عصر روز پنجشنبه 1344/15/7 امام همراه شهید سید مصطفى و انبوهى از روحانیان نجف و کاظمین به طرف سامرا حرکت کردند. در سامرا انبوهى از برادران سنى و شیعه همراه با علما و روحانیان خود، به استقبال امام شتافتند و با شعار «یعیش الخمینى ـ فلیسقط الشاه» مقدم او را گرامى داشتند. همچنین مجلس جشنى به مناسبت ورود او به سامرا در مدرسۀ مرحوم میرزاى شیرازى ـاعلىاللّه مقامهبرگزار کردند که در آن علاوه بر مقامات روحانى و شمارى از طبقات مختلف مردم بعضى از مقامات دولتى نیز شرکت داشتند. در این جشن باشکوه یکى از علماى بزرگ اهل تسنن در سامرا به نام شیخ سعید البدرى سخنانى ایراد کرد، ترجمۀ بخشى از سخنان او این است:
سرورم آیت اللّه خمینى!
آقایان علماى اعلام!
به اسم شهر دو امام عسکرى پاک که امام مجاهد خمینى به شجرۀ مبارکۀ آنان منسوب است، مقدم مجاهد عظیم و پیشواى ارجمند، آیتاللّه خمینى را گرامى داشته تبریک مىگویم و مدرسۀ شیرازى را که امروز از ایشان تجلیل مى کند در حقیقت از علم، حکمت، فلسفه و جهاد ایشان تجلیل به عمل مى آورد. ایشان در علم و جهاد با مرحوم میرزاى شیرازى همگام است. تاریخ معاصر، جهاد خمینى و مبارزات ایشان را در راه حفظ دین اسلام و آیین محمد، قرآن و پیروان محمد با حروف درخشان ثبت مى کند. اگر قرن نوزدهم شاهد مبارزات مصلح بزرگ اسلام، سید جمال الدین افغانى بود، قرن بیستم نیز شاهد جهاد امام خمینى در شرق و کوشش هاى او در راه تحکیم مبانى عالیۀ اسلام مى باشد.
اگرچه خمینى در سال هاى اخیر در غربت به سر بردند، ولى تمام کشورهاى اسلامى شهر و وطن اوست و هرجا که رود معزز و محترم است. درود خدا بر ایشان و شما باد.
عصر روز جمعه 16/7/44 امام خمینى همراه با سید مصطفى و شمارى از علما و روحانیان عازم کربلا شد. در سى کیلومترى شهر کربلا در قصبۀ «مسیب» نزدیک پانصد نفر از علما و محصلان علوم اسلامى کربلا و نجف و شمارى از مردم به استقبال امام شتافتند. امام با دیدن استقبال کنندگان از ماشین پیاده شد و به میان مردم رفت. پس از چند دقیقه دیدار، امام در ماشینى که اهالى کربلا آن را با گل پوشانده بودند سوار شد و در حالى که بیش از چهل دستگاه ماشین سوارى و اتوبوس او را همراهى مىکرد به طرف کربلا حرکت کرد. هنگام ورود به کربلا بلندگوى صحن مطهر امام حسین(ع) به صدا درآمد و ورود امام خمینى را به پیشگاه قهرمان شهید کربلا حضرت حسینبن على ـ علیهما السلام و عموم اهالى آن شهر مقدس تبریک گفت و رو به آستانه حضرت امام حسین(ع) کرد و گفت: «امروز یکى از فرزندان فداکارت که به پیروى از راه و فکر تو قیام کرده و آوارگى کشیده به حضورت مى آید». آنگاه خطاب به امام خمینى گفت: «اى مجاهد! اى قائد! به شهر جدت حسین خوش آمدى».
در ساعت 5 بعد از ظهر روز مزبور امام خمینى در برابر صحن حضرت امام حسین(ع) از ماشین پیاده شد و به اتفاق شمارى از مستقبلین به حرم رفت. پس از زیارت، نماز مغرب و عشا را بنا به درخواست آقاى سید محمد شیرازى به جاى او در صحن مطهر برگزار کرد و انبوهى از روحانیان و مردم به او اقتدا کردند. پس از پایان نماز، آقاى شیرازى از طرف اهالى کربلا از امام خواست که اقلاً براى یک هفته در کربلا توقف نماید. این درخواست از طرف او پذیرفته شد و مدت یک هفته که در کربلا توقف داشت نماز را به جاى آقاى شیرازى با جماعت برگزار مىکرد.
در شب اول ورود امام به کربلا در اقامتگاه او نزدیک به پانصد نفر از روحانیان و مردم اطعام شدند و جشن باشکوهى به مدت سه روز در کربلا برگزار شد و اشعار و قصاید زیبایى در مدح او و نهضت اسلامى ایران سروده و خوانده شد.
توقف یک هفته اى امام در کربلا تقریباً به زیارت و دید و بازدید با علما و مقامات روحانى کربلا گذشت. و بعد از ظهر روز جمعه 23/7/44 در حالى که شمارى از علما و روحانیان کربلا به عنوان بدرقه او را همراهى مى کردند به سوى نجف اشرف حرکت کرد. از نجف نیز حدود 80 دستگاه ماشین که سرنشینان آن را علما و روحانیان و شمارى از مردم نجف تشکیل مى دادند براى استقبال از او حرکت کرده بود.
اتومبیل هاى استقبال کنندگان در قصبۀ «خان نص» که در هشتاد کیلومترى کربلاست به ماشین هاى حامل امام و همراهان رسید.
مقارن ساعت 4 بعدازظهر، امام و همراهان در برابر صحن مطهر حضرت امیرالمؤمنین(ع) از ماشین پیاده شدند و در حالى که روحانیان و مردم، امام را احاطه کرده بودند با سلام و صلوات وارد حرم مطهر شد. پس از زیارت به خانه اى که در خیابان رسول ـ کوچه «شربه اى ها» ـ براى امام اجاره کرده بودند وارد شد و حاضران در منزل را مورد تفقد قرار داد. نماز مغرب و عشا را در منزل با جماعت ادا کرد، تا مدت زمانى خانه غرق شور و نشاط بود و روحانیان و مردم متناوباً به دیدار امام مى آمدند.
در نخستین شب ورود، آقایان شاهرودى و خویى و شمارى از علما و مقامات حوزۀ علمیۀ نجف از امام دیدن کردند. آقاى حکیم شب دوم به دیدن او رفت.
به مناسبت ورود امام به نجف، جشن باشکوهى از طرف روحانیان مبارز و متعهد در مدرسۀ بروجردى نجف برگزار شد که بسیارى از مقامات روحانى و نیز برخى از مردم نجف در آن جشن شرکت کردند و قصیده هاى زیبایى که از طرف بعضى از شعراى عرب سروده شده بود خوانده شد، امام خمینى به دنبال ورود به نجف و اقامت در آن، بنا به دعوت و اصرار محصلان علوم اسلامى مدرسۀ بروجردى پذیرفت که نماز مغرب و عشا را در آن مدرسه با جماعت برگزار کند و از شب 26/7/44 این برنامه اجرا شد.
منبع: نهضت امام خمینی(س)، دفتر دوم، سید حمید روحانى، ص 162-177، (با تلخیص)