پرتال امام خمینی(س): یادداشت ۸۳۸/ عید فطر یکی از دو عید بزرگ در سنت اسلامی است که درباره آن احادیث و روایات بسیاری وارد شده است. مسلمانان روزه دار که ماه رمضان را به روزه داری به پا داشته و از خوردن و آشامیدن و بسیاری از کارهای مباح دیگر امتناع ورزیده اند، اکنون پس از گذشت ماه رمضان در نخستین روز ماه شوال اجر و پاداش خود را از خداوند میطلبند، اجر و پاداشی که خود خداوند به آنان وعده داده است.
از نظر حضرت امام(س) عید فطر بعد از یک ماه روزه داری جشن میهمانی و عید برای ضیافت الهی و وصال است وجشن پیروزی بر هوای نفس و شیطان و موفقیت بر انجام دستورالهی است. حضرت امام(س) می فرمایند: « عید شریف فطر عید است برای ضیافة اللَّه، و عید شریف قربان عید است برای لقاء اللَّه و آن عید که ضیافة اللَّه است، مقدمه است برای لقاء اللَّه.» (صحیفه امام، ج۱۸، ص: ۱۱۸)
از نظر حضرت امام به برکت میهمانی الهی در ماه رمضان در روز عید فطر وحدت و همدلی در جامعه ایجاد شده و مردم با اجتماع برای نماز عید و شنیدن خطبه های نماز عید راه عزت و سربلندی در مقابل دشمنان جهانخوار پیدا می نمایند و تسلیم هوای نفس و شیطان نخواهند بود. حضرت امام(س) در این باره می فرمایند: « فطر، روزی است که خداوند تعالی برای مسلمین عید قرار داده تا با اجتماع خود در نماز و خطابه های مناسب با هر عصر، راه و روش خود را در مقابل اسلام و مقابل دشمنان خونخوار آن بیابند. » (صحیفه امام، ج۳، ص: ۱۷۰)
از منظرحضرت امام (س) نماز با شکوه و گسترده و میلیونی عید فطر سال ۵۷ به امامت شهید آیة الله دکتر مفتح رحمة الله بود که کمر طاغوت و شاه را شکست و باعث برچیده شدن بساط ظلم و چپاول مردم در ایران اسلامی شد. امام(س) می فرمایند: «فطر امسال، عید حماسه و جنبش هر چه بیشتر تمام جناحهای ملت ایران بود؛ روزی که رشد فکری و عملی ملت را به دنیا ثابت کرد و پوچ بودن تبلیغات پر دامنه مخالفین نهضت را ثابت نمود؛ پیوستگی تمام جناحها را ثابت کرده خواستِ تمام ملت را که رفتن شاه و برچیده شدن بساط ظلم و چپاول مردم مسلمان است، با کمال صراحت اعلام نمود. مردم مسلمان ایران به دنبال برگزاری نماز عید، دست به عبادت ارزنده دیگری زدند که آن فریادهای کوبنده علیه دستگاه جبار و چپاولگر برای بپاداشتن حکومت عدل اسلام است که کوشش در این راه از اعظم عبادات است. » (صحیفه امام، ج۳، ص: ۴۵۴)
بنگریم که امام خمینی(س) ـ که کامل ترین مصداق عالم عامل و عارف واصل است ـ چه زیبا و رسا آداب ضیافت الهی و عبور از مراحل سخت تزکیه نفس و رسیدن به عیدفطر را تبیین می نماید. حضرت امام خمینی معیارهای خاصی برای عیدفطر مشخص می کنند که بر مبنای آنها باید خویشتن را بسنجیم و در خلوتگاه دل و به دور از هرگونه تعصب و جانبداری نسبت به خود بیندیشیم و بنگریم که آیا به عید واقعی رسیده ایم و حق داریم که خود را پیروز میدان مجاهدات نفسانی بدانیم .
معیار اول تفکر در این واقعیت که آیا به درستی در ضیافت الهی وارد شده ایم و آن گونه که شایسته است شرایط و آداب میهمانی را رعایت نموده ایم یا نه.
معیار دوم ترک شهوات ظاهری می باشد که شامل همه معاصی و گناهانی است که توسط اعضا و جوارح انسان صورت
می گیرد.
معیار سوم ترک شهوات باطنی است که از شهوات ظاهری خطرناک تر می باشند و بالاترین سد راه رهایی انسان از « خود » و رسیدن به « آزادگی معنوی » و « مقام قرب الهی » به شمار می روند. این شهوات عبارتند از:
خودخواهی ها منیت ها جاه طلبی ها قدرت پرستی ها ریاست خواهی ها و تمام صفات درونی که برانگیزاننده فتنه و اختلاف مکر و نیرنگ نفاق و دورویی استبداد رای خودشیفتگی و استکبار… می باشند.
در همین خصوص امام خمینی(س) می فرمایند: «این ضیافت، همهاش ترک است؛ ترک شهوات از قبیل خوردنیها، نوشیدنیها و جهات دیگری که شهوات انسان اقتضا میکند. خداوند دعوت کرده است ما را به اینکه شما باید وارد بشوید در این میهمانخانه و این ضیافت هم جز ترک، چیزی نیست؛ ترک هواها، ترک خودیها، ترک منیها، منیتها. اینها همه در این میهمانخانه است و ما باید حساب کنیم ببینیم که آیا وارد شدیم در این میهمانخانه یا اصلًا، وارد نشدیم، راهمان دادند به این ضیافتخانه یا نه؟... استفاده کردیم از این ضیافت الهی یا نه. شماها در فکر باشید که اگر از این ضیافت درست بیرون آمدید آن وقت عید دارید. عید مال کسی است که در این ضیافت راه یافته باشد استفاده کرده باشد از این ضیافت. همان طوری که شهوات ظاهری را باید ترک بکند، از شهوات باطنی که بالاترین سد راه است برای انسان، باید از اینها جلوگیری کند. تمام این مفاسدی که در عالم حاصل میشود، برای این است که در این ضیافت وارد نشدهاند یا اگر وارد شدهاند استفاده نکردهاند. خطاب به همه مردم است، همه دعوت شدید به ضیافت اللَّه، همه مهمان خدا هستید و مهمانی به ترک است. اگر ذرهای هوای نفس در انسان باشد، این به مهمانی وارد نشده است یا اگر وارد شده است استفاده نکرده است. تمام این جار و جنجالهایی که در دنیا میبینید برای این است که استفاده از این ضیافت نکردهاند، در این مهمانی وارد نشدهاند، دعوت خدا را قبول نکردهاند. کوشش کنید که این دعوت را لبیک بگویید. ...اگر میبینید در دنیا جنگ و جدال است و در بین شما هم- خدای نخواسته- نمونهاش هست، بدانید که در این ضیافت وارد نشدید، ماه رمضان را ادراک نکردید. اقبال کرده است به شما ماه رمضان... اما شما او را ردش کردید ، پس زدید. » (صحیفه امام، ج۲۱، ص:۴۵ و ۴۶)
از این بیانات که در جمع مسئولان نظام اسلامی و در روز عید سعید فطر ۱۴۰۸ ه. ق(۲۷/۲/۱۳۶۷) برگزار شده است، اینگونه بنظر میرسد که امام خمینی به موضوع ضیافت الهی و عبور از گردنه های سخت جهاد و مبارزه با موانع رشد و کمال برای رسیدن به «عید پیروزی بر نفس» رویکردی کلان و گسترده داشتند. این رویکرد کلان دارای دو جنبه است : جنبه اول مربوط به «ضیافت الهی» است که معتقدند همه و از جمله صاحبان قدرت و مقام در نظام های سیاسی و حکومتی باید به این ضیافتگاه وارد شوند و از آن بهره ببرند و در مسیر فلاح و رستگاری قرار گیرند. خداوند قادر متعال بر همان مبنا که دین اسلام را جهانی و دارای قوانین جامع و رهایی بخش در ابعاد اجتماعی اقتصادی علمی سیاسی اخلاقی تربیتی و حکومتی قرار داده است ضیافتگاه خود را نیز دارای ابعاد وسیع و در برگیرنده میهمان های مختلف در سطوح گوناگون مقرر کرده که بر سر سفره های گسترده آن مائده های معنوی فراوان یافت می شود و مقام «ترک خودیت ها و رهایی از قیود و زنجیره های اسارت» نیز متناسب با این حضور در سطح کلان دارای ارزش و آثار عظیم می باشد.
جنبه دوم مربوط به «هواهای نفسانی» است که در این رویکرد کلان از امور فردی و هوس ها و شهوت های محدود آن خارج می شود و در گستره نظام های حکومتی دنیا و در حوزه های مدیریت های گوناگون صاحبان قدرت و ریاست به نقش آفرینی مخرب می پردازد.