* گزیده ای از خاطرات آیت الله علی انتشاری از دوران تلمذ نزد حضرت امام خمینی (س) در حوزه نجف اشرف:
* * * گفتند در درس حاج آقا روح اللّه ملا می شوید
من به دنبال یک کلاس فقه بودم. با آیت اللّه امینی مشورت کردم. ایشان به این تعبیر گفتند، درس حاج آقا روح اللّه خمینی بروید، به طوری که شما وقتی به درس ایشان بروید ناخودآگاه ملا می شوید؛ یعنی درسش تحقیقاتی است و شاگرد را محقق می کند و اگر درسخوان م یخواهی بشوی به این درس برو.[1]
* * * آرزوی سعادت همراهی با امام
یک روز بعدازظهر قصد داشتم به درس امام بروم. هنگامی که از صحن خارج شدم و به خیابان آستانه آمدم متوجه شدم حضرت امام هم از حرم بیرون آمده اند و می خواهند به مسجد سلماسی جهت تدریس بروند. من برای پرسشی خودم را به ایشان رساندم. هنگامی که پاسخ امام تمام شد تمایل داشتم که همراه ایشان با چند قدم فاصله همراه شوم زیرا برای خودم سعادتی می دانستم. چند قدمی که رفتیم امام متوجه شدند و برگشتند گفتند: «شما سؤالی دارید»؟ گفتم نه آقا یک سؤال داشتم تمام شد. گفتند: «پس بفرمایید». آنگاه ایستاد تا من رد شوم سپس به راه خودشان ادامه دادند.[2]
* * * اول وارد بحث مبنایی می شدند
روش امام ـ اعلی اللّه مقامه ـ این بود که اول وارد بحث مبنایی می شدند و می گفتند: «اصل بحث در این موضوع با توجه به ادلۀ عرفی و سایر ادله این است». سپس به ارائه نظرات بزرگان از جمله آقای نائینی می پرداختند.[3]
* * * رد کردن بعضی نظرات مراجع بزرگ
حضرت امام به نظرات آیت اللّه نائینی اهمیت می داد. گاهی از شاگردان حوزۀ نجف به امام ایراد می گرفتند که چرا شما حرف ایشان را که از حوزۀ نجف است رد می کنید. امام می فرمودند: «اشخاص بزرگ از نظر ما قابل احترام هستند هر که می خواهد باشد ولی عظمت آنها سبب نمی شود که ما فکر و نظر خودمان را راجع به آراء آنها بیان نکنیم».
حتی یک مرتبه حضرت امام هنگامی که بحثی در موضوع «نوع صور» که در اول کفایه است داشتند، با توجه به نظر آیت اللّه بروجردی که ایشان در علم اصول به قول ما «الحجة فی الفقه» یک چنین مطلبی داشتند، حضرت امام آن را با یک بحث مفصلی رد کردند. البته اشاره کردند که یکی از بزرگان گفته است. بعضی از شاگردها فهمیدند که منظور آقای بروجردی می باشد. در صورتی که آن موقع امام یک مدرس بزرگ بودند و آیت اللّه بروجردی تنها مرجع بزرگ شیعه به حساب می آمدند.[4]
* * * برخورد با حاج آقا مصطفی مانند دیگران
حضرت امام در کلاس درس با حاج آقا مصطفی مانند سایر شاگردان برخورد می کرد. یادم هست حاج آقا مصطفی اشکال کردند امام پاسخ دادند. باز ایشان چندین مرتبه اشکال را ادامه دادند تا اینکه حضرت امام عصبانی شدند و گفتند: «آقا مطالعه کن، مثل سایر شاگردها مطالعه کن»![5]
* * * پاسخ با گشاده رویی
بارزترین شاگردان امام حضرت آیت اللّه فاضل، آیت اللّه ابطحی، آیت اللّه خزعلی بودند که ایشان درس را عربی می نوشتند. امام شاگرد ترک زبانی به نام آقامیرزاحسین داشتند. گاهی ایشان اشکال های بجایی می گرفت. به دلیل اینکه همیشه مطالعه داشتند و سؤالات خوبی می کردند امام با دقت به سؤال گوش می دادند و با گشاده رویی پاسخ می دادند. یادم هست یکی از شاگردها اشکالی از امام گرفت. آقا فرمودند: «شما بروید مطالعه کنید و بعد بیایید اشکال بگیرید».
گفتند نه آقا مطالعه کرده ام. فرمودند: «پس بدتر یعنی مطالعه کردید ولی نفهمیدید».
طوری شوخی می کردند که شاگرد ناراحت نشود.[6]
منبع: سلسله موی دوست، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ص 34-36