کیفیت تیمّم
مسأله 1 ـ کیفیت تیمّم ـ در حال اختیار ـ آن است که کف دو دست را با هم یکباره بر زمین بزند، سپس پیشانی و هر دو جبین را با هر دو کف دست هم زمان مسح نماید؛ به طوری که از رستنگاه مو تا طرف بالای بینی و تا ابروها را در بر بگیرد، و احتیاط (واجب) آن است که ابروها را هم مسح نماید، سپس تمام پشت دست راست را، از مچ تا نوک انگشتان با کف دست چپ مسح نماید و سپس تمام پشت دست چپ را با کف دست راست، مسح کند. و لا به لای انگشت ها جزء پشت دست محسوب نمی شود؛ زیرا منظور از پشت دست جایی است که ظاهر بشرۀ دستی که با آن مسح می نماید به آن برسد، بلکه در مسح، تعمق و دقت زیاد معتبر نیست. و بنابر احتیاط (مستحب) گذاشتن دست ها بر زمین به طوری که صدق زدن بر آن نکند کفایت نمی کند، گرچه کافی بودن آن خالی از قوّت نیست و همچنین زدن یک دست و یا زدن هر دو، به طوری که یکی پس از دیگری باشد و یا زدن پشت آن ها بر زمین کفایت نمی کند و زدن قسمتی از کف دست، به طوری که عرفاً صدق زدن تمام کف دست بر زمین نکند کافی نیست و همچنین مسح پیشانی با یکی از آن ها و یا با هردوی آن ها، ولی به طوری که یکی پس از دیگری باشد کافی نیست. و در مسح صورت، مسح همۀ پیشانی و دو طرف آن (دو جبین) با تمام دو کف دست به طور متعارف ـ به این که قسمت راست آن با دست راست و قسمت چپ آن با دست چپ مسح شود ـ کفایت می کند. و در مسح دو دست، گذاشتن درازای کف هر دست بر پهنای پشت دست دیگر و کشیدن تا سر انگشت ها، کفایت می کند.
مسأله 2 ـ اگر زدن کف دست بر زمین و مسح با کف آن ممکن نباشد باید با پشت دست انجام دهد، و این در صورتی است که به طور کلی ممکن نباشد، اما اگر قسمتی از آن
[[page 121]]و یا بدون حائل ممکن نباشد احتیاط (واجب) آن است که بین زدن بر زمین و مسح با قسمتی از کف دست، یا با تمام کف دست با حائل و بین انجام دادن آن با پشت دست، جمع نماید و اگر امر دایر شد بین پشت دست یا ذراع، وجوب انجام آن با ذراع خالی از وجه نیست، ولی احتیاط (مستحب) آن است که بین ذراع و پشت دست جمع نماید. و اگر کف دست با نجاستی که سرایت نمی کند نجس بود و برطرف کردن آن هم ممکن نبود باید همان کف دست نجس را به زمین بزند و با آن مسح نماید، و اگر نجاست کف دست به صورت حائل تمام آن را گرفته باشد و برطرف کردن و تطهیر آن هم ممکن نباشد احتیاط (واجب) آن است که بین زدن با کف دست و پشت دست بر زمین جمع نماید، بلکه در صورت سابق هم سزاوار نیست این احتیاط به جمع را ترک کند. و چنانچه نجاست کف دست به صعید سرایت می کند و خشک کردن آن هم ممکن نیست باید در این صورت با ذراع یا پشت دست تیمّم نماید. و اگر نجاست در اعضایی که مسح می شود باشد و تطهیر و برطرف کردن آن هم ممکن نباشد باید با همان حالت مسح نماید.
[[page 122]]