آیت الله محمد هادی معرفت:
امام در آغاز درس فقه در نجف از طلاب پرسیدند که من فقه را از ناحیه قواعدی مطرح کنم یا روی مبانی مطروحه و روش معمولی؟ طلاب به اتفاق خواستند که امام فقه را قواعدی مطرح کنند . افرادی که در ابتدا به درس ایشان م ی آمدند بیش از هزار نفر بودند، اما به تدریج به سبب سطح بالای درس، گروهی نتوانستند ادامه دهند، ولی حدود 200 الی 300 نفر که لیاقت و کفایت این درس را داشتند، ماندند. من نیز در این درس حضرت امام شرکت می کردم. بسیاری از فضلای نجف در این درس حاضر می شدند. زمان درس طوری تنظیم شده بود که حدود یک ربع ساعت پس از پایان درس آقای خویی شروع می شد، از این رو کسانی که در درس آقای خویی شرکت می کردند نیز در درس حضرت امام می توانستند حاضر شوند.
درس امام دارای امتیازات فقهی بسیاری بود. ایشان نوعاً در مسأله خیارات، مبحث بیع، اصول، مبانی و همه مسائلی که مطرح م ی کردند، متعرض احوال بزرگان علما و قدما می شدند. این دقت در مسائل و باز کردن کلمات علما و نقادی گفتار ایشان لرزش مهم در فقاهت است. از این رو امام در مباحث فقهی روند تحولاتی را که یک تفکر و مسأله طی کرده بود را بررسی می کردند و این ارزش مهم کار و شیوه فقاهتی ایشان بود.
دومین امتیاز مهم امام، اعتماد به نفس ایشان در نقادی گفتار و دریافت های علمای بزرگ گذشته بود که ابهتی برای تازه واردان داشت. امام معتقد بودند که احترام به اقوال و گفتار قدما به معنی تقلید از ایشان نیست. اگر تقلید باشد روح اجتهاد از بین می رود. روح فقاهت و اجتهاد همیشه باید زنده باشد. این سخن امام به ما نیز جرأت می داد که ضمن احترام به کلمات و اقوال بزرگان، گفتار ایشان را نیز مورد بحث قرار دهیم.
امام درس فقه را در مسجد شیخ انصاری در منتهی الیه بازار حویش می فرمودند و در این درس به طلبه ها می فرمودند مسائل فقهی را شما در بازار حل کنید. آنجا مسأله را طرح و مورد بررسی قرار دهید، نه در مدرسه و پشت درهای بسته و دور از جامعه. زیرا فقه مسائل علمی مربوط به عمل روزمره است. شما ببینید واقعیات و نیازهای جامعه چیست؟ و تا چه اندازه حل این مسائل برای جامعه ضروری است. اما این که شما یک مسأله ای را خودتان فرض بکنید و بعد هم روی آن حل و فصل بکنید و قواعد شرع را با آن انطباق دهید اما وقتی که از در بیرون رفت مشخص شد با واقعیات منطبق نیست، این یک فقه پشت مدار بسته است، فقهی برای جامعه نیست. فقه اسلام برای اجتماع است. این روش امام یک جهش در شیوه فقه بود و آثار مثبت بسیاری داشت.
منبع: خاطرات سالهای نجف، ج 2، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، ص 162 و 163