روز هجدهم دیماه سال 1357 امام خمینی بیشترین مصاحبه را در طول یکروز با خبرگزاری ها و روزنامه ها در نوفل لوشاتو انجام داده که در طول عمر پربرکت ایشان دیگر تکرار نشد. در این تاریخ امام خمینی در هفت مصاحبه در یک روز شرکت کرد و به سوالات متعدد آنروز خبرنگاران که به مقتضای آن زمان مطرح می شد، پاسخ گفت. یکی از این مصاحبه ها با خبرنگار انگلیسى روزنامه اکونومیست در باره داراییهاى خصوصى شاه- سیاستهاى حکومت اسلامى ایران انجام شده است. از نکات جالب این مصاحبه پاسخ های کوتاه و موجز امام به سوال خبرنگارروزنامه اکونومیست است که مشروح این مصاحبه از نظر می گذرد:
در رأس دولت ایران، براى شما چه کسى یا چه حزبى قابل قبول خواهد بود؟
آنچه مهم است باید رئیس حکومت و همه آنها که زمام امور را در دست دارند مورد قبول ملت باشند و عمیقاً معتقد به اسلام و متعهد به اجراى آن؛ و من مانند یک فرد رأى خود را به افراد مورد اعتماد خواهم داد.
آیا شما انتظار انتخابات عمومى پس از سقوط یا خروج شاه را دارید؟
یکى از مهمترین وظایف اولیه جمعى که پس از سقوط شاه مسئولیت امور را به دست مى گیرند، فراهم کردن شرایط انتخابات آزاد است که به هیچ وجه اعمال قدرت و نفوذ از هیچ طبقه و گروهى در انتخابات نباشد.
شما درباره اصلاحات ارضى، داراییهاى خصوصى شاه چه احساس مى کنید؟ آیا شما سیاست توزیع املاک را ادامه مى دهید؟ آیا شما طرفدار دارایى خصوصى هستید؟
اصلاحات ارضى شاه، همچنان که از اول معلوم بود و بعداً هم عملًا براى همه روشن شد، چیزى جز نابودى کشاورزى نبود؛ که در نتیجه آن سالیانه قسمت مهمى از پول نفت صرف خرید مواد غذایى از خارج و عمدتاً از امریکا شد. ولى ما هر گز این اراضى را به مالکین برنمى گردانیم؛ زیرا آنها نه در تصاحب زمینها و نه در مورد منافع آنها رعایت ضوابط اسلامى را نکرده اند؛ ولى این اراضى را بایر هم نمى گذاریم و با تأمین بهترین وسایل کشاورزى و سایر هزینه هاى آن، کشاورزان را حمایت مى کنیم. و اما در مورد داراییهاى خصوصى؛ این مسلّم است که مورد قبول اسلام است و لیکن مجموعه قواعد اسلامى در مسائل اقتصادى، هنگامى که در کل پیکره اسلام به صورت یک مکتب منسجم ملاحظه شود و همه جانبه پیاده شود، بهترین شکل ممکن خواهد بود؛ هم مشکل فقر را از میان مى برد و هم از فاسد شدن یک عده به وسیله تصاحب ثروت جلوگیرى مى کند و در نتیجه کل جامعه را از فساد حفظ مى کند و هم مانع رشد استعدادها و شکوفایى قدرت ابتکار و خلاقیت انسانها نمى شود. و جامعیت و همه جانبه بودن قوانین اسلام آن چنان است که اگر کسى آن را بشناسد، معترف خواهد شد که از حد و مرز فکر بشر بیرون است و ممکن نیست زاییده قدرت علمى و تفکر انسان باشد.
آیا شما قراردادهایى را که با کشورهاى خارجى امضا شده حفظ خواهید کرد یا تضمین خواهید کرد؟ قراردادهاى دفاعى و قراردادهاى مربوط به نیروگاهها، ساختن راه و راه آهن؟
اولًا ما از مضمون و مواد مندرج در این قراردادها اطلاعى نداریم. یعنى رژیم شاه هرگز ملت را از مفاد این قراردادها مطلع نکرده و از مردم ایران مخفى نگاه داشته است؛ و لیکن حکومت آینده آنها را مجدداً مورد بررسى قرار مى دهد و از آنها آنچه را با منافع و مصالح ملت ما موافق نباشد لغو مى کند. ولى ما در نوسازى کشور از همه امکاناتى که دولتهاى خارجى مایل باشند در اختیار ما بگذارند، با حفظ آزادى و استقلال کشور بر اساس احترام متقابل، از آن امکانات استفاده مى کنیم و قراردادهایى منعقد مى نماییم.
آیا شما مى خواهید ماندن تکنیسینها و مستشاران را در ایران ببینید؟ مستشارانى از امریکا (45000 نفر)، آلمان غربى (13000 نفر)، بریتانیا (1000 نفر)، فرانسه (7500 نفر) و ژاپن (7000 نفر)
در مورد هر یک از این گروهها و نقش آنها در ایران و میزان احتیاج کشور به آنها، حکومت آینده مطالعه و بررسى مى کند و تصمیم مى گیرد. حکومت آینده هیچ تعهدى جز در برابر ملت و حفظ منافع و مصالح آنها ندارد.
شما اخیراً (اوایل دسامبر 78) اظهار داشتید که: «تمام قراردادهایى که علیه منفعت ملى باشد به رسمیت شناخته نخواهد شد»؛ منظورتان کدام قراردادهاست؟ و «منفعت ملى» را چطور تعریف مى کنید؟
تصور نمى کنم وقتى گفته مى شود منافع ملت، ابهامى در آن باشد. مثلًا امروز هیچ ایرانى تردید ندارد در اینکه قرارداد خرید میلیاردها دلار اسلحه و ساختن پایگاه نظامى براى امریکا از پول نفت ایران و حضور هزاران مستشار نظامى امریکایى در ایران با هزینه هاى سرسام آور آن، به نفع ملت ایران نیست و این گونه قراردادها که به دست شاه با دولتهاى خارجى منعقد شده است کم نیست.
آیا شما ترتیبات یا قراردادهاى بازرگانى، تجارتى و داد و ستد فعلى را با غرب ادامه خواهید داد؟ سیاست تجارتى شما چیست؟
ما همان طور که از تولیدات داخلى کشور به هر دولتى که مشترى آن باشد مى فروشیم و صادر مى کنیم، همان طور هم هر چه را که در داخل به آن نیاز داشته باشیم از خارج مى خریم. ولى در همه این تجارتها بر مبناى دو طرف مساوى عمل خواهیم کرد و حاضر نیستیم که دولتى بخواهد مبادلات اقتصادى را اهرمى براى نفوذ سیاسى و تحمیل اغراض استعمارگرانه خود قرار دهد.
چرا شما از روابط شاه با امریکا و غرب انتقاد مى کنید؟
ما با مأموریت شاه از طرف قدرتهاى استعمارگر- براى تأمین منافع آنها و نابودى کشور به قیمت حفظ تاج و تخت لرزان و حکومت غیر متکى به ملت- مخالف هستیم. ما با روابط شاه با خارج، که به قیمت از بین رفتن استقلال کشور و آزادى ملت ما شده است، مخالفیم.
نقش ارتش را در جمهورى اسلامى چگونه مى بینید؟
هیچ کشورْ بى نیاز از نیروى نظامى و ارتش نیست ولى ارتش باید پاسدار استقلال و امنیت کشور باشد نه حافظ یک دیکتاتورى مستبد، و مطرود تمامى ملت و مأمور قتل عام فرزندان کشور.
نظر شما درباره رهبرى ارتش در حال حاضر چیست؟
امروز ارتش از خود استقلالى ندارد. رهبرى ارتش ایران امروز به دست چند صاحب منصب و مأمور شاه زیر نظر مستشاران خارجى است.
نظر شما درباره دکتر شاپور بختیار چیست؟
دولت او، مانند دولتهاى گذشته شاه، غیر قانونى است و از طرف ملت محکوم است.
آیا شما قصد دارید که «حزب توده» را پیش یا پس از برقرارى یک جمهورى اسلامى، قانونى سازید؟
امروز هیچ دسته اى در ایران به اندازه «حزب توده» منفور نیست؛ سوابق بسیار بدى در ایران دارد.
چگونه شما قصد دارید تشکیل این جمهورى را با رفراندم به انجام رسانید؟
اصل لزوم تشکیل جمهورى اسلامى را ملت ایران در رفراندم تاسوعا و عاشورا در سراسر کشور اعلام کرده اند و پس از سقوط شاه، نمایندگان ملت در مجلسْ مراحل قانونى آن را انجام خواهند داد و قانون اساسى این جمهورى را تدوین و تکمیل خواهند کرد.
آیا شما قصد دارید که آزادى سخن، آزادى اجتماعات و آزادى مطبوعات و آزادى عبادات را تضمین کنید؟
ما به خواست خداى تعالى در اولین زمان ممکن و لازم برنامه هاى خود را اعلام خواهیم نمود. ولى این بدان معنى نیست که من زمام امور کشور را به دست بگیرم و هر روز نظیر دوران دیکتاتورى شاه، اصلى بسازم و على رغم خواست ملت به آنها تحمیل کنم. به عهده دولت و نمایندگان ملت است که در این امور تصمیم بگیرند؛ ولى من همیشه به وظیفه ارشاد و هدایتم عمل خواهم کرد.
آیا شما آمادگى دارید که یک کمونیست یا وزیرى با گرایشات کمونیستى را در یکى از مقامات، دفاع ملى، امور داخلى یا روابط خارجى ببینید؟
اگر ملت به جمهورى اسلامى رأى داده اند دیگر وزیر غیر مسلمان را نخواهند پذیرفت.
آیا شما قصد تحریم نفت براى امریکا و متحدانش را دارید؟ و اگر چنین است کجاها را براى صدور نفت ایران در نظر خواهید گرفت؟
ما تا رفتن شاه از صدور نفت به خارج جلوگیرى مى نماییم. بعد از رفتن شاه به هر کشورى که مایل باشیم نفت را مى فروشیم و در مقابل، پول مى گیریم نه اسلحه.
نقش روحانیت و رهبران مذهبى را در دولت آینده چگونه مى بینید؟ و روابط شما با قدرتهاى عادى غیر نظامى چگونه خواهد بود؟
روحانیون در حکومت آینده نقش ارشاد و هدایت دولت را دارا خواهند بود.
آیا کسانى از اطرافیان شما هستند که همدردى و علاقه به کمونیسم و سوسیالیسم مارکسیستى داشته باشند؟
خیر! ابداً! هر گز!.
نظر شما درباره اتحاد جماهیر شوروى و اقلیتهاى مسلمان در آسیاى مرکزى چیست؟
اتحاد جماهیر شوروى هم یکى از کشورهایى است که منابع کشور ما را به تاراج مى برد؛ او گاز ایران را مى برد، او همیشه طرفدار شاه بوده است. ما به تمام اقلیتهاى مذهبى احترام مى گذاریم، در هر کجا که باشند.
سیاست شما نسبت به روسیه چیست؟ احساسات شما درباره مارکسیسم روسى چیست؟
سیاست ما نسبت به روسیه مثل سیاست ما نسبت به امریکا و سایر کشورهاست. ما بر اساس احترام متقابل به تمام کشورها احترام مى گذاریم.
احساسات شما درباره برقرارى دولت انقلابى در افغانستان چیست؟ همچنین ارتباطش با ایران؟
افغانستان کشورى است که در همسایگى ما واقع است و مسلمان است. ما با ملت افغانستان روابط دوستانه داریم. آنان برادران ما هستند.
آیا شما اسلام و مارکسیسمِ منکر خدا را سازگار مى بینید؟
خیر! به هیچ وجه!.
آیا شما مشتاق پستى براى خودتان در دولت آینده هستید؟
خیر.
منبع: صحیفه امام، ج 5، ص: 382- 386