به گزارش پرتال امام خمینی (س)، نشستن پای حرف کسی که 13 سال تجربه ریاست صدا و سیما را در زمان امام(س) برعهده داشته است، هرگز خالی از نکات شنیدنی نیست. با محمد هاشمی رفسنجانی که سال‌ها عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بوده و در حزب کارگزاران نیر عضویت داشته است، به روزهای اول انقلاب سفر کردیم. از او که موهای خود را در یکی از کلیدی ترین نهادهای فرهنگی کشور که این روزها نام رسانه ملی را یدک می‌کشد، سپیده کرده، درباره استقلال فرهنگی از دیدگاه امام پرسیدیم. او نیز با تأکید امام بر اسلام محمدی آغاز کرد و از آنجا به نقش مردم در حکومت اسلامی رسید؛ می‌گفت امام اعتقاد داشتند، چون مردم اسلام را می‌خواهند، ما باید اسلام را پیاده کنیم. از عضو سابق مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره نظر امام درباره «جمهوریت و اسلامیت» هم پرسیدیم. به اعتقاد او کسانی که می‌گویند امام اعتقادی به ارتباط تنگاتنگ این دو نداشته است، امام را نشناخته بودند. از تأکید بر حق مردم، به انتخابات رسیدیم و او با استناد به سخن امام مبنی بر اینکه مجلس عصاره فضائل ملت است، به نقد مجلس شورای اسلامی پرداخت. با توجه به این مسئله که در ابتدای سخنان خود به اهمیت انسان در آموزه های دینی و در نهضت مردمی امام خمینی(س) صحبت کرده بود، گفت: «انسان ارزش خود را از دست داده و جناح ها مبنای ارزشگذاری شده اند.»
محمد هاشمی رفسنجانی در گفت و گو با پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، با تاکید بر اینکه امام به دنبال جمهوری اسلامی‌ای بودند که انسان - چه حاکم و چه غیر حاکم - در آن خداگونه باشد، اظهار کرد: در نظام مورد اشاره امام، همان طور که گفتم ظلم، تبعیض، منیت و استبداد جایی ندارد. امام با کسی رو دربایستی نداشتند که برای خوشایند دیگران سخنی بگویند که مطابق با باورها و اعتقاداتشان نیست.
وی با تأکید بر اینکه هدف اصلی امام از انقلاب احیای ارزش‌های اسلامی بود، گفت: امام(س) می‌خواستند ارزش‌های اسلامی مبتنی بر مکتب اهل بیت و رسول اکرم(ص) را چه از نظر اخلاقی و رفتاری و چه در ارتباط با تئوری‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی احیا کنند.
رئیس دفتر رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داد: فرامایشات امام و اقداماتشان قبل و بعد از پیروزی انقلاب در راستای اسلام ناب محمدی قرار داشت. ایشان پس از پیروزی انقلاب بر نظام شاهنشاهی نیز خواست خودشان را تغییر ندادند، حتی در وصیت نامه‌شان هم می‌بینیم که اسلام ناب از اهمیت بسیاری برخوردار است.
محمد هاشمی به اهمیت تعریف انسان کامل از دیدگاه امام اشاره کرد و تصریح کرد: تعریفی که امام از انسان ارائه کردند، مبتنی بر تعریف قرآن از انسان بود. در قرآن گفته می‌شود که ریشه انسان در خاک است و می‌تواند تا اسفل السافلین برود و تا این حد پست باشد، از طرفی خداوند از روح خود در او دمیده و بنابراین می‌تواند تا فلک الافلاک بالا برود. ابن سینا در همین خصوص شعری دارد که در آن می‌گوید: «از قعر گل سیاه تا اوج زحل /کردم همه مشکلات عالم را حل/ بیرون جستم ز قید هر مکر و حیل / هر بند گشوده شد مگر بند اجل»
عضو سابق مجمع تشخیص مصلحت نظام عنوان کرد: فرهنگ قرآنی برای انسان ویژگی‌هایی قائل است که یکی از مهم‌ترین آنها عبودیت و تسلیم در برابر خداوند است. همان طور که می‌دانیم وجه مشترک همه قصص، معرفی الگویی از عبودیت به انسان‌هاست.
امام می‌گفتند چون مردم اسلام را می‌خواهند، ما باید اسلام را پیاده کنیم
هاشمی اضافه کرد: یکی دیگر از ویژگی‌های مد نظر اسلام برای انسان که در زندگی حضرت امام می‌بینیم، بحث حضور در عرصه اجتماع و سیاست است. همان طور که می‌دانید ما در اسلام عزلت گزینی نداریم و حضور در جامعه و فعالیت سیاسی برای یک انسان موحد و عابد اصل و اساس است. در قرآن آمده است که خداوند سرنوشت قومی را تغییر نمی‌دهد، مگر آنکه خودشان بخواهند. این خود نشان دهنده مسئولیتی است که بر عهده انسان گذاشته شده که باید متناسب با آن پاسخگو باشد.
وی با بیان اینکه حضور سیاسی و اجتماعی وجه تفاوت امام(س) با سایر علما بود، یادآور شد: زمانی که امام در قم قیام کردند، اصل مبارزه علیه شاه میان بسیاری از روحانیون امری پسندیده نبود، نه اینکه وابسته به سلطنت باشند، نوع تعلیمی که در حوزه علمیه وجود داشت اجازه ورود افراد به سیاست را نمی‌داد.
رئیس پیشین سازمان صداوسیما درباره محوریت اسلام در نهضت امام خمینی(س) تصریح کرد: حتی زمانی که در پاریس سیاسیون بسیاری برای دیدار یا بیعت با ایشان می‌آمدند، وجه مشترک فرمایشات ایشان به آنها این بود که این نهضت، نهضتی اسلامی است، مردم اسلام را می‌خواهند و ما باید اسلام را پیاده کنیم.
هاشمی افزود: اکثر مبارزان در آن زمان خواستار اجرای قانون مشروطه بودند، نه سرنگونی شاه. برای مثال "کریم سنجابی" زمانی که برای ملاقات با امام به پاریس آمده بود، سخن از مبارزه پارلمانتاریستی می‌زد؛ آنها شاه را قبول داشتند، اما مبارزه آنها در این راستا بود که شاه طبق قانون مشروطه باید سلطنت کند نه حکومت، یعنی مقامی تشریفاتی باشد.
وی در پاسخ به پرسشی در این باره که «استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی» به عنوان یکی از اصلی‌ترین شعارهای امام(س) بوده است و به اعتقاد کسی که 12 سال مسئولیت صدا و سیمای کشور را برعهده داشته، منظور امام از استقلال فرهنگی چیست» گفت: امام چیزی جز فرهنگ اسلامی را به رسمیت نمی‌شناختند و فرهنگی که مد نظر ایشان قرار داشت، فرهنگ مبتنی بر قرآن و مکتب اهل بیت بود.
در اسلام نه مردسالاری داریم نه زن سالاری
هاشمی برای مثال به اهمیت خانواده در فرهنگ قرآنی اشاره کرد و توضیح داد: یکی از معضلات کشور در حال حاضر، خطر از همپاشیدگی نهاد خانواده است، این در حالی است که در فرهنگ اسلامی خانواده واحد اجتماع است نه فرد، واحد اجتماع در اسلام نه زن است نه مرد. زن و مرد در صورتی می‌توانند در قالب خانواده با هم شوند که من نباشند، «نیم من» باشند. بنابراین در اسلام نه مرد سالاری است، نه زن سالاری و هر کدام از اعضای خانواده از حقوقی برخوردارند و ارزش آنها نزد خداوند بر اساس تقوای آنهاست.
وی ادامه داد: در حال حاضر در کشورمان بحث‌های متعددی درباره حقوق زن و مرد مطرح است، در حالی که در اسلام حقوق خانواده مطرح است و برای تحکیم خانواده دو «نیم من» لازم است نه دو «من». زمانی ایجاب می‌کند که زن داخل خانه بماند و فرزندان را تربیت کند و مرد بیرون از خانه کار کند، گاهی نیز ممکن است عکس این باشد. اینها مسائلی نیست که بخواهد در کشور ما منجر به طلاق شود.
عضو سابق مجمع تشخیص مصلحت نظام با تأکید بر این مسئله که امام استقلال اقتصادی، سیاسی و فرهنگی را به یک اندازه مد نظر قرار می‌دادند، بیان کرد: امام در مباحث اقتصادی اعتقاد داشتند کشوری که می‌خواهد ام القرای کشورهای اسلامی باشد، حتی باید خودکفا باشد و نباید دست نیاز پیش دیگران دراز کند. در فرمایشات امام این را می‌بینیم که نمی‌شود ادعای استقلال کنیم و دستمان پیش دشمن دراز باشد. (ن.ک صحیفه امام، ج 10، ص 366)
منظور امام از استقلال سیاسی قطع رابطه با کشورها نبود
وی افزود: منظور امام از استقلال سیاسی، قطع رابطه نبود بلکه ایشان عدم دخالت کشورهای ابرقدرت در امور کشور را مد نظر قرار داده بودند.
هاشمی با تکیه بر این مسئله که نتیجه استقلال و آزادی باید جمهوری اسلامی باشد، تصریح کرد: برخی می‌گفتند جمهوری دموکراتیک و جمهوری خلق، عده‌ای دیگر هم می‌گفتند حکومت اسلامی، اما امام گفتند: "جمهوری اسلامی نه یک کلمه کم نه یک کلمه زیاد." (صحیفه امام ،ج 6، ص 353)
امام به دنبال خداگونه شدن حاکم و غیر حاکم بود
وی ادامه داد: نظام مد نظر امام نظامی اسلامی بود که در آن ظلم، حق کشی، استبداد و دیکتاتوری و منیت نباشد. ما در فرهنگ اسلامی برای انسان هم صفات ثبوتیه داریم(فضائل) و هم سلبیه (رذایل) و انسان مبتنی بر فرهنگ قرآنی انسانی خداگونه است و نباید صفات رذیله را داشته باشد. نظام ما در صورتی جمهوری اسلامی خواهد بود که افراد دارای صفات فاضله باشند، اما به اعتقاد من تا چنین وضعیتی فاصله بسیاری داریم.
وی با اظهار این مطلب که درست است انسان قرآنی داریم، اما با یک گل بهار نمی‌شود، اظهار کرد: جامعه زمانی اسلامی خواهد بود که صفات رذیله در افراد آن نباشد و این خواسته امام بوده‌است. امام به دنبال جمهوری اسلامی‌ای بودند که انسان در آن خداگونه باشد، چه حاکم چه غیر آن. در چنین جامعه‌ای همان طور که گفتم ظلم، تبعیض، منیت و استبداد جایی ندارد.
رئیس دفتر رئیس مجمع تشخیص مصلحت گفت: امام از همه جهت برای ما الگو بودند و اگر بخواهیم در زمان خودمان کسی را بشناسیم که بسیاری از ویژگی‌های مد نظر اسلام برای انسان کامل را دارا باشد، امام الگوی مناسبی است. در قم رسم بود. برخی علما زمانی که به خیابان می‌رفتند، نزدیک به 40 طلبه دنبال‌شان راه می‌افتادند و در راه صلوات می‌فرستادند، اما امام اجازه نمی‌دادند که حتی یک طلبه دنبال ایشان راه بیفتد.
وی ضمن اشاره به ویژگی‌های برجسته امام همچون ساده زیستی و شجاعت در مبارزه به قابلیت ایشان در دشمن شناسی اشاره کرد و افزود: در پاریس که بودیم یک روز امام اعلام کردند که این جمعه به ایران می‌روم، ما بسیار تعجب کردیم، اما ایشان به این نتیجه رسیده بودند که آمریکایی ها در حال توطئه در ایران هستند که اگر من در ایران باشم موفق نخواهند شد. بعد که اسناد رو شد مشخص گشد که ژنرال هایزر قصد کودتا در ایران را داشته است.
هاشمی در پاسخ به این پرسش که آیا این درست است که اعتقاد امام به جمهوریت و رأی مردم مقطعی بوده‌است، گفت: حتی در اصل سوم قانون اساسی نیز آمده که جمهوریت و اسلامیت دو رکن تغییر ناپذیر نظام هستند. اگر امام مقطعی تصمیم گرفته بودند که در قانون اساسی چنین نکته‌ای ذکر نمی‌شد. عده‌ای براساس برداشت‌های خودشان یا برای سوء استفاده از شرایط، چنین سخنانی را بیان می‌کنند.
کسانی که تاکید امام بر رأی مردم را زیر سئوال می برند به ایشان ظلم می کنند
وی گفت: امام به اندازه‌ای که بر مردم تأکید داشتند، به هیچ چیز دیگری سفارش نکردند. فرمایشات ایشان درباره مردم نیز به استناد روش حضرت امیر در حکومتداری مطرح می‌شد. افرادی که تأکید امام بر جمهوریت و رأی مردم را زیر سؤال می‌برند، ظلم بزرگی به ایشان می‌کنند.
عضو سابق مجمع تشخیص مصلحت نظام اضافه کرد: امام با کسی رو دربایستی نداشتند که برای خوشایند دیگران سخنی بگویند که مطابق با باورها و اعتقاداتشان نیست. امام فردی موحد و صالح بودند و به همین علت نفاق در رفتار ایشان جایی نداشت که بخواهند دوگانه سخن بگویند، بلکه در همه شرایط اعتقاد خود را بیان می‌کردند.
هاشمی با اشاره به شجاعت امام در سخنرانی درباره کاپیتولاسیون تصریح کرد: زمانی که آمریکا قدرتی بلامنازع بود و شاه آن همه قدرت داشت، ببینید امام در آن زمان چگونه بر کاپیتولاسیون تاختند! من شنیده‌ام وقتی لایحه کاپیتولاسیون به مجلس رفته بود، "حسنعلی منصور" از نماینده‌ها چک سفید امضا گرفته و گفته بود اگر کسی منجر به درز کردن طرح کاپیتولاسیون به خارج از مجلس شود اموال او مصادره می شود، یعنی تا این حد محرمانه بود. اما خبرش به امام رسید و ایشان سند خواستند، در نهایت متن مذاکرات دو مجلس به دست ایشان رسید و آن سخنرانی انجام شد.
کسانی که نسبت ناروا به امام می‌دهند، تقوا ندارند
وی افزود: امام در چنان شرایطی از کسی نترسیدند، آن وقت در اوج پیروزی دوگانه حرف بزنند؟ این افراد قطعا امام را نمی‌شناسند و تقوا ندارند، وگرنه نسبت ناروا به امام نمی‌دادند. شجاعت امام مثال زدنی بود، می‌دانیم در مورد برخی اشخاص که زمانی آنها را تأیید کرده بودند، صراحتا می‌گفتند من آن زمان بر اساس حال و احوال این افراد تأییدشان کرده بودم. (ن.ک به صحیفه امام، ج 21، ص 452)
رئیس سازمان صدا و سیما در زمان حیات امام در ادامه به ذکر خاطره یکی از دیدارهای خود با امام درباره رودربایستی نداشتن ایشان با افراد پرداخت.
محمد هاشمی در بخش دیگری از سخنان خود و در پاسخ به پرسشی درباره جایگاه انتخابات در اندیشه امام نیز گفت: اینکه امام خطاب به نمایندگان می‌فرمودند عصاره فضائل ملت هستید، (صحیفه امام، ج 12، ص 345) به ویژگی‌های نماینده اشاره دارد. می‌دانید که نمایندگان بعد از انتخاب شدن باید سوگندنامه‌ای یاد کنند که در آن ویژگی‌های انسان قرآنی مورد تأکید قرار گرفته، مانند امین بودن، در نظر گرفتن منافع مردم، تسلیم نشدن در برابر مستبدان و حافظ و نگهبان قرآن و دین بودن.
کمتر مجلسی به سوگندنامه ابتدایی نمایندگان توجه داشته است
وی ادامه داد: از مواردی که در این سوگندنامه آمده می‌توان معنای سخن امام درباره مجلس را و اینکه نمایندگی مجلس چه مسئولیت خطیری است، دریافت کرد. اما متأسفانه من کمتر مجلسی دیدم که به این سوگندنامه توجه کند. در واقع سوگندنامه بیشتر لقلقه زبان است و اگر این باشد،چنین مجلسی دیگر عصاره فضائل ملت نیست.
شرایط ورود به عرصه انتخابات دچار انحراف شده است
عضو سابق مجمع تشخیص مصلحت نظام با تأکید بر این مسئله که نتوانسته ایم در حوزه انتخابات به وصیت نامه امام عمل کنیم، اظهار کرد: درست است که انتخابات برگزار می‌شود و مردم هم رأی خود را می‌دهند، اما شرایط ورود به عرصه انتخابات دچار انحراف شده و پیرایه‌هایی به آن اضافه شده‌است. در واقع تفسیرهایی از انتخابات صورت گرفته که به معنای دخالت در انتخابات است، در حالی که امام با دخالت در انتخابات به شدت مخالف بودند.
وی افزود: حتی زمانی که جامعه روحانیت تهران می‌خواستند برای کل کشور کاندید تعیین کنند، امام ایشان را منع کردند و فرمودند «هیچ فرد و گروهی و هیچ نهاد و سازمان و حزب و دفتر و تجمعی نمی‌تواند در حزوه انتخابات دیگران دخالت نماید.» (صحیفه امام، ج 20، ص 294) امام روی استقلال انتخابات و آزادی در انتخابات تأکید بسیاری داشتند. اما متأسفانه شرایط آنگونه که مطلوب ایشان بود پیش نرفته است.