شاید بارز‌ترین نگاه ممکن به ماجرای پذیرش قطعنامه 598 را بتوان در مطبوعات آن روز ایران یافت. اما ماجرای پذیرش قطعنامه به همان روز 27 تیرماه 1367 خلاصه نمی‌شود. باید اندکی به عقب بازگشت. روزنامه کیهان در تاریخ شنبه 11 تیر 1367 و در شماره 13359 خود «به دنبال صدور بیانیه شورای عالی پشتیبانی جنگ و سخنان رییس شورای عالی دفاع» از «آغاز خیزش ملی برای مقابله با توطئه‌های جهانی در مرحله جدید جنگ» خبر می‌دهد و می‌نویسد: «حوادث نظامی دو، سه ماه اخیر و عقب‌نشینی نیروهای اسلام از مواضع خود در بعضی از خطوط تماس بیش از هر چیز نشان‌دهنده همدستی نیروهای کفر و استکبار و ارتجاع علیه انقلاب اسلامی و عظمت دفاع مقدس است که بر دوش ملت شجاع و فداکار ما نهاده شده است.» در همین روز روزنامه اطلاعات در شماره 18502 خود مصاحبه تفصیلی نخست‌وزیر وقت را با تیتر «مصاحبه نخست وزیر درباره جنگ تحمیلی، وضعیت اقتصادی و چشم‌اندازهای آینده» در صفحه اول به چاپ می‌رساند. نخست‌وزیر معتقد است: «قدرت‌های جهانی اگر قدرت‌شان برسد، حاضر نیستند حتی نامی از انقلاب اسلامی در تاریخ باقی بماند. لذا ما چاره‌یی جز مقاومت در برابر نیروهای مهاجم نداریم... ما چاره‌یی جز این نداریم که این شعار را در ذهن‌ها بیدار کنیم که اگر دشمن این جنگ را ادامه بدهد، ما باید آنقدر بایستیم که دشمن را به طور کامل منهدم کنیم... گذشت زمان به ما یاد داده که اگر در این جنگ بایستیم و با همان روحیه‌یی که حضرت امام می‌گویند، مقاومت کنیم، نهایتا پیروزیم... اگر قرار باشد ارزش‌های اسلامی ما که در شعار «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» خلاصه می‌شود به خطر بیفتد، ما حاضریم هر قدر این جنگ طول بکشد، بایستیم و مقاومت کنیم.» و رییس دیوان عالی کشور آیت‌الله موسوی‌اردبیلی در سخنان قبل از خطبه‌های نماز جمعه تبریز بر موضوع جنگ تا پیروزی پا می‌فشارد: «دفاع مقدس ما تا سقوط رژیم متجاوز صدام ادامه می‌یابد.»
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رییس جمهور وقت در خطبه‌های نماز جمعه تهران به تعیین دقیق مراحل جنگ در طول سال‌های گذشته می‌پردازد و از آغاز مرحله پنجم جنگ سخن می‌گوید: «حوادث دو، سه ماهه اخیر سوالاتی را در ذهن مردم ما و ناظران جهانی به وجود آورد که چرا نیروهای اسلام با آن قدرتی که داشتند عقب‌نشینی کردند و در این مدت رسانه‌های استکباری و دشمن هم با تبلیغات سلسله حرف‌هایی را به صورتی دقیق مطرح ساختند و جنگ روانی در جامعه به راه انداختند، به نحوی که گویا مسوولان یا رزمندگان از جنگ خسته شده‌اند. جنگ تاکنون چهار مرحله را پشت سر گذاشته که در هر مرحله قدرت‌های استکباری به گونه‌یی دست داشته‌اند و الان ما در آغاز مرحله پنجم قرار داریم... ما در این مرحله باید آمادگی بیشتری کسب کنیم و جنگ روانی دشمن مبنی بر اینکه مسوولان از جنگ خسته شده‌اند را پاسخ مناسبی بدهیم.»
اتفاقات روز 12 فروردین حکایت دیگری دارد. در حالی که روزنامه جمهوری اسلامی که چاپ صبح است با تیتر اصلی خود یعنی «ستاد فرماندهی کل قوا تشکیل شد» به نقل از هاشمی رفسنجانی، جانشین فرمانده کل قوا، می‌نویسد: «با امکانات فراوانی که از نظر نیروی انسانی و امکان در درون کشور وجود دارد، ایجاد یک نیروی مسلح غیرقابل شکست در منطقه کاملا مقدور است... امکانات و سیاستگذاری‌های کشور بر محور جنگ تعیین می‌شود... در مرحله جدید جنگ تحمیلی تغییراتی در چگونگی بهره‌گیری از نیروهای داوطلب بسیجی، سربازان وظیفه و دیگر نیروها به وجود خواهد آمد... کار ادغام سپاه در ارتش یا به‌عکس فعلا مطرح نیست و ماموریت اصلی ما هماهنگی این نیروهاست تا زمینه‌های وحدت کامل فراهم آید... ما نباید اجازه دهیم که دشمن در دنیا بتواند ما را به عنوان جنگ‌طلب و صدام را به عنوان صلح‌جو معرفی کند. بنابراین هرگاه سخن از پیروزی در میدان نبرد به میان می‌آید، باید بر موضوع لزوم ختم جنگ از راه غیرنظامی نیز تاکید شود... در مرحله پنجم جنگ، سیاست خارجی ما به گونه‌یی خواهد بود که بی‌جهت میدان در اختیار دشمن قرار نگیرد. خیلی از دولت‌ها هستند که می‌توانند بی‌تفاوت باشند که ارتجاع یا عراق آن کشورها را جذب کرده‌اند... امکانات موجود کشور باید به میدان جنگ روانه شود تا تعادل به نفع ما عوض شود»، اما به ناگاه همه توجه روزنامه‌های چاپ عصر یعنی کیهان و اطلاعات به خلیج فارس معطوف می‌شود: «پیش از ظهر امروز در یک اقدام بی‌سابقه بین‌المللی، ناوگان امریکا هواپیمای مسافری ایران را با 290 سرنشین در خلیج فارس سرنگون کرد... هواپیما ساعت 12:25 از نزدیکی بندر صقر در امارات متحده عربی، امیرنشین راس‌الخیمه سقوط کرد... این هواپیما 274 مسافر و 16 خدمه داشت... هواپیمای ایرباس 300 ایران با شماره پرواز 655 از بندرعباس عازم دوبی بود... هشت کودک زیر دو سال در میان مسافران هواپیما بودند... 38 تن از سرنشینان هواپیما تبعه کشورهای یوگسلاوی، کویت، افغانستان، هندوستان، پاکستان، ایتالیا و امارات بوده‌اند... 66 کودک زیر 12 سال و 52 زن از جمله قربانیان حمله امریکا به هواپیمای مسافربری ایران هستند... کلیه پروازهای ایران در خلیج فارس تا اطلاع ثانوی لغو شد» سقوط ایرباس مسافربری ایران همچون شوکی عظیم و به عنوان فاجعه‌یی بزرگ در دنیا تلقی می‌شود. رزم ناو دریایی ویسنس اعلام می‌کند که به اشتباه هواپیما را هدف قرار داده است اما سقوط این هواپیما تا سال‌ها پس از آن در خاطره‌ها باقی می‌ماند. به نقل از روزنامه‌های کشور امام در روز 14 تیرماه در پاسخ به نامه تسلیت قائم‌مقام رهبری درباره این حادثه که تیتر اول همه مطبوعات است، می‌نگارند: « جنگ ما جنگ اسلام است علیه تمام نابرابری‌های دنیای سرمایه‌داری و کمونیسم... امروز تردید به هر شکلی خیانت به اسلام است. غفلت از مسائل جنگ خیانت به رسول‌الله است. اینجانب جان ناقابل خود را به رزمندگان صحنه‌های نبرد تقدیم می‌کنم.»
هر چند طی روزهای پس از این حادثه، همچنان از حضور نیروها در جنگ حرف زده می‌شود اما به کارگیری گسترده سلاح شیمیایی و بمباران مناطق حلبچه و سردشت و شکست‌هایی که در جنگ به ایران تحمیل می‌شود، باعث می‌شود روزنامه اطلاعات در 26 تیر از جلسه‌یی در دفتر آیت‌الله خامنه‌ای، رییس‌جمهور وقت بنویسد: «بررسی مسائل مهم کشور در اجلاس مشترک سران سه قوه، مجلس خبرگان و شورای نگهبان... در این مراسم حجج اسلام سیداحمد خمینی و توسلی از بیت امام و آیت‌الله مهدوی‌کنی نیز حضور داشتند.»
در حالی که در روز 22 تیر ستاد فرماندهی کل قوا و دولت با صدور بیانیه‌هایی جداگانه باز هم بر ادامه دفاع تاکید می‌کنند و هاشمی‌رفسنجانی، جانشین فرماندهی کل قوا، در روز 23 تیر به بیان برنامه‌ها برای پایان جنگ می‌پردازد، اما گویا همه‌چیز برای اعلام پذیرش قطعنامه توسط ایران مهیاست. روز موعود اعلام این خبر 28 تیر 1367 است: «دلایل پذیرش قطعنامه 598 و بازتاب جهانی تصمیم ایران... ایران در پیامی خطاب به دبیر کل سازمان ملل اعلام کرد که با تایید مجدد تلاش‌های انجام‌شده و اطمینان قبلی به اقدامات دبیرکل و برای یاری نمودن وی در جهت استقرار امنیت، بر اساس عدالت قطعنامه 598 را پذیرفته است... » ستاد فرماندهی کل قوا نیز در پیامی پرشور این تصمیم را چنین نمایش می‌دهد: «امروز شرایط تازه‌یی پدید آمده است که ادامه دفاع مقدس و تلاش برای حفظ اسلام و انقلاب اسلامی اتخاذ موضع تازه‌یی را می‌طلبد... به کارگیری وسیع و بی‌سابقه سلاح‌های شیمیایی به ویژه در عملیات اخیر از سوی رژیم متجاوز صدام که با سکوت مجامع بین‌المللی همراه بود، نشانه دیگری از این توطئه خطرناک بین‌المللی است... امروز تمام دنیای استکبار و ارتجاع می‌کوشند تا بر چهره دشمن متجاوز ما که جنایاتش در تاریخ بی‌سابقه است نقاب دروغین صلح‌خواهی بزنند و ملت مظلوم و مقاوم ما را که جز دفع تجاوز هدفی نداشته و ندارد، در افکار عمومی جهانیان حتی مسلمانان، جنگ‌افروز نشان دهند... تمام کسانی که قدرت حمل سلاح دارند باید بکوشند تا با حضور در جبهه‌ها دشمنان را از ادامه تجاوز و جنایت مایوس سازند.» و رییس این ستاد و جانشین فرماندهی کل قوا پذیرش قطعنامه را در یک کنفرانس مطبوعاتی چنین توضیح می‌دهد: «تصمیم به قبول قطعنامه 598 یک تصمیم تاریخی برای جمهوری اسلامی ایران است که به دنبال پیام حضرت امام اتخاذ شد... در روزهای آینده در حدی که دشمن نتواند سوءاستفاده کند، مردم عزیز ایران در جریان امور قرار خواهند گرفت... با پذیرش قطعنامه تبلیغات مسموم علیه خود را در سطح دنیا خنثی کردیم و این یک گام سیاسی موثر است که از نظر نظامی نیز اهمیت دارد... اگر عراق قطعنامه را نپذیرد و جنگ حالت جدی خودش را بگیرد، گام مثبتی است در جهت حل جنگ از طریق نظامی... تا قبل از حادثه سقوط هواپیمای مسافربری ایران توسط امریکا، بحث در زمینه قبول قطعنامه اصلا مطرح نبود ولی پس از این فاجعه و پیام آقای منتظری به صورت جدی مطرح گردید و موقعی که حضرت امام به نتیجه رسیدند، به ما دستور دادند تا جلسه‌یی تشکیل دهیم. این جلسه دیروز (پریروز) تشکیل شد و دیروز (پریروز) عصر به نتیجه نهایی رسیدیم از شب گذشته (پریشب) نیز درصدد اعلام آن به دبیرکل سازمان ملل برآمدیم. ما یک لحظه نیز در اعلام آن به مردم تاخیر نکردیم ولی اگر منظور زمینه‌سازی برای مردم باشد ما فکر می‌کنیم احتیاجی به این کار نیست زیرا مردم با «حجت» که نظر امام بوده جنگیده‌اند و با «حجت» که نظر امام هم هست اگر بنا باشد، آتش‌بس را بپذیرند آن را می‌پذیرند... ما قطعنامه 598 را از ابتدا رد نکرده بودیم بلکه شرطی برای آن گذاشتیم و این اواخر روشن شد که حوادث تلخی در منطقه اتفاق افتاد که نقطه عطف آن اسقاط هواپیمای مسافربری ایران توسط امریکا بود، همچنین قساوت فوق‌العاده صدام در داخل عراق که هزاران روستا و صدها هزار تن از مردم را با بمباران شیمیایی قتل عام می‌کند از دیگر دلایل آن است که نشان می‌دهد به او اجازه داده‌اند هر جنایتی مرتکب شود... حضرت امام شخصیت‌های سیاسی و علما را مامور کردند تا در جلسه‌یی مساله پذیرش آتش‌بس را مورد بررسی قرار داده و آن را اعلام کنند... تصمیم به پذیرش قطعنامه 598 تحقیقا در جهت مصالح اسلام و امت اتخاذ شده و هیچ‌گونه شبهه‌یی از ضعف و ناتوانی در آن نیست.»
روزنامه رسالت در شماره روز 29 تیر خود به نقل از دبیرکل سازمان ملل اعلام می‌کند: «ظرف یک هفته تا 10 روز آینده تاریخ دقیق اعلام آتش‌بس بین دو کشور ایران و عراق مشخص خواهد شد.» این روزنامه در تیتر دیگری در این روز بیان می‌دارد: «با صدور بیانیه‌یی شورای امنیت از ایران و عراق تقاضای خویشتنداری کرد»
شوک پذیرش قطعنامه فضای جامعه و مطبوعات را چنان فرا گرفته است که شاید بتوان گفت پیام امام به مناسب سالگرد فاجعه مکه و کشتار زائران ایرانی تسلی‌بخش همگان است. کیهان از این پیام با عنوان «پیام تاریخی امام درباره مهم‌ترین مسائل داخلی و جهانی انقلاب» یاد می‌کند و در روز 30 تیر در ضمیمه هشت صفحه‌یی رایگان خود کل این پیام را به چاپ می‌رساند. رییس‌جمهور وقت نیز در اولین خطبه‌های نماز جمعه تهران پس از پذیرش قطعنامه بیان می‌دارد: «پذیرش قطعنامه یک تاکتیک نیست... این رهبری دارای چنان شجاعت اخلاقی است که وقتی مصلحت اسلام ایجاب می‌کند، موضعی را اتخاذ می‌کند که جهان را دچار حیرت می‌کند و این همان فانی شدن در مصالح اسلام است.» پس از پیام امام، هاشمی رییس وقت مجلس وجانشین فرمانده کل قوا در مجلس سخنرانی می‌کند و روزنامه اطلاعات آن را بدین گونه به چاپ می‌رساند: «پیام تاریخی و عجیب و عظیم امام امت، جامعه ما را به فضای روزهای اول انقلاب منتقل کرد... امروز ما موضع قاطعی گرفته‌ایم. اگر چنین اتفاقی بیفتد که دشمنان ما بخواهند جنگ را ادامه دهند، ما هم در دنیا و هم در داخل اتمام حجت کرده‌ایم... آن روز دعوت عامه مردم به جبهه‌ها و گرفتن هر امکانی از کشور برای جنگ و تحمیل هر ریاضتی بر مردم، به عنوان جنگ و دفاع پذیرفته است و کسی نمی‌تواند نق بزند... همین حالا به روشنی دشمنان ما خلع سلاح شده‌اند و اولین اثر این پیام، این است... اگر سازمان ملل و شورای امنیت صداقت نشان دهند و کمیته‌یی را که ما از اول گفتیم تشکیل دهند و عادلانه به قضیه رسیدگی کند، از همین مجرا ما به همه حقوق‌مان خواهیم رسید و اگر هم جنگ را ادامه دهند، ما می‌توانیم با قاطعیت بیشتر وارد میدان شویم.»
انتهای پیام /*