به گزارش پرتال امام خمینی(س)؛ نهمین نشست اندیشه ورزی ماقبل همایش بین المللی حقوق مردم و حکومت دینی در اندیشه امام خمینی با ارائه بحث حجت الاسلام والمسلمین دکتر نجف لک زایی استاد دانشگاه باقر العلوم و رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در محل دفتر مرکزی کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران برگزار شد.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر لک زایی در ابتدای طرح بحث خود با اشاره به دو نکته روش شناسی گفت: اول اینکه، متاسفانه در مطالعات مربوط به امام خمینی با این آسیب روبرو هستیم که اغلب به بررسی لایه های ظاهری دیدگاه های امام که بیشتر در مجموعه صحیفه امام منعکس شده بسنده می شود و کمتر تلاش می شود تا لایه های عمیق اندیشه های امام و مبانی نظری آن شناسایی شود و دیگر اینکه در آرای امام بحث نظری مربوطه را با کلید واژه صرف امینت یا حق بر امنیت نمی توان بررسی کرد چرا که درک ابعاد مختلف دیدگاه امام نیازمند بررسی اجتهادی عمیق می باشد.
لک زایی با بیان اینکه رویکرد بررسی خود برای ارائه دیدگاه امام در حیطه حق بر امنیت را تمرکز بر لایه های عمیق اندیشه ای بنیانگذار انقلاب اسلامی است، ادامه داد: برخی از آثار تالیفی امام که سالها قبل از انقلاب اسلامی نوشته شده اند حاوی داده های مهمی برای شناخت مبانی نظری دیدگاه های امام در زمینه امنیت هستند که از جمله آنها کتاب های چهل حدیث و شرح جنود عقل و جهل است. امام هم چنین کتاب خواجه عبدالله انصاری با عنوان منازل السائرین را به عنوان منبع درس اخلاق خود قبل انقلاب در قم تدریس نموده اند که در آن درس 100 منزل برای سیر و سلوک یک انسان به سمت انسان کامل شدن مطرح شده است که در مجموع این اثر نیز مانند دو اثر پیش گفته حاوی دلالت های مهم امنیتی هستند و برای شناخت مبانی نظری آرای امام راجع به امنیت و نظریه ایشان در مورد حق مردم در برخورداری از امنیت راهگشا می باشد.
وی افزود: امام یک فرا نظریه دارد که سایر نظریه های ایشان در بحث امنیت تحت تاثیر این فرانظریه قرار دارند و آن فرانظریه دو فطرت است که در برخی آثار امام به ویژه شرح جنود عقل وجهل تبیین شده است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه مفاهیم امنیت و حق از جمله مفاهیم ساده و بسیط نیستند افزود: امنیت و حق مفاهیمی سازه ای هستند که درون یک سازه معین باید معنا شوند. مفهوم حق با شایستگی و استحقاق یک فرد یا گروهی از افراد نسبت به امری یا چیزی دیگر معنا پیدا می کند. هم چنین باید توجه داشت که امنیت را نباید فقط به صورت سلبی معنا کرد و مثلا گفت که فقدان خشونت و نا امنی و امثالهم امنیت است بلکه باید توجه داشت که بخش اصلی امنیت، ایجابی است و قابل ارتقا یا کاهش است یعنی افراد یا یک جامعه می توانند امنیت را توسعه ببخشند یا تقلیل دهند.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه به بررسی مبانی نظری حق بر امنیت بر اساس شرح حدیث هفتم از کتاب چهل حدیث امام پرداخت و افزود: حدیث یاد شده در مورد غضب است که امام در شرح آن نکات مهمی را بیان داشته و مشخص نموده که معنای مثبت غضب یعنی شجاعت و اقتدار و قاطعیت بجا و متناسب برای ارتقای یک جامعه وتامین امنیت و توسعه رحمت در جامعه مورد نیاز است وجنبه منفی غضب یعنی خشمگینی، عصبانیت و پرخاشگری وخشونت و ظلم برای فرد وجامعه مضر است و برای امنیت عنصر تخریبی محسوب می شود.
دکتر لک زایی در ادامه ضمن بحث تفصیلی در مورد ابعاد نگرش امام در تبیین غضب به معنای مثبت ومنفی و اثر آن بر امنیت فردی وگروهی، افزود: به اعتقاد امام امر به معروف ونهی از منکر، اجرای حدود اسلامی و سایر نظامات قهریه، جهاد با دشمنان دین، حفظ جان و مال و ناموس و جهاد با نفس جملگی با بهره مندی درست از شجاعت یا مفهوم مثبت غضب تامین می شود.
استاد دانشگاه باقر العلوم ضمن جمع بندی بحث خود افزود: حق بر امنیت یعنی استحقاق بقا برای فردی که از ضوابط شجاعت و بقیه ضوابط مثبت پیروی کند. فلذا فرد یا جامعه می توانند امنیت خود در ابعاد مختلف را به نحو ایجابی ارتقا دهند. بدین ترتیب، حق بر امنیت از دیدگاه امام دارای مراتب و درجاتی است و هر چه تلاش فردی یا اجتماعی برای تولید یا حفظ امنیت بیشتر باشد، بهره مندی از این حق ارتقا می یابد.
لک زایی در پایان ضمن ابراز امیدواری برای تمرکز بر شناخت دقیق امنیت از دیدگاه اسلامی توسط پژوهشکده های امنیت و مطالعات حقوقی در کشور افزود: نظریه اسلامی امنیت حاوی نکات مهمی برای صیانت از کرامت انسانی است و کوچک ترین اِهمال بر خلاف حق مردم را نمی پذیرد و آرامش و کمال نوع بشر در آن مطرح است. حتی نظریه اسلامی امنیت که در مبانی نظری دیدگاه های امام خمینی نیز منعکس شده فراتر از دنیا را نیز مد نظر دارد چنانچه برای امنیت اخروی نیز فرمول ها و توصیه های رفتاری متعدد ارائه می دهد تا حیات ابدی انسان نیز در شرایط مطلوب و بهره مند از نعمات الهی باشد. قرآن کریم ایمان به علاوه پرهیز از ظلم به خود و دیگران و طبیعت را برابر با تامین امنیت اعلام نموده است که این مبنای مهم در آرای حضرت امام به خوبی مورد شرح و بسط قرار گرفته است.
در ادامه جلسه اساتید حاضر در جلسه از جمله دکتر بهرام مستقیمی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، دکتر صحرایی استاد حقوق عمومی، دکتر باقر انصاری عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی پرسش ها و نقدهایی بر دیدگاه وارده مطرح نمودند و مجددا دکتر لک زایی به نظرات مطرح شده پاسخ داد.
دبیر کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران نیز در جمع بندی مباحث پایان جلسه ضمن تشکر از ارائه کننده بحث، اظهار کرد: برای شناخت دیدگاه های امام خمینی در حیطه امنیت در چهار سطح می توان تلاش کرد: مبانی نظری امنیت از دیدگاه امام، تجلی مبانی مورد پذیرش امام در آثار و آرای فقهی ایشان، انعکاس دیدگاه های امام در قواعد حقوقی نظام سیاسی اجتماعی که امام شکل دادند و در نهایت نوع توجه به نظریه امنیت در ساز و کارها و اقدامات عملی انجام شده از سوی امام در دوره مدیریت عالی جمهوری اسلامی ایران. وی ابراز امیدواری نمود که این امکان فراهم شود تا در همایش آتی همه ابعاد یاد شده به دقت مورد بررسی قرار گیرند تا با بهره مندی از دیدگاه های بنیانگذار انقلاب اسلامی خلاهای موجود و نارسایی های مربوط به حق مردم در بهره مندی از امنیت مرتفع گردد و شاهد هیچ تبعیضی بین شهروندان نباشیم و امنیت در ابعاد فردی، اجتماعی، ملی و معنوی و انسانی توسعه مستمر پیدا کند.
منبع: جماران