اقسام کفارات
کفارات چهار قسمند: «مرتّبه»، «مخیّره»، «کفّاره ای که هر دو امر (تخییر و ترتیب) در آن جمع می شود» و «کفّارۀ جمع».
اما کفّارۀ «مرتّبه» سه تا است: کفّارۀ ظهار، و کفّارۀ قتل خطایی، که در این دو، عتق واجب است. و اگر عاجز شود، پس دو ماه پی در پی روزه می گیرد و اگر (از آن هم) عاجز شود پس شصت مسکین را طعام می دهد. و (سوم) کفّارۀ کسی که یک روز از قضای ماه رمضان را بعد از ظهر افطار نماید و کفّارۀ آن اطعام ده مسکین است و اگر عاجز شود پس سه روز روزه می گیرد و احتیاط (واجب) آن است که سه روز پی در پی باشد.
و اما کفّارۀ «مخیّره»، کفّارۀ کسی است که در ماه رمضان با یکی از اسبابی که موجب کفّاره است، افطار نماید و کفّارۀ حنث نذر و کفّارۀ حنث عهد و کفّارۀ بریدن زن موی سرش را در مصیبت. و این کفّاره، عتق یا روزۀ دو ماه پی در پی یا اطعام شصت مسکین است که بنابر اظهر، بین آن ها مخیر است.
و اما «کفّاره ای که هر دو امر در آن اجتماع دارند»، کفّارۀ حنث یمین و کفّارۀ کندن زن مویش را و خراشیدن صورتش را در مصیبت و پاره کردن مرد لباسش را در مرگ فرزند یا همسرش است. بنا بر این در تمام این ها کفّارۀ عتق رقبه یا اطعام ده مسکین یا پوشاندن آن ها به طور تخییر واجب است؛ پس اگر از همه عاجز باشد، باید سه روز روزه بگیرد.
[[page 133]]و اما «کفّارۀ جمع»، کفّارۀ قتل مؤمن است از روی عمد و ظلم و کفّارۀ افطار است در ماه رمضان به چیز حرام بنابر احتیاط (واجب). و آن عتق رقبه است با دو ماه پی در پی روزه گرفتن و اطعام شصت مسکین.
مسأله 1 ـ در بریدن زن موی سرش را، بین همۀ آن یا قسمتی از آن به طوری که عرفاً صدق کند که موی سرش را بریده فرقی نیست. همان طور که بین این که در مصیبت شوهرش و مصیبت غیر او باشد، و بین قریب و بعید فرقی نمی باشد. و اقوی آن است که تراشیدن و سوزاندن آن به آن ملحق نشود اگرچه مخصوصاً در اولی احوط (استحبابی) است.
مسأله 2 ـ در خراشیدن صورت، خراش همۀ آن معتبر نیست، بلکه مسمّای خراش کفایت می کند. البته ظاهر آن است که آمدن خون از آن معتبر است. و خراشیدن غیر صورت ولو این که خون بیاید اعتبار ندارد. و پاره کردن لباسش اگرچه برای فرزند یا شوهرش باشد اثری ندارد، چنان که اگر مرد صورتش را بخراشد یا مویش را ببرد و یا لباسش را برای غیر فرزند و غیر زوجه اش پاره کند اثری ندارد. البته در فرزند، بین پسر و دختر فرقی نیست و در این که شامل فرزند فرزند شود تأمل است. و احتیاط (واجب) در فرزند پسر این است و ظاهراً شامل فرزند دختر نمی باشد اگرچه احوط (استحبابی) است. و بعید نیست که زوجه شامل زن غیر دائمی هم بشود مخصوصاً اگر مدت آن طولانی باشد.
[[page 134]]