به گزارش پرتال امام خمینی حجت‌الاسلام و المسلمین محمد عبداللهیان، متخصص فقه، اصول و فلسفه در گفت‌وگو با ایکنا ضمن بیان ویژگی‌های علمی آیت‌الله سیدمصطفی خمینی، اظهار کرد: مرحوم آیت‌الله سیدمصطفی خمینی فرزند برومند حضرت امام خمینی(س) در عین داشتن قوه فقاهت، در تفسیر نیز از صاحبان سبک و سیاق ویژه خود بود. ایشان یکی که از شخصیت‌های مبرز معاصر در حوزه‌های علمیه بود، از دوران جوانی به شکل عمیق به تحصیل مسائل حوزی پرداخته‌بود که این امر باعث شد وی شخصیت جامعی را از خود در آثارش بروز دهد. آثار ایشان شامل علوم فقهی، اصولی، تفسیری و برخی اوقات حتی مباحث فلسفی و عرفانی بوده‌است.
وی در ادامه گفت: جامعیتی که در آثار ایشان وجود‌دارد، نشان‌دهنده این است که ایشان به‌طور گسترده به مسائل فقه، اصول، تفسیر، قرآن و معارف می‌پرداخته است. ایشان تبلور شخصیتی جامع در علوم‌اسلامی است و در آثاری که از ایشان به چاپ رسیده، کمال این مرد بزرگ دینی مشهود است.
تأثیر امام خمینی(س) در مرحوم آیت‌الله سیدمصطفی خمینی
مدیرمسئول گاه‌نامه آفاق نور با اشاره به اینکه ایشان در حوزه علمیه قم بیشترین تأثیر علمی و بهره را از محضر حضرت امام خمینی(س) می‌برد، تصریح کرد: وی از محضر اساتید و دیگر بزرگان مانند مرحوم آیت‌الله محقق داماد کسب فیض می‌کرد و لیکن بزرگترین معلم و استاد ایشان والدشان حضرت امام خمینی(س) بود.
وی گفت: امام خمینی(س) در تفسیر خود از قرآن کریم، فرمودند که تاکنون بر قرآن هیچ تفسیری نوشته نشده‌است و تفسیر جامعی در دست نداریم. منظور ایشان این است که قرآن دارای ابعاد وسیعی است که به هیچ‌کدام از آنها به شکل کامل و همه‌‌جانبه پراخته نشده است و مفسرین هرکدام با دیدگاهی که داشتند، به تفسیر قرآن پرداخته‌اند.
وی با بیان اینکه نظر امام بر این بود که قرآن کریم باید بر‌طبق اهداف و مقاصدی که خداوند در آیات و سوره‌های قرآن گنجانده‌است، تفسیر شود که نوعا در تفسیر‌های رایج به اهداف آیات و سور توجهی نشده است، افزود: مرحوم حاج آقا سیدمصطفی خمینی با توجه به نظرات والد بزرگوارشان، حضرت امام خمینی(س)، قبل از اینکه به تفسیر قرآن بپردازد، برای پر کردن این خلاء، طرحی را در ذهن خودشان آماده کرده بود که طبق آن طرح ذهنی، قرآن را به‌طور جامع و از ابعاد و دیگاه‌های مختلف مورد بررسی و تتبع قراردهد و از این مجرا وارد میدان تفسیر شود.
مدیرمسئول مؤسسه معارف اسلامی امام رضا(ع) در ادامه افزود: اکثر مفسرین تا آن روز با روش‌های محدود مثل روش‌های بلاغی، نحوی، روایی، اجتماعی و صرفی به حوزه تفسیر آمده بودند، اما ایشان با قصد دریافت مقاصد آیات و سوره‌ها درصدد رفع این خلاء بود و جامعیتی را در روش مطالعه و معاینه آثار داشت. علی‌رغم اینکه شهادت ایشان مانع تفسیر تمام سوره‌های قرآن مجید شد و او فقط توانست سوره مبارکه حمد و چهل و پنج آیه از سوره بقره را تفسیر کند، با وجود ناقص بودن، یک دوره هفت جلدی تفسیر از وی در دست‌است که برای طالبان بهره‌‌برداری از معارف قرآن کریم غنیمت است.
ویژگی تفسیری مرحوم آیت‌الله سیدمصطفی خمینی
وی درباره ویژگی تفسیری مرحوم آیت‌الله مصطفی خمینی، گفت: اولین ویژگی ایشان جامعیت در پرداختن به آیات و موضوعات از دیدگاه‌های مختلف است. ایشان از لحاظ فقهی، عرفانی، فلسفی، حکمی، تاریخی، اجتماعی و مخصوصا از جنبه احکام، آیات را مورد مطالعه و بررسی قرار داده است و یک فقه‌الاحکامی را از کل آیات قرآن ترتیب می‌دهد. نکته مهم‌تر این است که ایشان در زمینه تفسیر واجد سطح تفسیری عالی است که در آن همه اقوال آورده می‌شود و تمام آنها به نقد و بررسی و پژوهش آزاد گذاشته می‌شود.
وی تصریح کرد: در این نوع از جمع‌آوری اقوال سعی شده است اقوال پشت سرهم نیایند و با توده شدن آنها خواننده سردرگم نشود. در واقع بعد از نقد و بررسی مسئله، اظهار نظری صورت می‌گیرد و بر مابقی نظرات حاکم می‌شود. پس ویژگی تفسیر آقا مصطفی در جامعیت و سطح تفسیری اجتهادی همراه با نقد و تتبع است.
محمد عبداللهیان درخاتمه گفت: یکی از درخشان‌ترین امتیاز‌های تفسیر مرحوم آیت‌الله سیدمصطفی خمینی این است که این مفسر عالی‌مقام در ذیل تفسیر آیات، فصلی را تحت عنوان اخلاق گشوده‌است که در آن نکات اخلاقی و دقایق معنوی مستفاد از آیات قرآن کریم را بیان کرده‌است.
منابع مرتبط:
نقد و نظری بر کتاب تفسیر قرآن کریم نوشته شهید آیت الله حاج سید مصطفی خمینی - مقاله
آشنایی با تفسیر شهید سیدمصطفی خمینی - مقاله
تفسیر القران الکریم (ج. ۱) - کتاب
تفسیر القران الکریم (سایر جلدها) - کتاب