توضیحات ارشناس:
احرام و لبیک گفتن که به معنای اجابت دعوت آفریدگار یکتا و پاسخ به ندای وحی و قرآن حکیم است، قبل از میقات جایز نیست، و تحقق نمی‌یابد، پس احرام بستن قبل از میقات و عبور از آن با حالت احرام کفایت نمی‌کند، بلکه باید در میقات، احرام را با نیت ایجاد نمود. از این حکم دو مورد ذیل استثناء شده است:
اول: وقتی است که شخص مُحرِم شدن قبل از میقات را نذر کرده باشد، چنین نذری جایز و صحیح بوده و عمل به آن واجب است.
در این صورت عبور از میقات یا تجدید کردن احرام در آن واجب و لازم نیست و احتیاط آن است که مکان احرام در نذر معین شود؛ بنابراین نذر بدون تعیین مکان احرام احتیاطا صحیح نیست.
دوم: جایی است که کسی بخواهد عمرۀ ماه رجب را درک کند و می‌ترسد که در صورت تأخیر انداختن احرام تا میقات، عمرۀ رجبیّه فوت شود؛ در این فرض و برای درک فضیلت عمره رجبیه، مُحرِم شدن قبل از میقات جایز است و عمره ماه رجب محسوب می‌گردد اگر چه بقیه اعمال را در ماه شعبان به عمل آورد.
همانطور که احرام بستن در قبل از میقات جایز نیست، تأخیر انداختن احرام از میقات نیز جایز نمی‌باشد؛ بنابراین کسی که می‌خواهد حج یا عمره انجام دهد یا ارادۀ داخل شدن مکه را دارد، جایز نیست که در حال اختیار، از میقات بدون احرام عبور کند، بلکه احوط آن است که از محاذات میقات هم نگذرد اگر چه در ادامه مسیر و پیش روی او میقات دیگری باشد.
برای احرام بستن طهارت از حدث اصغر و اکبر شرط نیست پس برای انسان جایز است که بدون وضو و حتی در حال جنابت و حیض و نفاس مُحرم شود.
اگر کسی احرام بستن را فراموش کند و به خاطرش نیاید مگر بعد از اتمام همۀ واجبات و توان جبران نداشته باشد، به احتیاط مستحب عمرۀ او باطل است، اگر چه صحت آن به نظر بعید نیست؛ ولی اگر بعد از اتمام اعمال حج متوجه شد، عمل وی صحیح است.
واجبات احرام و متعلقات آنها
در وقت احرام بستن سه چیز واجب است:
اول: نیت داشتن؛
البته نه به معنای نیت احرام، بلکه نیت حج یا عمره؛ پس کسی که می‌خواهد مثلا برای عمرۀ تمتع احرام ببندد، باید نیت عمرۀ تمتع را داشته و به قصد آن احرام ببندد و اگر یکی از حج یا عمره را قصد نکرده باشد احرام محقق نمی‌شود، زیرا تحقق عنوان احرام به طور مستقل و بدون قصد یکی از نُسُک معقول نمی‌باشد.
و در احرام، قصد اجمالی یا تفصیلی ترک محرماتی که پس از احرام بر مُحرم حرام می‌شود لازم نیست؛ بلکه اگر کسی که به قصد عمرۀ تمتع یا حج تمتع لبیک‌های واجب را بگوید مُحرم می‌شود، چه ترک محرمات را قصد کرده باشد یا نه؛ پس شخصی که می‌داند بعض محرمات مثل "زیر سایه رفتن" را مرتکب می‌شود، احرام او صحیح است؛ با این حال احتیاط مستحب آن است که انسان قصد ترک محرمات را داشته باشد. البته این در صورتی است که محرمات مذکور، محرماتی باشد که عمره یا حج را باطل نمی‌کند؛ مثل اکثر محرمات، و اما آنچه عمره یا حج را باطل می‌کند، مثل"نزدیکی با زن" که در بعضی از صور مبطل است، پس با قصد ارتکاب آن احرام باطل بلکه غیر ممکن است.
و چون عمره و حج و اجزای آنها عبادت است، پس احرام بستن را باید با نیت خالص برای طاعت خداوند تعالی و به دور از ریا و خود نمایی به جا آورد.
دوم: تلبیه؛ یعنی لبیک گفتن
به فتوای امام خمینی ره صورت آن بنا بر قول اصَح آن است که بگوید: لَبَّیْکَ اللّٰهُمَّ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ لٰا شَریکَ لَکَ لَبَّیْکَ
اگر کسی به این مقدار اکتفا نماید، مُحرم شده و احرامش صحیح می‌باشد، و احتیاط مستحب آن است که پس از گفتن چهار «لبیک» به صورتی که گذشت، بگوید:
انَّ الْحَمْدَ وَ النِّعْمَةَ لَکَ وَ الْمُلْکَ، لٰا شَریکَ لَکَ لَبَّیْک.
و احتیاط بیشتر آن است که پس از گفتن آنچه که ذکر شد، بگوید:
لَبَّیْکَ اللّٰهُمَّ لَبَّیْکَ لَبَّیْکَ انَّ الْحَمْدَ وَ النِّعْمَةَ لَکَ وَ الْمُلْکَ، لٰا شَریْکَ لَکَ لَبَّیْکَ.
و بعد از آن نیز گفتن جملاتی مستحب است که صورت آن در کتاب مناسک حج ذکر شده و برای رعایت اختصار از نقل آن خودداری می‌شود.
واجب است که مقدار واجب لبیک، صحیح گفته شود همان طور که صحیح گفتن تکبیرة الاحرام در نماز، واجب است. و کسی که قدر واجب تلبیه را بلد نیست و نمی‌داند باید آن را یاد بگیرد یا دیگری آن را در وقت گفتن، به او تلقین کند؛ یعنی فردی کلمه کلمه لبیک را بگوید و شخصی که می‌خواهد احرام ببندد نیز به دنبال او آن را به طور صحیح بگوید.
و آن که نمی‌تواند یاد بگیرد، یا وقت یاد گرفتن ندارد و با تلقین هم نمی‌تواند بگوید، بنا بر احتیاط واجب لبیک را به هر نحو که می‌تواند گفته و ترجمه آن را هم می‌گوید، و بهتر آن است که علاوه بر آن نایب هم بگیرد.
مقدار واجب تلبیه را در میقات باید گفت و تأخیر انداختن آن از میقات جایز نمی‌باشد. بیش از یک مرتبه گفتن تلبیه، واجب نیست؛ ولی تکرار آن و زیاد گفتن آن هر قدر که می‌تواند، مستحب بوده و برای هفتاد مرتبه گفتن ثواب زیادی ذکر شده است، و لازم نیست آنچه که در حال احرام بستن گفته است را تکرار کند، بلکه کافی است که بگوید «لَبَّیْکَ اللّٰهُمَّ لَبَّیْکَ» یا تنها «لَبَّیْکَ» را تکرار کند.
و کسی که برای عمرۀ تمتع مُحرم شده است باید در وقتی که خانه‌های مکه پیدا می‌شود لبیک را ترک کند و دیگر لبیک نگوید، و به احتیاط واجب مراد از خانه‌های مکه خانه‌هایی است که در زمان انجام عمره جزء مکه است هر چند که مکه بزرگ شده باشد.
شخصی هم که از خارج حرم برای عمره مفرده احرام بسته است هنگام ورود به حرم باید تکرار تلبیه را ترک نماید؛ و کسی که از مکه برای احرام عمره مفرده خارج شده، از لحظه‌ای که کعبه مشاهده می‌گردد، از تکرار تلبیه خودداری می‌کند.
و آن که احرام حج بسته است لبیک را فقط تا ظهر روز عرفه می‌گوید و بیشتر از آن تکرار نمی‌کند؛ و احوط آن است که ترک تلبیه از ظهر روز عرفه بر سبیل وجوب است.
و تا انسان لبیک واجب را نگوید، چه با عذر و چه بدون عذر، و یا اگر لبیک را به ریا باطل کند، چیزهایی که بر مُحرم حرام است بر وی حرام نمی‌شود، و در این صورت اگر عملی که انجام آن در حال احرام موجب کفاره می‌شود را به جا آورد، از این حیث کفاره ندارد.
و اگر کسی گفتن لبیک را فراموش کرد، یا به دلیل ندانستن حکم آن را نگفت، واجب است در صورت امکان به میقات برگشته و در آن‌جا احرام ببندد و لبیک بگوید، و در صورتی که برگشتن به میقات ممکن نباشد در خارج حرم، همان جا که هست لبیک گفته و محرم می‌شود، و اگر داخل حرم شده، واجب است به خارج حرم برگشته و بیرون حرم احرام ببندد و لبیک بگوید، و اگر رفتن به بیرون حرم ممکن نیست همان جا مُحرم شود و لبیک بگوید، و چنان‌چه بعد از گذشتن وقتِ جبران یاد آورد که لبیک نگفته است، بعید نیست صحت عمل.
سوم از واجبات احرام؛ به تن نمودن دو جامۀ احرام است برای مردان
که یکی «لنگ» است که به دور کمر بسته می‌شود و دیگری «ردا» که آن را باید به دوش اندازد.
و لازم نیست که لنگ، ناف و زانو را بپوشاند، بلکه به نحو متعارف که باشد کفایت می‌کند؛ بلی مستحب است که ناف و زانو را بپوشاند
به احتیاط واجب، این دو جامه را قبل از نیت احرام و لبیک گفتن باید پوشید، و در صورت پوشیدن بعد از لبیک، بنا بر احتیاط لبیک را دوباره باید گفت.
نیت و قصد اطاعت خداوند داشتن به احتیاط واجب در پوشیدن جامۀ احرام که لباسی است ندوخته، حلال، پاک و رنگ دنیا نگرفته و نماد در برنمودن لباس طاعت و بندگی و و مظهر پیوستگی به حق تعالی می‌باشد، لازم است.
همچنین است به احتیاط مستحب، کندن جامۀ دوخته که به مفهوم گسستگی و دست کشیدن از تعلقات دنیا و برهنه شدن از زینت و آلایش زندگی دنیایی است؛ که محرم در آن هم نیت و قصد اطاعت می‌نماید.
از شرایط لباس احرام آن است که نماز در آن صحیح باشد پس جامۀ حریر و غیر مأکول و لباس نجس به نجاستی که از آن در نماز عفو نشده است، کفایت نمی‌کند.
همچنین "لنگ" باید نازک بدن نما نباشد، و بدن نما نبودن "ردا" احتیاط مستحب است.
این دو جامه ندوخته‌ای که مُحرم باید بپوشد مخصوص مرد است؛ و زن می‌تواند در لباس خودش به هر نحو که هست مُحرم شود، چه دوخته باشد یا نباشد، ولی به احتیاط واجب لباس زن باید حریر خالص نباشد، بلکه بنابر احتیاط زن تا آخر احرام نباید حریر محض بپوشد.
همچنین احتیاط واجب آن است که در بین اعمال یا دیگر حالات احرام، هر وقت جامه احرام نجس شد تطهیر یا تبدیل شود، و احوط در حال احرام اقدام به تطهیر بدن است اگر نجس شود.
فردی که احرام بسته است لازم نیست جامۀ احرام را همیشه به تن داشته باشد، و جایز است آنها را عوض کرده یا برای شستن یا حمام رفتن آنها را بکند، بلکه جایز است برای حاجت هر دو را بیرون آورده و عریان باشد.
همچنین برای در امان بودن از سرما یا هر غرض دیگر شخص مُحرم می‌تواند بیشتر از دو جامۀ احرام بپوشد؛ مثلا دو سه ردا و دو سه لنگ
14/7/1392