شرحی از وظایف و فعالیت های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

جوانان مبارز و متعهد انقلابی که پس از سالها مبارزه با رژیم پهلوی، توانسته بودند با نصرت حضرت حق، و به رهبری امام خمینی (س) رژیم شاه را سرنگون کنند، می بایست برای حفظ و تداوم این نهضت الهی انسجام پیدا کنند و انقلاب و دستاوردهای آن را در برابر دشمنان زخم خوردۀ داخلی و خارجی پاسداری نمایند. بنابراین از همان ابتدای پیروزی انقلاب، هسته ها و گروههای امنیتی - نظامی حافظ انقلاب تشکیل، و زمینۀ مناسب برای موجودیت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی فراهم گردید. به همین منظور فرزندان خوب ملت که خود در پیروزی و حفظ انقلاب اسلامی نقش فعال داشتند، با هدایت حضرت امام(س) در اواخر سال 1357 هـ.ش. نهاد مقدس سپاه پاسداران را تأسیس کردند. بمناسبت سالروز تاسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی متن ذیل تقدیم خوانندگان محترم می گردد:

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی همان طور که از نامش پیداست، پاسدار انقلاب اسلامی و ارزشهای حاصل از آن است؛ نهادی جوشیده از دل مبارزات مردمی و سپر حوادث کشور و بزرگترین سنگر دفاع از ارزشهای الهی نظام ماست.

سپاه پاسداران هنگامی تولد یافت که انقلاب اسلامی با انواع توطئه ها و شرارتهای داخلی گروهکها ـ که از طرف ابرقدرتهای شرق و غرب هدایت می شدند ـ رو به رو بود؛ از این رو مقابلۀ جدی با آن آفات، ضرورت داشت و این امر مهم به عهدۀ سپاه پاسداران گذاشته شد؛ و این برای نهادی که هنوز آمادگی لازم برای دفاع را کسب نکرده بود، میّسر نبود مگر به واسطۀ عوامل ذیل:

الف) نصرت الهی؛

ب) حمایت و رهبری حضرت امام (س)؛

ج) روحیۀ انقلابی و شهادت طلبی پاسداران؛

د) برخورداری از حمایت ملت؛

ه) جذب عناصر با ایمان و انقلابی به مجموعۀ سپاه.

با توجه به تقویت روز افزون عوامل ذکر شده، توان مقابلۀ سپاه با حوادث و بحرانهای مختلف داخلی کشور افزونتر گردید، و در برخورد با کلیّۀ غائله ها و شرارتهایی همچون: کمینهای خونین در کردستان، ترورهای خیابانی منافقین و درگیریهای ترکمن صحرا و ... که با تحریک دشمنان داخلی و خارجی دامن زده می شد، فعالانه حضور یافت و با تقدیم شهدا و جانبازان بسیاری، از اسلام و انقلاب و نظام اسلامی پاسداری کرد.

سپاه پاسداران به تناسب ضرورت، در زمینه های انتظامی و امنیتی ـ که در فرموده های امام امت به آنها اشاره شده است ـ فعالیت کرد و نقش بسیار مهم و همه جانبه ای را ایفا نمود. در زمانی که کشور نیاز مبرم به امور امنیتی داشت و هنوز فاقد سازمان امنیتی بود، سپاه پاسداران در کشف و انهدام خانه های تیمی منافقین و گروهکهای محارب، سر بر آستانه خطر می سپرد و آنان را متلاشی می کرد. امام راحل در بیان اهمیت وظایف آنان می فرماید: «اگر سپاه نبود، کشور هم نبود» (صحیفه امام؛ ج 9، ص 314)

این جملۀ حضرت امام برای تعارف و یا افزایش روحیۀ پرسنل سپاه نبوده بلکه فرمایشی مسئولیت آور بوده که نقش سپاه را در امنیت گذشته، حال و آینده ترسیم کرده است و تأکیدهای مکرر ایشان بر بقا و تقویت سپاه، گویای اعتقاد و اعتماد عمیق ایشان به این نهاد انقلابی است.

برای وقوف به اهمیت و ارزش وجودی این نهاد مقدس و پر برکت، باید به علت بروز و ظهور انقلاب اسلامی و عوامل پیروزی و اسباب بقا و گسترش و صدور آن پرداخت، تا به حقیقت کلام امام رسید که فرمودند: «اگر سپاه نبود، کشور هم نبود».

برای تحلیل اینکه این انقلاب چگونه و به چه علت شکل گرفت و رشد کرد و پیروز شد و جهان را به لرزه درآورد و بر معیارهای بین المللی تأثیر گذاشت و هر روز قدرت آن فزونی گرفت و در مقابل تهدیدها و فشارهای همه جانبۀ دشمنان، مقاوم و پایدار ایستاد و به مثابۀ یک قدرت ایدئولوژیکی درآمد و الگویی برای سایر ملل به پاخاسته علیه ظلم و استضعاف گردید، نخست باید به این پرسش جواب داد که چه فرقی بین انقلاب کنونی با قیامهای اسلامی سدۀ اخیر ملت ایران وجود داشته است؟ و چرا قیامهایی همچون نهضت مشروطیت به رهبری شیخ فضل الله نوری و آیت الله کاشانی، و نهضت جنگل به رهبری میرزا کوچک خان جنگلی، با وجود رهبرانی روحانی و مکتبی، در قیامهایشان موفق نبوده اند؛ عدم موفقیت قیامهای فوق را می توان در عوامل زیر جستجو کرد:

1. عدم آگاهی برخی از رهبران، از چگونگی رهبری قیام و بی توجهی آنان به موازین الهی که منجر به دلسردی مردم از ادامه راه و حمایت قیام گردید.

2. نفوذ دشمنان در کادر رهبری نهضت، بخصوص پس از پیروزی آن، که موجب ایجاد اغتشاش و نومیدی مردم شد.

3. فقدان نهادی که قانون و معیار عملش قوانین اسلام باشد تا حفظ ارزشها و کیان انقلاب و کشور را برعهده بگیرد؛ یعنی سپاه پاسداران همان حلقۀ مفقوده ای بود که در انقلابهای پیشین وجود نداشته است.

اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز، ملت ایران به جای حذف نیروهای انقلاب، به مرور زمان ضد انقلاب را از صحنه خارج کردند. بنابراین عوامل اصلی موفقیت انقلاب عبارتند از:

الف) هوشیاری مردم و درس آموزیهایشان از انقلابهای پیشین، و در نتیجه دوری جستن از تفرقه، با شناختن دوست از دشمن در صفوف انقلاب؛

ب) رهبری روحانیت متعهد و تجلّی آن در ولایت فقیه جامع الشرایط و آگاه به مسائل روز؛

ج) پدیدار شدن نهادی مردمی که از متن انقلاب جوشیده و مطیع فرمان امامش بود که نمونۀ آن در هیچ یک از حرکتهای قبلی مردمی به صورت منسجم وجود نداشت و آن، نهاد مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.

   فلسفۀ وجودی سپاه پاسداران را هیچ چیز به اندازۀ ارزش دستاوردها و اهداف مورد نظر انقلاب اسلامی بیان نمی کند. انقلابی که ریشه های فساد را قطع، و نهال طیبۀ ایمان و استقامت را در کشور و در دل ملت ایران بارور کرد و با چشمه جاری و زلال ولایت، آن را آبیاری نمود، خطر عظیمی شد که ابرقدرتها خصوصاً امریکایی ها تحمل آن را نداشتند. بنابراین، انقلاب اسلامی با طیفی از اقدامهای خصمانۀ فرهنگی، سیاسی، روانی، اقتصادی و نظامی مواجه گشت، زیرا که متحد دیروز امریکا، تبدیل به خطرناکترین تهدید در مقابل تمامی عرصه های مستکبران جهانی شده بود. در نتیجه دشمنان انقلاب اسلامی از ابتدای پیروزی، در صدد سرنگونی آن برآمدند و به اشکال مختلف، به توطئه و فتنه انگیزی دست زدند. این دسیسه ها به حدّی گسترده و پیچیده هستند که حتی قادرند دولت و یا نظام کشوری را سرنگون سازند؛ اما نظام جمهوری اسلامی با تمام توان خویش، هر یک از این نقشه ها را نقش برآب کرده است.

سپاه پاسداران در مقاطع مختلف زمانی شاهد و درگیر انواع توطئه ها و تهدیدها علیه انقلاب اسلامی بوده و در هر مرحله برای خنثی سازی آنها تلاش کرده است.

توطئه های متنوع دشمنان با تفکرات التقاطی شروع شده و براساس این زمینه ها، انقلاب اسلامی شاهد اعتصاب، تحصن، راهپیمایی، تظاهراتِ دیپلمهای بیکار، غائله های خلق عرب، ترکمن، بلوچ و کُرد بوده است. پس از آن، فعالیتهای شاخه های نظامی گروهکها ـ که موج اول آن را گروهک فرقان و موج دوم آن را منافقین، با ترور شخصیتهای محوری انقلاب و مردم حزب اللهی و بمبگذاری در برخی نقاط کشور، بخصوص در استانهای مرزی آغاز کردند ـ و بالاخره هجوم نظامی امریکا به ایران از طریق منطقۀ طبس، هواپیما ربایی، کودتا و جنگ تحمیلی و دهها توطئه و تهدید دیگر امریکایی ها بر ضد ایران به اجرا درآمد.

خلاصه گزیدۀ زیر برای درک ابعاد وسیع توطئه های دشمنان بیان گردیده است.

ـ 5 / 12 / 1357: تصرف پادگانهای پیرانشهر و پسوه و مهاباد به دست عوامل حزب منحلۀ دموکرات؛

ـ 24 / 12 / 1357: اعلام موجودیت حزب منحلۀ خلق مسلمان؛

ـ اسفند 1357: آغاز حرکت خلق عرب در استان خوزستان و اشغال چندین ساختمان اداری در خرمشهر؛

ـ اوایل فروردین 1358: وقوع غائلۀ اول گنبد و ترکمن صحرا؛

ـ اواخر فروردین 1358: غائلۀ نقده که با برگزاری راهپیمایی حزب دموکرات تبدیل به درگیری گسترده ای شد؛

ـ 3 / 2 / 1358: به شهادت رساندن سپهبد قرنی به دست گروهک فرقان؛

ـ 12 / 2 / 1358: به شهادت رساندن استاد مرتضی مطهری به دست گروهک فرقان؛

ـ 5 / 3 / 1358: سوء قصد نافرجام به حجت الاسلام والمسلمین آقای هاشمی رفسنجانی؛

ـ 9 / 3 / 1358: غائلۀ مجدد خلق عرب در خرمشهر؛

ـ 4 / 6 / 1358: به شهادت رساندن حاج مهدی عراقی و فرزندش؛

ـ 10 / 8 / 1358: به شهادت رساندن آیت الله قاضی طباطبایی، امام جمعۀ تبریز؛

ـ 27 / 9 / 1358: به شهادت رساندن آیت الله دکتر محمد مفتح به دست گروهک فرقان؛

ـ اوایل آذر 1358: ایجاد بلوا و آشوب در تبریز از طرف حزب خلق مسلمان؛

ـ اواخر آذر 1358: تقویت ضد انقلابیون کُرد و تحویل مناطقی که سپاه پاکسازی کرده بود به آنان، به دلیل عملکرد سوء هیأت اعزامی حُسن نیت؛

ـ 20 / 1 / 1359: قطع رابطۀ سیاسی ایران و امریکا بر اثر جاسوسی و هدایت توطئه ها از سوی سفارت امریکا در ایران؛

ـ 5 / 2 / 1359: حملۀ نظامی امریکا به ایران در طبس و شکست مفتضحانۀ آن؛

ـ 1 / 3 / 1359: شروع محاصرۀ اقتصادی ایران از طرف بازار مشترک اروپا در اثر فشار امریکا؛

ـ 21 / 4 / 1359: کشف توطئۀ کودتای پایگاه هوایی نوژۀ همدان؛

ـ 31 / 6 / 1359: آغاز تهاجم نظامی رژیم بعث عراق به جمهوری اسلامی ایران؛

ـ 14 / 12 / 1359: غائلۀ بنی صدر در دانشگاه تهران؛

ـ 25 / 3 / 1360: اعلام راهپیمایی از طرف جبهۀ ملّی؛

ـ 30 / 3 / 1360: اعلام راهپیمایی از طرف منافقین و آغاز حرکتهای مسلحانۀ آنها؛

ـ 6 / 4 / 1360: سوء قصد نافرجام به حضرت آیت الله خامنه ای ـ دام عزه؛

ـ 7 / 4 / 1360: انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی و شهادت آیت الله دکتر بهشتی و 72 تن از یاران امام؛

ـ 8 / 6 / 1360: انفجار دفتر نخست وزیری و شهادت مظلومانۀ آقایان رجایی و باهنر؛

ـ 14 / 6 / 1360: به شهادت رساندن آیت الله قدوسی؛

ـ 20 / 6 / 1360: به شهادت رساندن آیت الله مدنی، امام جمعۀ تبریز (اولین شهید محراب)؛

ـ 7 / 7 / 1360: توطئه در ایجاد سانحۀ هوایی برای فرماندهان عالیرتبۀ کشور و شهادت آنان (نامجو، فلاحی، کلاهدوز، فکوری)؛

ـ 7 / 7 / 1360: به شهادت رساندن حجت الاسلام والمسلمین هاشمی نژاد؛

ـ 20 / 9 / 1360: به شهادت رساندن آیت الله دستغیب، امام جمعۀ شیراز (دومین شهید محراب)؛

ـ 11 / 4 / 1360: به شهادت رساندن آیت الله صدوقی، امام جمعۀ یزد (سومین شهید محراب)؛

ـ 23 / 7 / 1361: به شهادت رساندن آیت الله اشرفی اصفهانی، امام جمعۀ کرمانشاه (چهارمین شهید محراب)؛

ـ سال 1363: تلاش برای قطع صادرات نفت از جزیرۀ خارک و فلج کردن اقتصاد ایران در حین جنگ تحمیلی؛

ـ بهار 1365: طرح مشترک عراق و امریکا برای انسداد تنگۀ استراتژیک هرمز به وسیلۀ گسترش دامنۀ حملات از سوی عراق؛

ـ سال 1365: ناامنی خلیج فارس و اسکورت کشتیهای کویتی توسط امریکایی ها؛

ـ چندین نوبت اقدام به هواپیما ربایی و بمبگذاری در نقاط مختلف کشور؛

 ـ 12 تیر 1367: انهدام هواپیمای مسافربری جمهوری اسلامی ایران در آسمان خلیج فارس توسط ناو امریکایی وینسنس.

آنچه ذکر شد بخشی از اقدامهای خصمانۀ ابرقدرتها در براندازی نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران بوده است. سپاه پاسداران علاوه بر جنبۀ بازدارندگی تحرکات دشمن، با ایجاد امیدواری در ملت، ضریب امنیت اجتماعی را افزایش داده و معادلات دشمنان را در ایجاد تهدید نظامی علیه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران بر هم زده است. همچنین افتخار بزرگ سپاه آن است که مؤلفه اصلی و مرکز ثقل همۀ نیروهای وفادار به اسلام انقلاب و کشور بوده و نیروهای منفرد را در مقیاس وسیعی گرد هم آورده و از آنها، دریای خروشانی ساخته است تا به کمک آنان، کشور از مراحل سخت و سرنوشت ساز دوران پر تب و تاب انقلاب و جنگ تحمیلی بگذرد و عزت، عظمت و اقتدار انقلاب، نظام و کشور حفظ و تضمین شود. به تعبیری دیگر سپاه نهادی جوشیده از متن مردم، برای دفاع از ارزشهای والای انقلاب اسلامی و مقابله با تهدیدات علیه آن است.

بخشی از اقدامها و عملکرد درخشان این نهاد در راه حفظ آرمانهای بلند اسلام و انقلاب ـ که برای اجرای هر بند آن شهدای عزیز و گرانقدر فراوانی تقدیم شده است - بیان می گردد:

ـ حضور در دفع غائلۀ گنبد و ترکمن صحرا؛

ـ جلوگیری از سقوط شهرهای سنندج، پاوه و نقده به دست گروهکهای ضد انقلاب؛

ـ پاکسازی و آزادسازی کلیه شهرهای کردستان و آذربایجان غربی از لوث وجود ضدانقلاب؛

ـ برقراری امنیت در مرزهای شمال غرب کشور، و مردمی کردن امنیت و از بین بردن زمینه های فعالیت ضد انقلاب در منطقه؛

 ـ مقابله با غائلۀ سیستان و بلوچستان و جلوگیری از سقوط شهر زاهدان؛

ـ خنثی سازی فتنه گروهک خلق مسلمان در تبریز؛

ـ دفع فتنه خوانین قشقایی در استان فارس؛

ـ مقابله با بحران شهرهای خرمشهر و آبادان و دفع فتنه گروهک خلق عرب؛

ـ حضور به موقع در حادثۀ طبس برای مقابله با تجاوز نظامی امریکا؛

ـ خنثی سازی و انهدام گروهک فرقان؛

ـ کشف کودتای نظامی نوژه و انهدام شبکه آن؛

ـ دستگیری عناصر و سرکردگان حزب منحله و وابستۀ توده؛

ـ خنثی سازی توطئه مشترک منافقین و بنی صدر معزول؛

ـ مقابله با توطئه های منافقین در خارج از کشور؛

ـ خنثی سازی فتنۀ کمونیستها در جنگلهای آمل به منظور تصرف شهر آمل؛

ـ خنثی سازی توطئه های هواپیماربایی در کشور؛

ـ خنثی سازی توطئه های سوءقصد به شخصیتهای مملکتی؛

ـ تعقیب و به هلاکت رساندن نیروهای ضدانقلاب در مناطق مرزی کشور؛

ـ پاکسازی مناطق آلوده و باراندازهای اشرار و قاچاقچیان مواد مخدر در جنوب و شرق کشور؛

ـ ایجاد شبکۀ اطلاعاتی و امنیتی مناسب در کشور که مبنایی برای تشکیل وزارت اطلاعات شد؛

ـ دفاع از حاکمیت، تمامیت ارضی و استقلال کشور و دفع تجاوز عراق در طول هشت سال دفاع مقدس ملت شریف و سرافراز ایران همراه با دیگر قوای مسلح؛

ـ جذب و سازماندهی نیروهای داوطلب بسیج به منظور دفاع از دستاوردهای انقلاب؛

ـ حضور قدرتمندانه در خلیج فارس و جزایر ایرانی برای برقراری امنیت و تحقق استراتژی بازدارندگی و ممانعت در برابر اقدامهای ابرقدرتها؛

ـ عملیات امدادرسانی به مناطق آسیب دیدۀ ناشی از حملات هوایی، موشکی و شیمیایی عراق به اهداف غیرنظامی در طول دفاع مقدس؛

ـ عملیات امدادرسانی به آسیب دیدگان زلزله و سیل در مناطق مختلف کشور؛

ـ مشارکت در بازسازی کشور پس از جنگ تحمیلی و... .

بنابراین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان نهادی امنیتی و نظامی، با کمترین بودجه و امکانات و با بیشترین اعتقاد و انگیزه شکل گرفت و مرزبانی صادق و لایق برای حریم انقلاب و کشور شد و علاوه بر دفاع همه جانبه از مرزهای کشور اسلامی، در داخل نیز برای تأمین امنیت و آرامش اقدام نمود، تا جایی که وجود کشور و وجود انقلاب متکی بر وجود سپاه گردید. از اینجاست که عمق فرمایش آن پیر فرزانه که فرمود: «اگر سپاه نبود، کشور هم نبود»، آشکارتر می گردد.

مجموعۀ فعالیتهای سپاه فقط به دوران انقلاب ختم نشد، بلکه هنگامی که رژیم عراق به منظور تصرف بخشی از کشور جمهوری اسلامی ایران تهاجم همه جانبه خود را آغاز کرد و بخشهایی از میهن اسلامی را به تصرف خود درآورد، سپاه پاسداران بود که با بضاعت اندک خود مردم را سازمان داد و همراه با برادران ارتش جمهوری اسلامی به مقابله با تعرضهای عراق شتافت که این مقابله هشت سال متوالی طول کشید و دشمن را از بخشهای اشغالی بیرون راند و خیالات شوم سردار قادسیه را نقش بر آب کرد. البته در این راه، سپاه از تجربیات و برکات بسیار بالایی برخوردار گردید که به قیمت عروج بهترین یاران و فرماندهان سپاه و فرزندان عزیز ملت بزرگوار ایران حاصل شد؛ سخنان حضرت امام(س) در پایان جنگ تحمیلی حاکی از عمق مظلومیت این نهاد است:

«شما آیینۀ مجسم مظلومیت ها و رشادتهای این ملت بزرگ در صحنۀ نبرد و تاریخ مصور انقلابید. شما فرزندان دفاع مقدس و پرچمداران عزت مسلمین و سپر حوادث این کشورید. شما یادگاران و همسنگران و فرماندهان و مسئولان بیداردلانی بوده اید که امروز در قرارگاهِ محضر حق مأوا گزیده اند... ولی من به طور جِدّ و اکید می گویم که انقلاب و جمهوری اسلامی و نهاد مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، که بحق از بزرگترین سنگرهای دفاع از ارزشهای الهی نظام ما بوده و خواهد بود.» (صحیفه امام؛ ج 21، ص 133 ‏134.)

بنابراین با توجه به نگرش فوق، سپاه باید در «مکتبی بودن، مردمی زیستن، روحیۀ رزمی و انقلابی داشتن و تابع ولی فقیه بودن» سرآمد دیگر نیروها و درس آموز دیگران باشد. از این رو شایسته است که این ارگان نظامی ـ انقلابی پیراسته از نقصها و آفتها و به دور از زشتیهای اخلاقی باشد و با همان طهارت و قداست نخستین، باقی بماند تا لیاقت سربازی انقلاب جهانی حضرت ولی عصر(عج) را داشته باشد. با این امید که بتوانیم رهنمودهای آن رهبر بزرگ را به کار بندیم تا علاوه بر جلب رضایت روح آن عزیز، بر تکامل روحی و معنوی خویش بیفزاییم و در پاسداری از ارزشهای متعالی انقلاب اسلامی کوشا باشیم.

منبع: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در اندیشه امام خمینی(س)، تبیان آثار موضوعی، دفتر سی و سوم، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، مقدمه