از روز ورود امام در دوازدهم بهمن ماه ۱۳۵۷ تا پیروزی انقلاب اسلامی در ۵۷ / ۱۱ / ۲۲ ده روز طول کشید. این ده روز که روزهای تعیین کننده و بسیار اثرگذار در سرنوشت ملت بزرگ ماست به خاطر تحولات شگرف و الهی به دهه مبارک فجر شهرت یافت. در ادامه به شرح مختصر این ایام الله می پردازیم:
تحولات دهه فجر
دانشمندان می گویند زمان نسبی است. شب فراق با شب وصال ظاهرا برابر است ولی اصلا با هم یکسان نیستند. تحولات این ده روز بقدری سریع، عمیق، امیدوارکننده و افتخارآمیز بود که نظیر آن در طول تاریخ کشورمان بی نظیر و یا حداقل می توانیم بگوییم کم نظیر است.
ذیلاً به اهم رخدادهای آن روزها ولی به صورت خلاصه می پردازیم. توضیحاً آنکه حضرت امام پس از بازگشت به کشور بعد از سخنرانی در بهشت زهرا غروب آن روز به مدرسه رفاه واقع در خیابان ایران منتقل شدند. فردای آن روز بنا به ملاحظات سیاسی و مردمی به مدرسه علوی در نزدیکی همان مدرسه نقل مکان کردند.
پس از استقرار امام در مدرسه علوی، مردم مشتاق و متعهد و انقلابی کشورمان به دیدار رهبر و پیشوای خود می شتافتند. حضرت امام که آشکارا از دیدار مردم خرسند و خوشحال بودند با رهنمودهای کاربردی، مردم را در پیمودن تداوم راه سفارش می نمودند.
جنایت بزرگ شاه
حضرت امام در روز ۱۳ بهمن طی سخنرانی نسبتاً طولانی ضمن اشاره به برخی از جنایات شاه فرمودند: «جنایاتی که سلسله پهلوی در جامعه ما کرد شاید هیچ جنایتی بالاتر از این جنایت نبود که نیروهای فعّاله انسانی ما را یا از بین بردند یا فعالیت آنها را خنثی کردند برای مدتهای زیاد. آنهایی که باید به این امت خدمت کنند مثل علمای اعلام و اشخاص روشنفکر اینها را در زندان بردند. ده سال،پانزده سال، پنج سال در زندان اینها را بردند. صرفنظر ازآن زجرهایی که به اینها کردند. آن خلاف انسانیت هایی که با این اولیای خدا کردند این نیروها را هدر دادند. یعنی نیرویی که باید در جامعه فعال باشد. اگر مدرّس است عده ای را تربیت بکند، اگر محصل است خودش تربیت بشود. اگر فعالیت های سیاسی دارد فعالیت سیاسی بکند، فعالیت های مذهبی دارد، فعالیت های مذهبی بکند. تمام اینها را اینها دودمان پهلوی به هدر دادند.»[۱]
در تمامی روزهای حساس و تاریخی دهه دوم بهمن حضرت امام طی سخنرانی های شورانگیز و اثرگذار با دقت زیاد و مراقبت بسیار مردم را برای رودررویی جدی با دولت بختیار آماده می کردند. بختیار که با تحریک آمریکا و انگلیس و امرای وابسته ارتش شاه نمی خواست به ظاهر حق را به مردم ایران بدهد گهگاه با الفاظ زشت و تند و اغلب بی ادبانه مردم انقلابی کشورمان را تحقیر می کرد و هربار اعلام می نمود که قصد کناره گیری از قدرت را ندارد.
پیدا بود که بختیار کم مایه و کم شخصیت ،کوچکتر از آن بود که بخواهد به چنان موضع گیری هایی دست بزند. فرح پهلوی درباره شاپور بختیار می نویسد:
«محمدرضا با ساده لوحی انتظار داشت شاپور بختیار که فردی معتاد و رنجور و بی اطلاع از مسائل نظامی بود، فرماندهان ارتش را متحد کند و مانند سپهبد تیمور بختیار در سال ۱۳۳۲ شورشیان را سرکوب و محمدرضا را به ایران بازگرداند.»[۲]
حضرت امام که یک کارشناس برجسته و یک رهبر بیدار و هشیار و برنامه ریز و برنامه دار بودند تمامی حرکات بختیار و نظامیان شاه را زیرنظر داشتند. رهنمودهای حضرت امام پس از ورود پیروزمندانه به کشور در لحن و محتوا تفاوت هایی با سخنرانی های دوران تبعید دارد که برای کارشناسان بخوبی قابل درک است.
پیروزی امام حتمی است
شرایط کشور در آن روزها بگونه ای بود که مردم جز به سرنگونی رژیم شاه و تشکیل حکومت اسلامی به چیز دیگری تن نمی دادند؛ زیرا:
۱ - فساد، وابستگی های همه جانبه دربار به قدرت های بیگانه و استعمارگران چنان گسترده و وسیع بود که پایان دادن به آن جز توسط یک دگرگونی عمیق مقدور نبود.
۲ - حمایت های بی نظیر و قاطعانه قاطبه مردم ایران از حضرت امام و اندیشه های امام به گونه ای بود که امام با همان حمایت ها شعار جمهوری اسلامی را به جای حکومت شاهنشاهی مطرح کردند. این چیزی بود که از دید کارشناسان اجتناب ناپذیر بود.
۳ - شخصیت بی نظیر امام و انعطاف ناپذیری ایشان در برابر شاه و آمریکا و انگلیس و شوروی دیگر تردیدی برای هیچ کس باقی نمی گذاشت که پیروزی قطعی و حتمی است.
در مورد قدرت و قاطعیت و شجاعت حضرت امام همه گفته و نوشته اند. سرهنگ غلامرضا نجاتی نویسنده معروف می نویسد:
«برجسته ترین خصیصه امام خمینی، صراحت بیان، بی پروایی و شجاعت فوق العاده و کم نظیرش بود. تا بدان حد که در میان روحانیون و سیاستگران دو قرن اخیر ایران هیچ کس به پای او نرسید. در دورانی که محمدرضا شاه همه مخالفان اعم از ملّیون، چپ گرایان، توده ای ها، مالکان بزرگ و نخبگان سنتی را سرکوب کرده و یا از صحنه خارج نموده بود، امام خمینی یکّه و تنها علیه او قد علم کرد. وی در سخنرانی خرداد ۱۳۴۲ (عاشورای ۱۳۸۳) محمدرضا شاه را با چنان شدّت و حدّتی به باد سرزنش و حمله گرفت که تا آن روز سابقه نداشت. در آن سخنرانی تاریخی امام خمینی، شاه را «بدبخت»، «بیچاره»، «نوکر اسرائیل» و «فرمانبر آمریکا» خواند. زیرکی، هشیاری و موقع شناسی از خصایص دیگر ایشان بود. در شناسایی جامعه ایران تبحر خاصی داشت و زمان شروع مبارزه و حمله را به خوبی تشخیص داد...»[۳] البته این همه خصلت های امام خمینی نبود. او مؤمنی بود که با نور ایمان راه غلبه بر تاریکی را پیدا کرد.
تشکیل دولت موقت
یکی از ویژگی های امام خمینی استفاده حداکثری از فرصت ها بود. علاوه بر آن تمامی مساعی امام بر این بود که هرچه زودتر امور ایران را ساماندهی کنند. به همین دلیل بود که حضرت امام در روز چهاردهم بهمن یعنی تنها دو روز پس از ورودشان به کشور مهندس مهدی بازرگان را پس از مشورت با اعضای شورای انقلاب به عنوان نخست وزیر معرفی کردند. سپس ایشان را وادار کردند که هرچه زودتر به تشکیل دولت بپردازد. متن مهم و تاریخی امام به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
۶ربیع الاول ۱۳۹۹
جناب آقای مهندس مهدی بازرگان
بنا به پیشنهاد شورای انقلاب بر حسب حق شرعی و حق قانونی ناشی از آرای اکثریت قاطع قریب به اتفاق ملت ایران که طی اجتماعات عظیم و تظاهرات وسیع و متعدد در سراسر ایران نسبت به رهبری جنبش ابراز شده است و به موجب اعتمادی که به ایمان راسخ شما به مکتب مقدس اسلام و اطلاعی که از سوابقتان در مبارزات اسلامی و ملی دارم جناب عالی را بدون درنظر گرفتن روابط حزبی و بستگی به گروهی خاص مأمور تشکیل دولت موقت می نمایم تا ترتیب اداره امور مملکت و خصوصا انجام رفراندوم و رجوع به آرای عمومی ملت در باره تغییر نظام سیاسی کشور به جمهوری اسلامی و تشکیل مجلس مؤسسان از منتخبین مردم جهت تصویب قانون اساسی نظام جدید و انتخاب مجلس نمایندگان ملت بر طبق قانون اساسی جدید را بدهید. مقتضی است که اعضای دولت موقت را هرچه زودتر با توجه به شرایطی که مشخص نموده ام تعیین و معرفی نمایید.
کارمندان دولت و ارتش و افراد ملت با دولت موقت شما همکاری کامل نموده و رعایت انضباط را برای وصول به اهداف مقدس انقلاب و سامان یافتن امور کشور خواهند نمود.
موفقیت شما و دولت موقت را در این مرحله حساس تاریخی از خداوند متعال مسئلت می نمایم.
روح الله الموسوی الخمینی[۴]
زمان عوض شده بود
با انتخاب و معرفی آقای بازرگان به عنوان نخست وزیر، صرفنظر از چند جمله کوتاه و سطحی از ناحیه بختیار، انبوه مردم انقلابی کشورمان با تظاهرات و راهپیمایی های عظیم و پرشکوه، حمایت قاطعانه خود را از حضرت امام و مهندس بازرگان اعلام داشتند. مردم ضمن ابراز خرسندی بسیار از قاطعیت حضرت امام شعار می دادند:
بازرگان، بازرگان، نخست وزیر ایران
بازرگان، بازرگان حکومتت مبارک
درود بر خمینی، سلام بر بازرگان...
در شهرستان ها نیز مردم به اشکال مختلف حمایت خود را از بازرگان نشان دادند... .
همین حمایت های آشکار و عظیم بود که بختیار به عنوان سمبل آمریکا و غرب و نماینده رژیم کودتایی شاه که قبلاً گفته بود:
یک ایران یک دولت. بیشتر از این نه قابل تحمل برای بنده و نه برای هیچ ایرانی... پس از مشاهده پشتیبانی گسترده مردم از اقدام امام در معرفی بازرگان از موضع خود عقب نشینی کرد و گفت:
«هیچ گونه اعتراضی به اعلام یک دولت موقت نخواهد کرد.»[۵]
این واکنش به این دلیل بود که بختیار مشاهده می کرد که هیچ اقدامی جهت جلوگیری از معرفی بازرگان نمی توانست انجام دهد. حتی تلویزیون دولتی مراسم معرفی بازرگان را رسماً پخش کرد.
توطئه های مذبوحانه!
آمریکا و غرب استعمارگر و دودمان پهلوی و حامیان داخلی و خارجی اش لحظه ای از توطئه علیه انقلاب خودداری نکردند. اما مهم حمایت مردم از انقلاب بود. اما کشور در حمایت از نخست وزیری بازرگان در شادی زایدالوصفی بسر می برد و احساس آرامش و خرسندی می کرد.
تظاهرات مردمی در حمایت از دولت بازرگان در شهرهای قم، مشهد، شیراز، اهواز، بابل، نور، هشترود، عباس آباد، شهسوار، تربت حیدریه، کرج، کاشمر، ساری، بهبهان، همدان، خوانسار، هرسین، نیشابور، زرین شهر، نجف آباد، قزوین، استهبان، جهرم، شاهرود، سبزوار، گلپایگان، ورامین، کلاله، اصفهان، بهار همدان، خرم دره، اراک، چالوس، قهرمان شهر (کرمانشاه)، گرگان، خرم آباد، درود، یزد، زرین شهر، شهرری، ایلام، دلیجان، اردبیل، کبوترآهنگ، شهریار، بندرعباس، شوشتر، سقز، ازنا، رضاییه (ارومیه)، مرودشت، فسا، نی ریز، خرامه، دزفول، شاهی (قائم شهر)، سنگسر، بوشهر، کاشان، آران، گالیکش، نوشهر، کمیجان، زنجان، پل دختر، علی آباد، گرگان، کرمان، شهرکرد، گچساران، اردکان، اندیمشک، عجب شیر، سراب، لاهیجان، رشت، سمنان[۶] و شهرهای دیگر برپا بود، گماشتگان و عوامل دربار به مردم حمله می کردند. در زاهدان چماقداران طرفدار شاه همراه با نظامیان شاه به مردم حمله کردند که ۶۰ نفر کشته و مجروح شدند.[۷]
شکسته شدن ستون فقرات شاه
در سپیده دم روز نوزدهم بهمن ماه جمعی از افسران و همافران و درجه داران ارتش در مدرسه علوی به حضور امام رسیدند و ضمن ادای احترام نظامی به رهبر انقلاب با معظم له بیعت کردند. این حادثه یکی از زیباترین و فراموش نشدنی ترین حوادث دهه مبارک فجر بود.
صرفنظر از مقدمات حضور آن عزیزان نظامی در محضر امام و عوامل و افرادی که باین ابتکار دست زدند نفس موضوع بسیار زیبا و اثربخش بود. حادثه بیعت ارتش با حضرت امام موجی عظیم و فوق العاده در کشور ایجاد کرد و امید به پیروزی نزدیک را تقویت نمود. مردم پس از اطلاع از این خبر، ضمن تقدیر و تشکر از ارتش و آن دسته از ارتشی هایی که به انقلاب پیوسته بودند، خواستار پیوستن بقیه ارتش به انقلاب شدند.
از آن طرف شورای نظامی که از یک مشت افراد بی خاصیت و وابسته به اجانب تشکیل شده بود مذبوحانه کوشید برای حفظ روحیه خودشان، موضوع حضور ارتش را در خدمت امام تکذیب کنند و حتی عکس بیعت نظامیان با امام را مونتاژ شده بخوانند. اما موضوع بقدری اشکار و گسترده بود که همه اظهارات بختیار را تکذیب کردند.
یکی از شگفتی های انقلاب نفوذ انقلاب در بدنه ارتش و آن هم نیروی هوایی بود. همان نیرویی که عمده مقامات آنها در آمریکا تحصیل کرده بودند و باید قاعدتاً آمریکایی تر باشند. اما بر خلاف انتظارات شاه و آمریکا تأثیرپذیری از انقلاب از همافران نیروی هوایی و افسران نهاجا آغاز گردید. همانهایی که به لحاظ برخورداری از حقوق و مزایا در ارتش ممتاز بودند و از نظر ظاهری نیز در شرایط بهتری قرار داشتند. اما خدا چیز دیگری اراده کرده بود.
اثرات کمرشکن اعتصابات
یکی دیگر از شگفتی های انقلاب، اعتصابات سراسری بود. اعتصاباتی که کمر رژیم را شکست. «اعتصاب چنان ارکان دولت بختیار را درنوردیده بود که حتی قدرت پرداخت حقوق امرای ارتش را هم نداشت. ژنرال هایزر مشکل را حل کرد!؟ او مسأله را به واشنگتن منعکس نمود. کاخ سفید مقادیر زیادی اسکناس ایرانی را که در آمریکا چاپ کرده بود با هواپیمای نظامی آورد و بین نظامیان توزیع کردند.»[۸]
فروپاشی
در تاریخ سیاسی هر کشوری روزهای مهم کم نیستند. هر قوم و ملتی با توجه به خاستگاه اعتقادی و فکری خود دارای تاریخ است. در این تاریخ روزهایی وجود دارند که تأثیر زیادی بنا به اعتقادات خود در روند زندگی آنها داشته است بنابراین چنان روزهایی برای مردم مهم است و همواره گرامی داشته می شود.
بدون تردید پس از ورود اسلام به ایران مهمترین و اثرگذارترین روزها در تاریخ کشور ما پیروزی انقلاب اسلامی در روز ۲۲ بهمن ماه ۱۳۵۷ است. روز ۲۲ بهمن یک روز صرفاً تاریخی نیست تا آیندگان بخواهند از زاویه محدود تاریخ به آن بنگرند. بدون شک روز ۲۲ بهمن یک روز آسمانی و الهی و ارزشی است. روزی که دست عنایات خداوند سبحان بر مردم ما گشوده شد و عطیه مهم جمهوری اسلامی را به ما بخشید. از این رو جا دارد دست اندرکاران و اهل تحقیق به صورت جدی تر و میدانی به این پدیده شگفت بپردازند.
پیروزی انقلاب اسلامی در برابر چشمان بهت زده هواداران داخلی شاه و ناظران بین المللی چیزی نبود که به این سادگی و با گذشت زمان فراموش شود. زیرا موضوع پیروزی انقلاب اسلامی به تنهایی حادثه شگفت انگیزی بود اما کارنامه درخشان انقلاب اسلامی در استکبارستیزی و در دفاع از مظلومان عالم که با استراتژی قدرت های سلطه گر در تضاد کلی است را باید در هر تجزیه و تحلیلی پیرامون ۲۲ بهمن مدنظر داشت. حال اگر به دستاوردهای عظیم انقلاب در عرصه داخلی بنگریم و همچنین حمایت انقلاب از اقشار مختلف مردم بخصوص طبقات محروم نیز حائز اهمیت بسیار است. با توجه به این ملاحظات است که مقداری در مورد پیروزی انقلاب اسلامی می پردازیم:
آمادگی برای رودررویی
از یک ماه پیش کارتر رئیس جمهور آمریکا ژنرال چهار ستاره «روبرت هویزر» را برای هماهنگی ژنرال های شاه جهت انجام یک کودتای خشن به ایران فرستاد. وظیفه اصلی ژنرال آمریکایی که معاون سرفرماندهی پیمان آتلانتیک شمالی را به عهده داشت این بود که در ایران یک خونریزی گسترده راه بیندازد تا با بقدرت رساندن یک عنصر بی ریشه، سالها خیال آمریکا و هم پیمانان آمریکا را از ناحیه ایران راحت کند. هویزر مخفیانه به ایران آمد و برای آنکه نظر مخالفان داخلی و کشورهای غیر متحد آمریکا مانند شوروی را تحریک نکند حتی با شاه هم ملاقات نکرد. هویزر زمانی حضور خود در ایران را آشکار ساخت که خبرگزاری ها مسافرت وی را به ایران افشا کردند.
بنابراین آمریکا و متحدان خارجی شاه همگی دنبال فرصتی بودند که با یک کودتای خونین مجدداً و برای سال های متمادی به تاراج منابع کشور بپردازند. فرح پهلوی می نویسد:
«البته ما در بدو خروج از ایران نمی خواستیم از منطقه دور شویم. محمدرضا مایل بود که در منطقه باقی بماند و با فرماندهان ارتش در تماس باشد. گروهی از فرماندهان عالی رتبه مانند سپهبد بدره ای، سپهبد ربیعی، سرلشکر خسروداد، سرلشکر نشاط و گروهی دیگر به محمدرضا قول داده بودند طی چند روز، مخالفان را از دم تیغ گذرانده و اوضاع را آرام کنند.»[۹]
با توجه به نوشته فرح، گفته های عده ای که می گویند شاه داوطلبانه از کشور خارج شد، درست نیست. شاه در ۲۶ دیماه از ایران رفت تا حساسیت ها را نسبت به خود کم کند آنگاه و در یک فرصت مناسب مانند ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ به کشور بازگردد و به نابودی مخالفان بپردازد.
کودتا فقط کودتا
پس از آنکه گروهی از نظامی ها با امام خمینی بیعت کردند همچنین بعد از آنکه فرار نظامی ها از پادگان ها سرعت گرفت و ارتش در آستانه فروپاشی کامل بود طرح سوم ژنرال هویزر بطور کامل مورد توجه فرماندهان ارتش واقع شد. توضیحاً اینکه هویزر در سفر ۴۰ روزه خود به تهران سه طرح را دقیقاً مورد توجه قرار داد:
۱ - حفظ تمامی حکومت شاهنشاهی حتی المقدور با زعامت محمدرضا و یا حداقل فرزندش.
۲ - اگر آن طرح قابل اجرا نبود حمایت همه جانبه از دولت بختیار به عنوان یک دولت موقت تا در فرصت مناسب یک دولت نیرومند را روی کار بیاورند.
۳ - چنانچه حمایت از بختیار هم مفید فایده قرار نگرفت کودتای نظامی قطعی است.
فرح پهلوی می نویسد:
«در واقع اگرچه محمدرضا برای حفظ ظاهر داوطلبانه از کشور خارج شده بود تا به درخواست مصرانه سفرای آمریکا و انگلستان پاسخ مثبت داده باشد اما حقیقت این بود که محمدرضا و من امیدوار بودیم امرای بی غیرت ارتش که یک عمر از قِبَل محمدرضا خورده و خوابیده و هیکل بی غیرت خود را فربه کرده بودند، یک جو غیرت و حمیت از خود نشان داده و با توسل به زور مردم را سرجای خود نشانده و آخوندها را به مساجد بازگردانند.»[۱۰]
از اظهارت فرح می توان بخوبی درک کرد که طرح اول و دوم هویزر منتفی بوده است. یعنی شاه و حامیانش فقط و فقط به کودتا فکر می کردند و بس. بنابراین به نظر نویسنده، طرح اول و دوم هویزر برای خام کردن افراد ساده لوح و فرصت سوزی بوده است و الا از دید امپریالیزم آمریکا نخست وزیری یک عنصر معتاد و رنجور مانند شاپور بختیار چه مشکلی از مشکلات فراوان آمریکا را حل می کرد؟
ارزیابی نیروها در آستانه کودتا
انقلاب عظیم مردم کشورمان تمامی موازنه ها را بر هم ریخته و محاسبات را عوض کرده بود. موج گسترده ای که حضور چهارماهه امام خمینی در فرانسه در جهان به راه انداخت، همه چیز را تغییر داد. امام خمینی که چهاردهم مهر وارد پاریس شدند و ۱۱ بهمن پاریس را به مقصد تهران ترک کردند چنان جهان را تحت تأثیر ملاحظات الهی و مسائل اسلامی قرار دادند که بسیاری از مردم دنیا برای نخستین بار از زبان یک «قدّیس» افکار و اندیشه های پیامبران الهی را پس از قرن ها می شنیدند و اثرات آن را می دیدند. قدرت، اعتقاد، شجاعت، قبول نداشتن ضوابط ظالمانه حاکم بر جهان، اطمینان به راه و اندیشه ها و مردم خود و ... اینها همه جدید بود...
امام خمینی وقتی به ایران بازگشتند آثار افکار خود را بر مردم بیشتر ملاحظه کردند. همان مردمی که همواره محبوب و مطلوب ایشان بودند شدیداً پیگیر خواسته های امام بودند، اینک که رهبر محبوب و ولایتمدار خود را در کنار خود می دیدند با شجاعت بیشتر و اطمینان زیادتری به ادامه راه خود که ادامه مبارزه تا سقوط رژیم شاهنشاهی و ایجاد جمهوری اسلامی بود می اندیشیدند. برعکس پس از فرار شاه و فرار مقامات لشکری و کشوری که قبل از فرار شاه، فرار از کشور را شروع کرده بودند و پس از فرار شاه این روند شتاب فراوان تری یافته بود دیگر کسی از مقامات بالای رژیم امیدی به دوام رژیم نداشت. آری این آمریکا و متحدین آمریکا بودند که برای تاراج ثروت های کشور «هویزر» را برای کودتا به ایران فرستاده بودند تا کودتایی با خونریزی گسترده و وسیع انجام دهند و حقوق بشر ادعایی کارتر که در حقیقت جز دامی فرا راه ملت های دربند نبود به ظهور برسد. چیزی که امروز هم در کشورهای بپاخاسته اسلامی مانند بحرین و یمن و لیبی و مصر و تونس شاهد آنیم.
گفتیم که سران حکومت شاه با سرعت کشور را ترک کرده بودند. مقامات بالای نظامی هم از این قاعده مستثنی نبودند. ملاحظه کردیم که ارتشبد غلامعلی اویسی در ۱۴ دیماه و ارتشبد غلامرضا ازهاری رئیس دولت نظامی شاه هم مخفیانه و از طریق فرودگاه دوشان تپه در ۱۸ دیماه ۵۷ (۸ روز قبل از فرار شاه) از کشور گریخت. دیگر مقامات دولتی و درباری مانند پرویز ثابتی همه کاره ساواک، سپهد ایادی، محمود جعفریان، هوشنگ نهاوندی، عبدالعظیم ولیان، جمشید آموزگار، سپهبد اسدالله صنیعی، داریوش همایون و... همراه با میلیاردها تومان و اموال گرانقیمت از کشور رفتند. امام خمینی با توجه به لیست فراریان و لیست بلند بالای پول هایی که از راه سوء استفاده و دزدی به دست آورده بودند و با خود بردند، فرمودند:
خوب مطالعه کنید در این لیست، یک نفر آدم متدین پیدا می شود؟ ... یک آخوند را پیدا کنید در این لیست. آن وقت اینها تبلیغ می کنند که آخوند مفت خور است.[۱۱]
هر چند ارتش شه ساخته که صرفاً برای پاسداری از منافع غرب تشکیل شده بود مقامات نظامی، تاج و ستاره بر دوش و بی عرضه فراوانی داشت ولی آنان که سرشان به کلاهشان می ارزید کشور را ترک کرده بودند. بخش کمی از آنها که میل غریبی در آنها برای فرار وجود داشت با شیطنت های آمریکا و دادن امید واهی به آنها توسط ژنرال هویزر موقتاً در کشور ماندند تا بیشتر از منافع آمریکا حمایت کنند.
هر چه بود ارتشی در کار نبود. لشکرها و تیپ ها درهم ریخته بود. قبل از فرار سران ارتش، عمده بدنه قوای نظامی در انقلاب حل شده بود. سربازها که عامل سرکوب حکومت نظامی بودند عمدتاً نخست بدون اسلحه و سپس با اسلحه از ارتش گریختند.
با این ملاحظات، رژیم عملاً از داشتن یک ارتش سرکوبگر و مطیع محروم بود. عناصر باقیمانده رژیم که یا در صدد فرار از کشور بودند و یا آنقدر از پایه و مایه بالایی برخوردار نبودند، نمی توانستند منشأ اثری برای مقامات بالا باشند. مقامات کشوری هم که فقط به منافع خود می اندیشیدند، بدون اجازه و حتی اطلاع رؤسای خود از کشور گریختند و با ثروت های بادآورده خود در شهرهای مختلف آمریکا به خرید مسکن و شرکت و بورس روی آوردند. مطبوعات نوشتند:
«سرمایه داران ایرانی از همان اوایل سال ۱۳۵۷ با انتقال سرمایه های خود به آمریکا به خرید مستغلات در کالیفرنیا پرداختند تا جایی که به گزارش خبرگزاری ها قیمت خانه ها در کالیفرنیا تا ۱۵ درصد افزایش یافت و بنگاه های معاملاتی به نصب تابلوهای فارسی دست زدند.[۱۲] این خریدها چنان شدت گرفت که یک ماه بعد اعلام شد سرمایه داران ایرانی در خرید هتل و رستوران در آمریکا به رقابت برخاستند.»[۱۳]
راستی که رژیم پوشالی شاه که سالها با تار عنکبوت احاطه شده بود و خود را نیرومند می پنداشت حامیان و هوادارانش بتدریج و پس از قیام مردم تبریز به خونخواهی شهدای قم بهتر از دیگران فهمیده بودند که کار شاه تمام است. پیداست که در آذرماه و دیماه و پس از راهپیمایی عظیم و بی سابقه عاشورای آن سال (۲۰ آذر) دیگر هر انسان معمولی هم می دانست که شاه رفتنی است.
با این مقدمه آیا تفکر حاکم بر کاخ سفید که می خواست با دست زدن به یک کودتا، آب رفته را به جوی بازگرداند، مضحک نبود؟ آری اغلب زمامداران کشورهای بزرگ افرادی بسیار کوچک با مغز کوچکی هستند که سالیان دراز دنیا را با همان فکر پلید خود در عسرت و محرومیت نگه داشته اند.
مقاومت در نیروی هوایی
به رغم تحلیل فوق، آمریکا می خواست آخرین شانس خود را برای کودتا بیازماید. جلسات متعدد و طولانی ژنرال آمریکایی «رابرت هویزر» امرای ارتش را برای دست زدن به کودتا قانع کرده بود. آنها با بررسی دقیق نقشه کودتا دنبال فرصتی بودند تا از غفلت انقلابیون سوء استفاده کنند و ضربه نهایی را وارد آوردند. اما هم هویزر و هم ژنرال ها می دانستند که کاری جدی نمی توان کرد. زیرا مردم ایران یکپارچه بپاخاسته بودند و استقلال کشور را از آمریکا و از همین ژنرال های وابسته که سهم زیادی در وابستگی کشور به بیگانگان داشتند می خواستند. سپهبد عبدالعلی نجیمی نائینی گفته بود: اگر ارتش بخواهد کودتا کند باید در مقابل ملت بایستد و ملت را نابود کند و ملت هم ارتش را نابود کند. خیلی خوب بعد چی؟[۱۴] همین روحیه سست و پایین امرای ارتش بود که ژنرال هویزر بی نتیجه بودن موضوع کودتا را به کاخ سفید منتقل کرد و با ترس و یأس در ۱۶ / ۱۱ / ۵۷ کشور را ترک کرد.
بتدریج روحیه یأس بر شورای نظامی تحت ریاست ارتشبد قره باغی حاصل شد. این ناامیدی بقدری عمیق بود که دیگر هیچکدامشان حوصله شنیدن حرف های تکراری او را نداشتند. به جز چند ژنرال خونخوار مانند سپهبد بدره ای فرمانده نیروی زمینی، سپهبد ربیعی فرمانده نیروی هوایی، سپهبد رحیمی فرماندار نظامی تهران و سرلشکر خسروداد فرمانده هوانیروز ... بقیه مهره های بی خاصیتی بودند که حتی حرف زدن عادی هم بلد نبودند... پس از حضور نظامیان در راهپیمایی های مردمی و بخصوص بعد از بیعت جمع زیادی از افسران و درجه داران با امام خمینی و حرکت انقلابی انقلابیون ارتش که قبلاً پنهان بود آشکار گردید. از جمله اینکه در پادگان دوشان تپه در ۲۰ بهمن همافران که موقع اخبار سراسری در سالن جمع شده بودند پس از مشاهده فیلم بازگشت حضرت امام صلوات فرستادند و تکبیر گفتند. این حرکت بتدریج به خارج از سالن کشیده شد. نظامی ها در راهپیمایی در داخل پادگان با صدای بلند به نفع امام شعار می دادند. مردمی که از خیابان پیروزی روبروی پادگان عبور می کردند به حمایت از حرکت آنها شعار سر می دادند. خلاصه آنکه غوغایی در منطقه در پشتیبانی از امام بوجود آمده بود. چند دستگاه تانک فرماندار نظامی که در پادگان بودند برای کنترل همافران به محاصره آنها دست زدند. مردم بیرون پادگان که احساس خطر شدیدی برای افسران انقلابی می کردند پادگان را به محاصره درآوردند. طولی نکشید که جمع زیادی از مردم انقلابی از دیوار و نرده پادگان وارد شدند و با کمک نظامیان انقلابی درب انبار اسلحه را شکستند و انبوه اسلحه موجود در آن انبارها را خارج کرده و به بیرون پادگان منتقل کردند...
بلافاصله خبر مقاومت نظامیان در پادگان نیروی هوایی در سراسر شهر منتشر شد. پیدا بود که قبل از آن بخشی از سلاح ها به دست مردم افتاده بود که به مردم نشان می دادند. سپهبد ربیعی فرمانده نیروی هوایی از ارتشبد قره باغی رئیس ستاد ارتش کمک خواست. وی نیز استمداد ربیعی را به سپهبد رحیمی منتقل کرد. رحیمی فرماندار نظامی تهران پراکنده بودن نیروهایش در سطح شهر را بهانه کرد و از کمک به ربیعی معذرت خواست. در همین مجال خواهیم گفت که اصولاً رحیمی فاقد نیرویی بود که بتواند کمکی به ربیعی بنماید. خلاصه جنگ و گریز تا آخرین لحظه روز ۲۰ بهمن و تا صبح ادامه داشت. اما هنوز هم جمعی از جمله شاپور بختیار دنبال کودتا بودند. او که توسط آمریکایی ها و امرای تند و کم شعور ارتش تحریک می شد، سرانجام نهاد پلید خود را بیشتر آشکار ساخت.
آخرین جنایت بختیار
بختیار پس از اطلاع یافتن از وضعیت نظامیان در پادگان نیروی هوایی به سپهبد رحیمی فرماندار تهران دستور داد تا ساعت عبور و مرور را کاهش دهد. رحیمی طی صدور اعلامیه شماره ۴۰ حکومت نظامی، منع عبور و مرور را از ساعت ۵ / ۴ بعداز ظهر تا ۵ بامداد اعلام کرد. بختیار و همفکرانش تصور می کردند که:
۱ - مردم از این اطلاعیه می ترسند و زودتر از هر روز به خانه های خود باز می گردند.
۲ - وی با بمباران محل اقامت امام انقلاب را بی سامان می کند.
۳ - با یک کشتار گسترده و فراگیر، داغ پیروزی انقلاب را بر دل انقلابیون می گذارد!
از طرف دیگر امام هشیار و بیدار که دقیقاً رفتار بازماندگان رژیم از جمله بختیار و حاکمان نظامی را زیر نظر داشتند با صدور اطلاعیه ذیل به یک ضد حمله اساسی و تاریخی و کارساز دست زدند که مسیر تاریخ را عوض کرد:
بسم الله الرحمن الرحیم
۲۱ / ۱۱ / ۵۷
ملت شجاع ایران! اهالی محترم تهران
به طوری که می دانید اینجانب بنا دارم که مسائل ایران به طور مسالمت آمیز حل شود. لکن دستگاه ظلم و ستم چون خود را به حسب قانون محکوم می بیند دست به جنایت زده و در شهرهای گرگان و گنبدکاووس به مردم شجاع مسلمان حمله کرده و کشتار نموده است و در تهران لشکر گارد به طور ناگهانی به نیروی هوایی که به ملت پیوسته است حمله نموده و نیروی هوایی به کمک مردم، شجاعانه آنان را شکست داده اند. من این تعرض غیر انسانی و عمل گارد را محکوم می کنم. اینان با این برادرکشی می خواهند دست اجانب را در کشور ما باز نگه دارند و چپاولگران را به موضع خود برگردانند.
من با آنکه هنوز دستور جهاد مقدس نداده ام و نیز مایلم تا مسالمت حفظ و قضایا موافق آرای ملت و موازین قانون عمل شود لکن نمی توانم تحمل این وحشیگری ها را بکنم و اخطار می کنم که اگر دست از این برادرکشی بر ندارند و لشکر گارد به محل خودش برنگردد و از طرف مقامات ارتشی از این تعدیات جلوگیری نشود تصمیم آخر خود را به امید خدا می گیرم و مسئولیت آن با متجاسرین و متجاوزین است. من از مردم شجاع تهران می خواهم در صورتی که قوای متجاوز عقب نشینی کردند با حفظ آمادگی و هوشیاری از خدعه دشمن، آرامش و نظم را حفظ کنند ولی مجهز و مهیا برای دفاع از اسلام و نوامیس مسلمین باشند. اعلامیه امروز حکومت نظامی خدعه و خلاف شرع است و مردم به هیچ وجه به آن اعتنا نکنند.
برادران و خواهران عزیزم! هراسی به خود راه ندهید که به خواست خداوند تعالی حق پیروز است. از خداوند تعالی پیروزی ملت اسلام را خواهانم. والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.[۱۵]
روح الله الموسوی الخمینی
توهم استکبار
خوی استکباری مانع از پذیرش حرف دیگران و پیشنهادهای معقول و نظر صائب می شود. به همین دلیل مستکبرین همواره در افکار غلط خود غوطه ورند و دچار یک نوع توهم مستمر می شوند. به رغم آنکه فریاد انقلاب اسلامی در همه نقاط عالم طنین انداز بود اما حاکمان کم خرد کاخ سفید می کوشیدند به اشکال مختلف جلوی خواسته های برحق مردم ایران را سد کنند. ببینید:
ویلیام سولیوان آخرین سفیر آمریکا در تهران می نویسد: «نیو سام» معاون وزیر امور خارجه آمریکا از واشنگتن تماس گرفت و گفت: از اتاق وضع فوق العاده کاخ سفید صحبت می کند. هم اکنون جلسه ای به ریاست برژینسکی (مشاور امنیت ملی کاخ سفید) برای بررسی اوضاع ایران تشکیل شده و می خواهند تازه ترین اطلاعات را درباره اوضاع ایران دریافت کنند. سولیوان وضعیت ایران و گرفتاری مستشاران را تشریح کرد و تأکید کرد به دلیل گرفتاری، بیش از این نمی توانم صحبت کنم. چند دقیقه بعد تلفن به صدا درآمد. این بار نیو سام و کریستوفر معاون ارشد وزارت خارجه پای تلفن بودند. آنها به سولیوان گفتند برژینسکی درباره امکان ترتیب یک کودتا برای استقرار یک رژیم نظامی به جای حکومت در حال سقوط بختیار نظر می خواهد. در آن وضعیت سولیوان فقط چند فحش آب دار به برژینسکی حواله کرد و تلفن را قطع کرد. مجدداً زنگ تلفن به صدا درآمد. باز نیو سام بود. ولی این بار با لحن آمرانه ای به سولیوان گفت: با رئیس مستشاری نظامی آمریکا در ایران تماس برقرار کنید و نظر او را درباره امکان دست زدن به یک کودتای نظامی سؤال کرده و به واشنگتن گزارش بدهید. سولیوان گفت آیا او نمی داند که رئیس هیأت مستشاری هم اکنون در یک پناهگاه زیرزمینی به دام افتاده و من برای نجات او تلاش می کنم؟ نیوسام گفت موضوع را درک می کند. ولی دستوری که به او داده اند این است...»[۱۶]
مقامات کاخ سفید نه تنها به دلسوزی های سفیر همه فن حریف خود در تهران بی اعتنایی می کردند بلکه با تکبر و بی اعتنایی فقط و فقط دنبال کودتای خشن و خونریزی از مردم ایران بودند.
عدم وجود نیرو برای کودتا
معمولاً رژیم هایی که از پس مقاومت مردمی بخود نمی آیند و نمی خواهند به پیشنهادهای معقول مردم تن دردهند با توسل به قوای نظامی و مستقر کردن نظامی ها در همه جا با گلوله جواب مردم را می دهند. در آن صورت رژیم باید از داشتن نیروی لازم و گوش به فرمان مطمئن باشد. در روزهای آخر عمر رژیم همانگونه که گفتیم دیگر نه از ارتش خبری بود و نه از شهربانی و نه از ساواک. بنابراین آمریکا مذبوحانه دنبال کودتا در ایران بود. تیمسار ارتشبد فردوست وضعیت ارتش را در روز ۲۰ بهمن چنین به تصویر می کشد:
«قره باغی رو به من کرد و گفت از صبح این کمیسیون تشکیل شده و بحث بر سر این است که آیا ارتش از بختیار حمایت کند یا نه؟ نظرات موافق و مخالف هست و تاکنون نظر کمیسیون مشخص نشده. لذا اعضای کمیسیون خواستند که شما بیایید و نظر خود را اعلام کنید... بدره ای (فرمانده نیروی زمینی) در کنار من نشسته بود. از او سؤال کردم چه عده ای در اختیار دارید؟ گفت حدود ۷۰۰ نفر که تا این لحظه زیاد که نشده اند ممکن است که کم هم شده باشند. پرسیدم مگر خیالی دارید؟ پاسخ داد: نه. کدام خیال؟ و افزود اگر ما بتوانیم از سربازخانه ها دفاع کنیم خیلی کار کرده ایم. مشخص بود که خیلی نگران است... سپهبد ربیعی که سمت راست بدره ای نشسته بود با دقت به حرف های من گوش می کرد. خسروداد و امینی افشار هم با دقت به حرف های من توجه داشتند...»[۱۷]
پیداست که نیروی هوایی و نیروی دریایی قدرتی برای کودتا ندارند؛ تنها نیروی زمینی است که قدرت اینگونه کارها را دارد. جالب است از قول فرمانده نیروی زمینی بشنویم که از نیروی زمینی ۳۷۰ هزار نفره شاه در روز ۲۰ بهمن فقط ۷۰۰ نفر باقی مانده بودند که عمده آنها آشپز و یا راننده و یا باغبان بوده اند؟!!.
پایان ظلم ها و تحقق آرمان ها
اعلامیه هوشیارانه و شجاعانه حضرت امام قدرت روحیه مردم را افزایش داد. مردم علاوه بر آنکه به اعلامیه فرماندار نظامی بی اعتنایی کردند با توسل به زور به پادگان ها و کلانتری ها حمله می نمودند و سلاح های آنها را می گرفتند. غروب روز ۲۲ بهمن در تهران تاریخ در حال ورق خوردن بود. با غروب آفتاب روز ۲۲ بهمن چراغ کم فروغ رژیم شاهنشاهی برای همیشه خاموش شد و صبح پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن طلوع کرد.
اعلامیه فرمانداری نظامی به همان میزان که سقوط رژیم شاهنشاهی را به جلو انداخت پیروزی انقلاب را نیز تسریع کرد. این هم از عنایات ویژه خداوند سبحان به امام خمینی و به مردم ایران بود.
در مورد تحولات دو روزه تاریخی ۲۱ و ۲۲ بهمن ماه ۵۷ حرف های زیادی وجود دارد ولی از آنجا که حجم این جلد که آخرین جلد در این مورد است زیادتر از حد معمول و معقول نشود در همین جا دامنه نوشته خود را جمع می کنیم.
در بعد از ظهر روز ۲۲ بهمن همه چیز و همه جا از پیروزی قطعی حق بر باطل حکایت می کرد. حضرت امام در غروب آن روز، پیروزی انقلاب را اعلام فرمودند و همگان را به نظم فراخواندند و به مردم توصیه کردند نسبت به مقامات رژیم سابق مهربانی کنند.
شهید محلاتی در رادیو حضور یافت و گفت این صدای انقلاب اسلامی است. سپس پیام امام را قرائت کرد. فرح می نویسد:
«من تا نیمه های پیام، خود را حفظ کردم و بر اعصابم مسلط بودم اما سرانجام به گریه افتادم. محمدرضا با تأسف گفت ای کاش نصیحت علم را در روز ۱۶ خرداد ۴۲ گوش می کردم و این شخص را به جوخه اعدام می سپردم...»[۱۸]
خوانندگان عزیز ملاحظه می کنند که شاه هنوز هم از ریختن خون مردم ایران سیر نشده بود. آمریکا دنبال آن بود که چنین عنصر خونخواری را بر ایران مسلط کند. ولی خداوند سبحان اراده کرده بود که حق را به دست امام خمینی بر باطل که در قیافه شاه ظهور داشت پیروز فرماید. وَ ما تَشاؤُنَ اِلاّ اَن یَشاءَاللهُ رَبُّ العالمین.
آری، آنچه دولت های سلطه گر برای استمرار سلطه بر کشور بافته بودند با اراده خداوند سبحان و با دست امام و حمایت مردم پنبه شد. اصولاً خواست خداوند و خواست امام و خواست مردم در سال ۵۷ و بخصوص در روز ۲۲ / ۱۱ / ۵۷ بر هم تطبیق کامل داشت. آری به اتحاد جهان می توان گرفت.
(منبع: پایان ۴۷سال اسارت؛ ج ۱۰، صص ۳۱۹ - ۳۴۲)
[۱]. صحیفه امام، ج۶ ، ص ۲۴. [۲]. دختر یتیم، فرح پهلوی، ج۲ ، ص ۷۸۸. [۳]. تاریخ بیست و پنج ساله ایران، ج ۲، ص۴۷۷. [۴]. صحیفه امام، ج ۶، ص ۵۴ - ۵۵. [۵]. روزنامه کیهان، ۱۵ / ۱۱ / ۵۷. [۶]. کیهان و اطلاعات، ۱۸ / ۱۱ / ۵۷. [۷]. همان. [۸].مأموریت در تهران، رابرت هویزر، ص۱۷۵. [۹]. دختر یتیم، فرح پهلوی، ج ۲، ص ۷۸۷. [۱۰]. دختر یتیم، فرح پهلوی، ج ۲، ص ۷۸۷. [۱۱].ر.ک: صحیفه امام، ج۵، ص ۵۱۴. [۱۲]. روزنامه اطلاعات، ۲۱ / ۱ / ۵۷. [۱۳]. همان، ۱۶ / ۲ / ۵۷. [۱۴]. یکسال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه، ص ۷۶۶. [۱۵]. صحیفه امام، ج ۶، ص۱۲۱ - ۱۲۲. [۱۶]. مأموریت در ایران، از ویلیام سولیوان، ص ۱۷۶. [۱۷]. ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ارتشبد سابق حسین فردوست، ج ۱، ص ۶۲۵. [۱۸]. دختر یتیم، ج ۲، ص ۸۰۳ .