سحرگاه 15 خرداد، مأموران رژیم شاه حضرت امام خمینی(س) را مستقیماً به باشگاه افسران و در غروب همان روز با ماشین جیپی که پنجره‌هایش با پارچه سیاه رنگی پوشانده شده بود، به پادگان قصر و پس از 19 روز یعنی در تاریخ 4/4/ 42 به بازداشتگاه پادگان عشرت‌آباد منتقل کردند. در این پادگان حضرت امام را در ابتدای ورود، به مدت 24 ساعت، در یک سلول که در آن جریان هوای آزاد نداشت، نگه داشتند به طوری که نشست و برخاست به دشواری صورت می گرفت. اما امام در برابر این فشار نیز قهرمانانه مقاومت کرد و رژیم شاه را در برابر نسل معاصر و نسل های آینده و در پیشگاه تاریخ رسوا کرد.
مکاتبه از زندان
امام در آن دوران خفقان باری که در زندان به سر می برد، به وسیله برخی از افسران و سربازان مخلص و متعهدی که با او سر و کار داشتند، توانست ارتباط هایی با یاران و نزدیکان خود در بیرون از زندان برقرار سازد و پیام هایی با آنان رد و بدل کند. امام به وسیله سربازان و نگهبانانی که شیفته شخصیت و عظمت امام شده بودند، پیام های شفاهی و گاهی کتبی به بیرون از زندان داد و پاسخ گرفت. شنیده شد که حتی برخی از علمای زندانی در پادگان عشرت آباد توانستند در سحرگاهان که چشم نامحرمان در خواب بود، با راهنمایی برخی از نگهبانان به اتاق امام راه یابند و لحظاتی با او دیدار کنند و رهنمود بگیرند.
رژیم شاه و ساواک نیز پس از گذشت یک ماه و اندی از زندانی شدن امام، آنگاه که نتوانستند کوچکترین سند جرمی بر ضد او به دست آورند و هرچه بیشتر تلاش و کنکاش کردند بر بیگ ناهی و آراستگی او بهتر پی بردند، ناگزیر شدند تسهیلاتی برای او در نظر بگیرند و رخصت دهند که امام با فرزندش حاج سید مصطفی و برخی دیگر از نزدیکان خود مکاتبه ای داشته باشد و برخی از کتاب ها و لوازم مورد نیاز خود را دریافت کند. از نامه ها و پیام هایی که امام از زندان به طور رسمی به بیرون فرستاده است، تاکنون تنها چند نمونه به دست آمده است که می خوانید. امام در نامه ای به حاج سید مصطفی خمینی او را «وکیل» خود معرفی کرده و رهنمودهایی داده است:
بسم اللّه الرحمن الرحیم
قم ـ آقا مصطفی خمینی
قرة العین آقا مصطفی ـ ایده اللّه تعالی
بحمداللّه حال من خوب است و مزاجم از قم بهتر است، از جهت من نگرانی نداشته باشید.
مطلبی که باید تذکر دهم آن است که به اصفهان مراجعه کنید؛ اگر وجوهی پیش آقای کوپایی جمع شده است، به وسیله آقای منتظری به طلاب اصفهان همانطور که شهریه داده می شده بدهند و اگر وجوهی آمد، شما وکیل هستید که دریافت کنید و حفظ کنید برای شهریه طلاب قم.
از سلامت خودتان مطلعم کنید. بهتر آن است که شماها بیایید شمیران. من بحمداللّه جایم نیمه ییلاق است، شما چرا صدمه می خورید.
از خداوند تعالی سلامت و سعادت همه را خواهانم، به همه سلام می رسانید.
و السلام علیکم و رحمةاللّه. خمینی
امام در نامه دیگری از زندان به آقای لواسانی چند جلد کتاب از جمله تاریخ مشروطه احمد کسروی را خواسته است:
امامزاده یحیی ـ کوچه تقوی
حضرت آقای لواسانی ـ دامت برکاته
من بحمداللّه سالم هستم. جنابعالی منزلی برای اهل بیت در شمیران بگیرید و آنها را اگر میل دارند ببرید شمیران. ضمناً کتاب مستدرک الوسائل جلد ثالث و کتاب تاریخ مشروطیت سید احمد کسروی را برای من تهیه کنید و بفرستید. خمینی
رژیم شاه در میان سیل تلگرام پشتیبانی از امام که از سراسر کشور سرازیر بود، برخی از تلگرام ها را به امام در زندان رسانید تا از این راه، نخست اینکه امام را از موج پشتیبانی مردمی بی خبر و ناآگاه نگاه دارد و چنین وانمود کند که تلگرام های پشتیبانی از او محدود است، دوم آنکه پایبندی رژیم را به موازین قانونی و انسانی و اصول بین المللی به امام بنمایاند! و اینگونه وانمود کند که در حفظ امانات و رد آن به صاحبانش جدی و حساس و دقیق است! از این رو، در میان تلگرام های زیادی که از اطراف و اکناف کشور خطاب به امام به زندان مخابره شد، بنابر نوشته امام تنها چهار تلگرام را به امام در زندان رسانیدند.
امام طی نامه ای از زندان به یکی از این تلگرام ها که از جانب علما و اهالی آشتیان مخابره شده، چنین پاسخ داده است:
آشتیان
به وسیله حضرت حجت الاسلام آقای آقا میرزا ابوالقاسم دانش ـ دامت افاضاته
خدمت حضرات علمای اعلام و سایر طبقات محترم ـ دامت تأییداتهم
تلگراف محترم موجب تشکر گردید. اینجانب بحمداللّه سلامت هستم. از خداوند تعالی توفیق و تأیید حضرات آقایان و عظمت اسلام و مسلمین را خواستارم.
خمینی
امام طی یادداشتی کتاب هایی را که در زندان به دست او رسیده، رسید داده است. تاریخ این رسید اول مرداد 42 زده شده است:
بسم اللّه الرحمن الرحیم
کتب مشروحه زیر واصل گردید:
1ـ مکاسب محرمه
2ـ کتاب طهارت
3ـ توضیح المسائل
4ـ حاشیۀ توضیح المسائل
5ـ تهذیب الاصول جزء اول و جزء ثانی و جزء ثالث
6ـ تعلیقه بر وسیله
7ـ تعلیقه عروة الوثقی
8ـ مناسک حج
9ـ نجاه العباد
10ـ زبدة الاحکام
1/5/42 ـ روح اللّه الموسوی الخمینی
منابع:
نهضت امام خمینی، سید حمید روحانی، ج1، ص680 و 686-688
روزنگار زندگی و تاریخ سیاسی اجتماعی امام خمینی، ص 113