنید تا آخرین رگ و ریشههاى وابستگى این کشور به بیگانگان را در هر زمینهاى قطع نمایید- که ان شاء اللَّه خواهید کرد- و اگر مصلحت نظام و اسلام سکوت است، دردمندانه سکوت کنید که اجر سکوت براى پیشبرد اهداف نظام و اسلام به مراتب بیشتر از دفاع از اتهام وابستگى است. همان گونه که قبلًا گفتهام سیاست بازسازى و تشخیص و تعیین اولویت در امر بازسازى مراکز آسیب دیده کشور به عهده سران محترم و متعهد سه قوه و آقاى نخست وزیر است ولى باید توجه داشت که با در نظر گرفتن حجم عظیم کار و ضرورت تسریع در تعیین خط مشى بازسازى و سازندگى، حتماً از نظرات کارشناسان و صاحبنظران خصوصاً هیأت دولت و وزرا و کمیسیونهاى مربوطه مجلس شوراى اسلامى- که چهرههاى دلسوز و متعهد و مطلع در آنها فراوانند- و نیز از مسئولین هر امرى استفاده نمایند چرا که آنان نیز به خوبى دریافتهاند که بازسازى و سازندگى جز از طریق تعاون و همفکرى میسر نیست. و این کشور متعلق به اسلام و همه ملت ایران است و همان گونه که در جنگ همه در کنار هم بودند، در صلح و سازندگى هم باید در کنار یکدیگر باشند که ان شاء اللَّه مراکز علمى و دانشگاهى نیز در این مسئله بزرگ سهیم خواهند بود».(همان)
یادگاران هدایت و نور
1- با اینکه اطمینان داریم که خانوادههاى معظم شهدا و جانبازان و اسرا و مفقودین هیچ گاه راضى نشده و نمىشوند که در برابر ایثار عزیزانشان که فقط به خاطر خدا و رسیدن به کمال بوده است سخن از رفاه و مادیات به میان آید و همت آنان بلندتر از این مقولههاست، ولى بر دستاندرکاران نظام است که ذوق و استعداد و توان خود را در هر چه بهتر رسیدن به امور معنوى و مادى و ارزشى و فرهنگى این یادگاران هدایت و نور به کار گیرند و از خدمت بىشائبه و بىمنت به آنان دریغ نکنند؛ هر چه انقلاب اسلامى ایران دارد از برکت مجاهدت شهدا و ایثارگران است. من مىدانم که بسیارى از خانوادههاى عزیز شهدا و جانبازان و اسرا و مفقودین به خاطر مناعت طبع و بزرگوارى و اخلاق کریمه خود در مصایب و مشکلات زندگى به مسئولین مراجعه نکردهاند و یا مراجعهشان به حد اقل بوده است. و همه نیز مىدانیم که اکثریت این قشر و رزمندگان عزیز اسلام از طبقات محروم و کم درآمد بودند و مرفهین کمتر دل براى انقلاب سوختند، ولى وظیفه ماست که در حد توان و مقدورات قدرشناس زحمات آنان باشیم و من میل ندارم که این قدرشناسى فقط در حد تعریف و تمجید ظاهرى خلاصه شود بلکه باید در همه نوع امتیازات اجتماعى و اقتصادى و فرهنگى به آنان بها داده شود و ضرورتى نمىبینم که به این عزیزان سفارش و نصیحت کنم و رسالت بزرگ حفظ امانت خونهاى مقدس شهیدان را بازگو نمایم که بحمد اللَّه تا به حال خانوادههاى شهدا و اسرا و مفقودین و جانبازان خود حافظ و نگهبان ارزش شهادت و ایثار بودهاند و بعد از این نیز به یارى خدا پاسدار آن خواهند بود. (همان)
هیچگاه بی نیاز تقویت بنیه دفاعی نیستیم
2- با قبول و اجراى صلح کسى تصور نکند که ما از تقویت بنیه دفاعى و نظامى کشور و توسعه و گسترش صنایع تسلیحاتى بىنیاز شدهایم، بلکه توسعه و تکامل صنایع و ابزار مربوط به قدرت دفاعى کشور از اهداف اصولى و اولیه بازسازى است و ما با توجه به ماهیت انقلابمان در هر زمان و هر ساعت احتمال تجاوز را مجدداً از سوى ابرقدرتها و نوکرانشان باید جدى بگیریم. (همان)
خودکفایی کشاورزی اولویت است
3- توجه به بازسازى مراکز صنعتى نباید کوچکترین خللى بر ضرورت رسیدن به امر خودکفایى کشاورزى وارد آورد، بلکه اولویت و تقدم این امر باید محفوظ بماند و مسئولین بیشتر از گذشته خود را مکلف به اجراى آن سازند و در امر احیاى اراضى و مهار آبها و ایجاد سدها و تشویق کشاورزان و دامداران و استفاده هر چه بیشتر از نعمتهاى بیکران الهى در طبیعت تلاش نمایند که مطمئناً خودکفایى در کشاورزى مقدمهاى است براى استقلال و خودکفایى در زمینههاى دیگر.
4- مهمترین عامل در کسب خودکفایى و بازسازى توسعه مراکز علمى و تحقیقات و تمرکز و هدایت امکانات و تشویق کامل و همه جانبه مخترعین و مکتشفین و نیروهاى متعهد و متخصصى است که شهامت مبارزه با جهل را دارند و از لاک نگرش انحصارى علم به غرب و شرق به در آمده و نشان دادهاند که مىتوانند کشور را روى پاى خود نگه دارند. ان شاء اللَّه این استعدادها در پیچ و خم کوچههاى ادارهها خسته و ناتوان نشوند. (همان)
مبادى صدور کالا را گسترش دهید
5- برنامهریزى در جهت رفاه متناسب با وضع عامه مردم توأم با حفظ شعائر و ارزشهاى کامل اسلامى و پرهیز از تنگنظریها و افراط گراییها و نیز مبارزه با فرهنگ مصرفى که بزرگترین آفت یک جامعه انقلابى است و تشویق به تولیدات داخلى و برنامهریزى در جهت توسعه صادرات و گسترش مبادى صدور کالا و خروج از تکیه به صادرات نفت و نیز آزادى صادرات و واردات و به طور کلى تجارت بر اساس قانون و با نظارت دولت در نوع و قیمت. (همان)
انحصار تجارت داخلی را بشکنید
6- رعایت اصول ایمنى و حفاظتى مراکز و صنایع و ایجاد پناهگاههاى جمعى براى مردم و کارگران که این اختصاص به زمان جنگ ندارد بلکه طریقه احتیاط در هر شرایط است.
7- استفاده از نیروهاى عظیم مردمى در بازسازى و سازندگى و بهادادن به مؤمنین انقلاب خصوصاً جبهه رفتهها و توسعه حضور مردم در کشاورزى و صنعت و تجارت و بازسازى شهرهاى تخریب شده و شکستن طلسم انحصار در تجارت داخل و خارج به افراد خاص متمکن و مرفه و بسط آن به تودههاى مردم و جامعه. (همان)
حفظ ترکیب چند شهر خراب شده در جنگ با رضایت صاحبان
8- حفظ و نگهدارى ترکیب یک یا چند شهر خراب شده در جنگ به منظور ترسیم علنى تجاوز دشمنان علیه انقلاب و کشورمان و نشان دادن قدرت دفاع و مقاومت قهرمانانه ملت که آیندگان فقط به اسناد و نوشتهها بسنده نکنند. البته این کار با رضایت کامل صاحبان املاک و با ایجاد شهرهاى مجاور باید انجام شود.
9- تأکید بر حفظ ارزشها و شئون اخلاقى و اجتماعى و نیز سالمسازى اجتماعات که گروهى از خدا بیخبر و فرصت طلب تصور نکنند که مردم در برابر نیات پلید آنان بىتفاوتند. ان شاء اللَّه خداوند همه را از شرّ نفس اماره و شرّ دشمنان محافظت فرماید و به همه شرح صدر و تدبیر در امور و اخلاص در عمل و ایثار در خدمت به خلق مرحمت کند. «احمد» به صورت آزاد بهتر مىتواند به اسلام و مردم کشور خدمت نماید و تنها در جلسات شرکت مىکند تا گزارش مسائل سریعتر به این جانب برسد. (همان)
منبع:
صحیفه امام، ج21، ص155
منابع مرتبط:
امام خمینی و جهاد سازندگی
منشور سازندگی
نقش بسیج در سازندگان
جهاد سازندگی دیروز امروز فردا